Nos Tera Maltrata
NA AÑA 1805, e famoso exploradonan Meriwether Lewis y William Clark a alcansa Riu Columbia den loke awe ta e estado di Washington, Merca.a Loke a capta nan atencion mas cu e riu mes tawata e gran abundancia di salmou cu tawatin den dje. Nan a skirbi den nan dagboek: “Casi bo no por imagina bo cuanto di e piscanan aki tin.” “Coriente di awa ta hiba nan y nan ta yega canto na granel. E unico cos cu e indjannan tin cu haci ta cohe nan, habri nan y laga nan seca riba stelage traha di palo.” En berdad, tawatin asina tanto salmou cu e indjannan tawata seca nan y uza nan como carbon!
E situacion djawe ta bastante distinto. Segun un informe di Newsweek: “Pa mas cu un decada caba cientificonan sa cu hende ta sacando pisca for di lama prome cu e piscanan haya chens di reproduci.” Por ehempel, segun calculonan, 90 porshento di e poblacion di salmou den nort di Oceano Atlantico a disparce caba.
Pero no ta pisca so ta cabando. Hende ta gastando e recursonan natural manera combustibel fossiel, mineral y productonan di selva na un ritmo alarmante. E Fondo Mundial pa Naturalesa ta informa cu entre 1970 pa 1995 tera a perde 30 porshento di su recursonan natural. Hopi bes e sacamento di e recursonan di tera ta manera un cuchiu di dos banda, pasobra e metodonan cu nan ta uza por destrui e luga di biba di hopi tipo di mata y bestia.
Tin hende ta rasona cu ya cu ta hende a crea e problemanan aki, nan lo mester por resolve nan tambe. Pa cita un ehempel, den añanan resien polucion di aire a mengua den hopi stad industrialisa. E rayonan di speransa ei ta nifica cu hende tin control riba e situacion?
[Nota]
a Lewis y Clark a haya e encargo pa bai explora y traha un mapa di e teritorio resien cumpra, west di Riu Mississippi.
[Reconocemento pa Potret na pagina 3]
© Kevin Schafer/CORBIS