BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • g96 8/1 pág. 15-19
  • E Clavenan pa un Bon Educacion

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • E Clavenan pa un Bon Educacion
  • Spièrta!—1996
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • Apoyo di Mayornan, un Clave Importante
  • Cooperacion cu Maestro
  • Ora Bo Yu Ta Yega Cas
  • Promové Studiamentu i Responsabilidad
  • Compromiso di Alumno, Clave Vital
  • Entrená Bo Yu Desde Infancia
    E Secreto pa Felicidad den Famia
  • Mayornan, Protehá Boso Herensia Presioso
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—2005
Spièrta!—1996
g96 8/1 pág. 15-19

E Clavenan pa un Bon Educacion

RECIENTEMENTE e corant The New York Times a publicá un artículo na su promé blachi tocante Latoya, un alumno di 16 aña di edad den scol secundario. Segun Latoya, e tabatin 11 aña di edad ora su tata a cuminsá golpié i haci abusu di dje sexualmente. Su mama, cu a usa droga, a bandoná e famia. Segun e informe dje corant, “Cas tabata un apartamento bandoná cu no tabatin baño, of kamber unda e tabatin muchu miedu pa drumi.” Sin embargo, Latoya tabata excepcional. Apesar di tur esei, mas promé den e aña aki Latoya tabata presidente dje organisacion yamá Sociedad di Onor Nacional den e scol secundario i a mantené puntonan haltu den klas.

Kico por yuda un mucha asta di un mal ambiente bai bon na scol? Hopi bes, clave pa un bon educacion ta un adulto amoroso—preferiblemente un of tur dos dje mucha su propio mayornan—cu ta duna apoyo i ta profundamente enbolbí den e educacion di nan yu. Un alumno den su último aña di scol a kere cu esei tabata asina importante cu e tabata conmoví pa bisa: “Mucha por perseverá den scol solamente cu e apoyo di nan mayornan.”

Casi tur maestro ta di acuerdo. Un maestro dje stad di New York a declará: “Pa cada alumno cu ta haci bon i ta perseverá te na fin dje sistema di educacion—i hopi ta hacié—tin un mayor cu a dun’é apoyo den tur e caminda.”

Apoyo di Mayornan, un Clave Importante

Reader’s Digest di aña pasá a investigá e cuestion, “Pakico algun alumno ta haci mihó cu otronan?” Un conclusion tabata “famia fuerte ta duna yu un bentaha den scol.” Mayornan den famia asina ta presta atencion amoroso na nan yu i ta duna nan principio moral i metanan apropiado. Pero un tata a bisa: “Bo no por duna guia apropiado si bo no sa kico ta pasa na scol.”

Un bon manera pa bo sa ta di bishitá e scol. Un mama cu ta haci tal bishita a skirbi: “Ora mi ta pasa den gang dje scol di mi yu muher, mi ta tende palabra sushi i obseno. Muchanan ta frei na tur parti—si tabata un película, lo e ser cualificá como ‘X’ (indecente).” Bishita asina por yudá bo comprendé pakico ta tantu dificultoso pa muchanan haña un bon educacion awe, i tambe hiba un bida moral.

Significantemente, e publicacion The American Teacher 1994 a bisa: “Alumno cu tabata víctima di violencia mas probablemente ta bisa cu nan mayornan no tin hopi comunicacion cu e scol, tal como reunion individual cu maestro, reunion di mayornan of cu grupo, of hacimentu di bishita n’e scol.”

Un mama interesá a mustra loke mayornan mester haci. El a bisa: “Bishitá e scol! Laga administracion dje scol sa cu bo ta interesá den loke bo yunan ta siña. Mi ta bishitá e scol frecuentemente i ta sinta den klas.” Un otro mama a enfatisá e balor di ser defensor di nan yu. El a splica: “Mi yunan a bai na oficina dje scol pa papia cu consehero i tabata literalmente ignorá. Ora mi yu a hibá mi cuné su mañan, e consehero a haci tur esfuerso pa yudá mi—i mi yu.”

E mama ei cu cuater yu homber tambe a enfatisá e importancia di mustra interes den actividad di scol cu ta afectá directamente e educacion di bo yu. “Probechá di ouderavond pa cera conocí cu maestro i otro mayornan i ouderdag pa exposicion di proyecto di alumno cu e scol ta organisá pa demostrá e resultado di nan proyecto—of cualkier cos cu bo yunan ta haci pa locual mayornan ta ser invitá,” e mama a bisa. “Esei ta duná bo oportunidad pa conocé maestro di bo yunan. Maestro tin cu sa cu bo ta considerá educacion di bo yunan como un parti mashá importante di nan bida. Ora maestro sa esei, nan ta keda mas incliná di dedicá tempu i esfuerso extra na bo yunan.”

Cooperacion cu Maestro

Tal bes algun mayornan ta kere cu nan tin cosnan mas importante pa haci ora e scol ta organisá ocasion special pa mayornan cooperá cu maestro. Pero, realmente, kico ta mas importante cu hacimentu di bo mes disponibel pa esnan cu ta purba di yuda bo yunan haña un bon educacion? Bon cooperacion entre mayornan i maestro ta vital!

Den Rusia tin un percuracion excelente pa mehorá cooperacion entre mayornan i maestro. Tur asignacion di scol ta skirbí den loke nan ta yama un Dnievnik—un registro diario di actividad cu ta combiná cu e calender. E alumno mester hiba su Dnievnik na tur klas i hacié disponibel p’e maestro ora e pidié. Alumno tambe mester mustra e Dnievnik na nan mayornan, cu tin cu firm’é tur siman. Manera Victor Lobachov, un tata den Moscú cu tin yu cu ta bai scol, a bisa, “tal informacion ta yuda mayornan keda informá di asignacion i puntonan di nan yunan.”

Sin embargo, maestronan djawe hopi bes ta keha cu mayornan no ta mustra interes den e educacion di nan yunan. Un maestro di scol secundario na Merca a bisa cu un biaha el a manda 63 carta pa mayornan pa informá nan dje progreso académico pober di nan yunan. Tres mayor so a respondé, haciendo contacto cu e maestro!

Esei ta lamentabel en berdad! Mayornan mester keda profundamente enbolbí den e educacion di nan yunan, locual primeramente ta nan responsabilidad. Un educador a expresá e asuntu corectamente ora el a bisa: “E meta primario di educacion formal ta di apoyá mayornan den nan produccion di adultonan hóben responsabel.”

P’esei, mayornan mester tuma iniciativa pa cera conocí cu maestro di nan yunan. Manera un mama a bisa, “maestro tin cu sinti nan liber pa yamá bo na telefon na cualkier ora.” I mayornan mester invitá—asta animá—maestro pa papia francamente tocante nan yunan. Mayornan mester haci pregunta specífico tal como: Bo tin algun problema cu mi yu? E ta mustra respet? E ta presente pa tur klas? E ta yega na ora?

Kico lo bo haci si e maestro ta bisa algu tocante bo yu cu no ta faborabel? No suponé cu esei no ta berdad. Desafortunadamente, hopi hóben cu ta parce di anda drechi na cas of na nan lugá di adorá realmente ta hiba un bida dobel. P’esei, scucha e maestro cu respet, i investigá e berdad di su palabra.

Ora Bo Yu Ta Yega Cas

Como un mayor, con bo ta sintí bo hopi bes ora bo ta yega cas fo’i trabou? Yen di stres? Frustrá? Tal bes bo yunan ta sinti nan asta pió ora nan ta yega cas for di scol. P’esei un tata a duna e animacion: “Haci yegamentu na cas algu gososo. Probablemente bo yunan a pasa un dia mashá trabahoso.”

Ora ta posibel, ta siguramente deseabel pa un dje mayornan ta na cas ora yu ta yega. Manera un mama a bisa, “muchanan no por bisá bo loke a pasa si bo no t’ei pa papia cu nan. P’esei mi ta haci un esfuerso special pa ta na cas ora e muchanan ta yega.” E mayornan no solamente mester sa loke nan yunan ta haci sino tambe loke nan ta pensa i ta sinti. Hopi tempu, esfuerso, i sondeamentu suave ta necesario pa descubrí esei. (Proverbionan 20:5) Comunicacion diario ta importante.

Un maestro di un scol primario den e stad di New York a bisa: “Riba cualkier dia principio moral característica dje sistema educativo den crísis por ta inculcá den bo yunan.” P’esei e maestro a duna e animacion: “Keda alerto na loke ta ser desaroyá den e curason di bo yunan. Apartá tempu, apesar di ki cansá bo por tá, pa conocé e curason di bo yunan i reemplasá cualkier principio moral incorecto cu principionan corecto.”—Proverbionan 1:5.

Di igual manera, un maestro veterano di scol secundario a consehá: “En bes di simplemente puntra kico a pasa den scol, ta probechoso pa haci pregunta directo i specífico tocante e dia i actividad di dje. Bo no tin cu haci esei na moda di confesá bo yunan sino tene un combersacion trankilu i scucha loke bo yu ta bisa.”

Richard W. Riley, e secretario mericano di educacion, a urgi: “Papia directamente cu bo yunan, specialmente esnan tiener, tocante e peliger di droga i alcohol i principio moral cu bo kier pa bo yunan haña. Tal combersacion personal, apesar di ki incómodo bo ta sintí bo, por salba nan bida.”

Mayornan, specialmente esnan cu tin responsabilidad den e congregacion cristian, no mag nunca duna e impresion di cu nan ta muchu ocupá pa scucha nan yunan. Aunke ta molestiá bo pa bo scucha loke nan ta bisa, laga expresion di bo cara i bo manera di scucha mustra nan cu bo ta gusta pa nan papia libremente cu bo. Un alumno a consehá: “No keda scandalisá ora bo yunan ta papia tocante droga of sexo den scol.”

Pa motibu di kibramentu di bida di famia, tin hopi mucha djawe cu por ta yamá “yu sin tata.” (Job 24:3; 29:12; Salmo 146:9) Den e congregacion cristian, generalmente tin ruman cu por yuda un hóben cu tin mester di yudansa. Bo por haci esei?

Promové Studiamentu i Responsabilidad

E mayoria di hóbennan no ta mes comprometí pa haci huiswerk como Latoya, cu nos a mencioná den e introduccion. E mayoria di muchanan tin mester di hopi animacion pa nan studia. Joseph Fernandez, ex-canciyer di scol dje stad di New York, a bisa tocante su mes yunan: “Nos a establecé tempu obligatorio pa studiamentu den nos cas. Nos a haci buki disponibel pa nos yunan, a animá nan pa bai biblioteca, i a haci asistencia na scol i enbolbimentu den actividad un prioridad.”

Un otro administrador di scol a bisa: “Nos tin cu rondoná nos yunan cu buki i cuentanan mescos cu nos ta rondoná nan awor cu television, cine, video i centro di cómpras.” Ora e yunan ta haci nan huiswerk, por ta posibel p’e mayornan haci areglo pa keda cerca haciendo estudio personal of lesamentu. Asina bo yunan por mira cu bo ta apreciá educacion.

Den hopi cas television ta enemigu número unu di studiamentu. Un educador a bisa: “N’e edad di 18 aña caba hóbennan a pasa 11.000 ora den klas i 22.000 ora na wakmentu di television.” Tal bes mayornan tin cu limitá e tempu cu nan yunan ta wak television, i nan mes kisas wak’e solamente de bes en cuando. Ademas, comprometé boso pa siña algu huntu cu boso yunan. Lesa huntu. Apartá tempu diariamente pa controlá huiswerk.

Den scol bo yunan por ricibí hopi asignacion pa prepará. Nan ta prepará nan? Probablemente, si bo a siña nan cumpli cu responsabilidad na cas. Un manera importante pa haci esei ta di asigná na nan un rutina diario di tareanan. Anto exigí pa nan cumpli cu nan tareanan na un cierto tempu. Ta cierto cu tal entrenamentu lo exigí hopi esfuerso di bo parti, pero esei lo siña bo yunan sinti e responsabilidad cu nan mester pa nan tene éxito na scol i den nan bida despues.

Compromiso di Alumno, Clave Vital

Arthur Kirson, consehero pa guiamentu, a identificá un otro clave pa bon educacion ora el a bisa tocante Latoya, mencioná na principio: “E promé bes cu mi a conoc’é tabata despues di un incidente principal na cas. E mucha tabata sintá ei cu su cara raspá [como resultado di supuesto abusu di su tata]. I e único cos cu mi a yega di mira preocup’é tabata su huiswerk.”

Sí, clave vital pa un bon educacion ta e compromiso intenso di mucha na siñamentu. Un hóben dje stad di New York a bisa: “Cuantu beneficio alumno ta ricibí for di scol ta dependé completamente riba motivacion i disiplina propio dje alumno.”

Por ehempel, un maestro a bisa un mama cu tabata preocupá tocante educacion di su yu: “No preocupá bo, Sra. Smith. Justin ta asina inteligente cu e no tin cu siña con pa skirbi palabra. Su secretaria por haci esei p’e.” Apesar dje inteligencia di un mucha, ta importante pa nan siña lesa i skirbi—incluyendo opstel comprendibel, handschrift lesabel, i ortografia exacto.

Escandalosamente, algun educador no a protestá ora e famoso sicólogo Carl Rogers a declará: “Ningun hende mester purba di siña algu pa locual e no ta mira un aplicacion.” Ki falta su declaracion? Mester keda bisto cu hopi bes mucha no por mira den futuro e balor di loke nan ta wordu pidí pa siña. Den hopi caso e balor di dje no ta ser realisá te mas despues den nan bida. Claramente, muchanan djawe tin mester di compromiso personal pa nan haña un bon educacion!

Cindy, di 14 aña di edad i den scol secundario, ta un bon ehempel di un hobencita asina cu a demostrá tal compromiso. El a splica: “Mi ta keda despues di klas i ta papia cu maestro i ta yega di conocé nan. Mi ta purba di determiná kico nan kier pa alumno haci.” Tambe, Cindy ta presta atencion den klas i ta duna prioridad na huiswerk. Ora nan ta scucha den klas of ta lesa, alumno exitoso ta establecé e custumber di haci esei cu potlot i papel na man pa nan por skirbi nota.

Vital tambe pa haña un bon educacion ta di comprometé bo pa evitá mal asociacion. Cindy a bisa: “Semper mi ta busca hende cu tin bon moral. Por ehempel, mi ta puntra compañé di scol kico nan ta pensa di fulano cu sa usa droga of ta tene relacion sexual. Si nan ta contestá como lo siguiente, ‘Ki malu tin den esei?’ mi ta comprendé cu nan no ta bon compania. Pero si un persona ta mustra berdadero disgusto en cuanto conducta asina i ta bisa cu nan ta deseá di ser diferente, anto mi ta scoge pa sinta cuné pa come lunch.”

Claramente hopi desafio ta enfrentá bo riba caminda pa haña un bon educacion awe. Pero, tal educacion ta posibel si tantu alumno como nan mayornan usa e clavenan.

[Kuadro na página 15]

Malcriamentu of Disiplina Amoroso?

E Bijbel ta duna advertencia di cu malcriamentu di yu ta resultá den desaster. (Proverbionan 29:21) Di acuerdo cu esei, Albert Shanker, presidente dje Federacion Mericano di Maestro, a bisa: “Tin mayornan cu ta kere cu nan ta haci tur cos corecto pa nan yunan si nan ta haci tur cos manera e yunan kier. I nos sa cu esei ta fout.”

Asta hopi mucha sa cu tal malcriamentu ta fout. Mas promé den e aña aki un corant di Massachusetts a informá: “Un investigacion di 1572 alumno dje scol di West Springfield desde zesde klas te twaalfde a descubrí cu ta ‘mayornan cu ta kijk door de vingers’ i no ta presion di otro mucha cu ta tene influencia mas significante resultando den uso di droga i alcohol den muchanan dje edad ei.”

Tal malcriamentu di yu a contribuí tambe na un epidemia di sexo liber. Realmente, manera e Bijbel ta bisa, e falta di duna disiplina ta resultá den bergwensa p’e famia.—Proverbionan 29:15.

[Kuadro na página 18]

Loke Mayornan Por Haci

✔ Conocé e scol unda bo yu ta bai, su meta, i su actitud tocante principio moral i creencia cu bo tin.

✔ Conocé maestro di bo yu, i purba di establecé un relacion di cooperacion cu nan.

✔ Mustra un interes profundo den huiswerk di bo yu. Lesa cuné frecuentemente.

✔ Controlá loke bo yu ta wak na television i cuantu e ta wak.

✔ Controlá loke bo yu ta come. Cuminda sin balor por tene efecto perhudicial riba su capacidad di concentrá.

✔ Percurá pa bo yu drumi suficiente. Muchanan cansá no ta siña bon.

✔ Purba di yuda bo yu scoge amigu saludabel.

✔ Sea e mihó amigu cu bo yu tin. E tin mester di amigu maduro, tantu como e por haña.

Loke Muchanan Por Haci

✔ Cu e yudansa di bo mayornan, establecé metanan educacional i e maneranan pa alcansá nan. Considerá tal meta cu bo maestronan.

✔ Scoge bo vaknan cuidadosamente cu e yudansa di bo maestro i mayornan. Curso opcional cu generalmente ta fácil no ta esnan mihó.

✔ Purba di establecé un bon relacion cu bo maestronan. Informá bo di loke nan ta spera di bo. Considerá bo progreso i problemanan cu nan.

✔ Presta bon atencion den klas. No laga conducta desordená distraé bo.

✔ Usa sabiduria pa scoge amigu. Nan por yuda of stroba bo progreso den scol.

✔ Haci bo huiswerk i asignacion mas bon cu ta posibel. Dedicá e mihó tempu pa haci nan. Pidi e yudansa di bo mayornan of di un otro adulto maduro si bo tin mester di dje.

[Plachi na página 16]

Scucha cu respet si un maestro tin keho contra bo yu

[Plachi na página 17]

Puntra bo yu tocante scol tur dia

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí