BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • g96 8/1 pág. 20-21
  • Observando e Mundu

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • Observando e Mundu
  • Spièrta!—1996
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • Descubrimentu di Mas Luna di Saturno
  • Un Disculpa—Despues di 50 Aña
  • Religion Mormon No A Resistí e Nazistanan
  • Muchanan Descuidá
  • “Drumi pa Restorá Energia”
  • Kímico di Hofi Ta Peligroso?
  • Vruminga Cayente
  • Stop e Ruido
  • Combatiendo Osteoporósis
  • Preocupacion Tocante Malesa Transmití via Sanger
  • Transfusion di sanger–con sigur?
    Con sanger por salba bo bida?
  • Testigonan di Jehova i e cuestion di sanger
    Testigonan di Jehova i e cuestion di sanger
  • Observando E Mundu
    Spièrta!—1998
  • Boroto—Loke Abo Por Haci
    Spièrta!—1997
Mas Artíkulo
Spièrta!—1996
g96 8/1 pág. 20-21

Observando e Mundu

Descubrimentu di Mas Luna di Saturno

Potretnan cu e Telescop Espacial di Hubble a saca ta revelá por lo ménos dos luna den órbita rond di Saturno cu nan no tabata conocé anteriormente. E potretnan tabata sacá ora cu “E Tera a crusa banchi di Saturno,” un ocasion raro ora e Tera tabatin un bista di rand dje banchinan di Saturno. Bou dje circunstancianan aki e banchinan ta mas scur i ta mas fácil pa mira e lunanan. Astrónomonan ta calculá cu e lunanan tin un diameter di entre 10 i 60 kilometer. E lunanan recien descubrí den órbita rond di Saturno ta na un distancia di 140.000 kilometer pa 150.000 kilometer for di centro dje planeta. Esei ta hopi mas cerca cu e 400.000 kilometer distancia entre e Tera i su luna. Saturno ta rond di 1,5 mil miyon kilometer for di Tera.

Un Disculpa—Despues di 50 Aña

“Pa medio di esaki nos ta confesá, sobretodo den e presencia di Dios, e picá dje Universidad di Meiji Gakuin p’e parti cu el a tene den e guera último i alabes nos ta pidi disculpa na hende di paisnan stranhero, specialmente esnan di Korea i China,” segun e superintendente dje universidad, Hiromasa Nakayama, den su discurso den e kapel dje universidad den Tokio, juni último. E Universidad di Meiji Gakuin ta un scol di misionero “cristian.” Segun e corant Asahi Shimbun, tabata e promé bes cu representante dje scol a admití abiertamente cu e scol a participá den actividad dje guera. Durante e guera e presidente dje cuerpo di director dje universidad a organisá e Iglesia Uní di Cristo den Hapon pa unificá religion pa actividad dje guera. E Iglesia Uní a recaudá fondo pa producí avion di guera i animá hende cristian pa someté nan sin reserva na nan pais, segun Nakayama.

Religion Mormon No A Resistí e Nazistanan

Segun e corant The Salt Lake City Tribune, ora nan a ser enfrentá cu informe di violencia contra hudiu den Alemania nazista, “e religion mormon no a haci casi nada.” Algun mormon, huntu cu miembro di otro religion, “tabata encantá cu Hitler i su mensahe di puresa racial, i tabatin esnan cu a kere cu nan tabata obedecé siñansa di nan religion pa onra lidernan político.” Durante e Holocausto, e sector aleman di mormon “a haci loke mayoria religion a haci; nan lidernan a cooperá,” segun profesor Franklin Littell dje Universidad di Temple na Filadelfia. Segun e corant, Douglas Tobler, profesor di historia n’e Universidad di Brigham Young, kier examiná “e motibu cu e religion no a tuma un posicion institucional contra nazismo.” Interesantemente, e corant Tribune a ripará cu historiador John S. Conway, dje Universidad di British Columbia, Cánada, a bisa cu e único organisacion religioso cu absolutamente a nenga di sigui nazismo tabata Testigo di Jehova. El a sigui bisa cu pa motibu di nan posicion, mas cu mitar di nan tabata mandá na concentrasicamp.

Muchanan Descuidá

Un encuesta di Australia a mustra cu muchanan tantu chikitu como seis aña di edad ta ser lagá na cas nan so ora e dos mayornan ta na trabou of ta keiru, segun e periódico The Canberra Times. Segun Wendy Reid, portabos di Boys Town Community Projects, “mas cu mitar dje muchanan a bisa cu nan a sinti nan solitario i a haña falta dje compania di nan mayornan, miéntras cu un porciento grandi di esnan bou di 12 aña di edad tabatin miedu—di scuridad, di tempestad, di ladron of di secuestro.” Ademas, Reid a bisa cu “71 porciento dje muchanan no tabatin estrategia pa sigui si un emergencia a presentá i cu mitar dje muchanan bou di 12 aña di edad ni sikiera tabata sa con pa haci contacto cu nan mayornan,” segun Times.

“Drumi pa Restorá Energia”

“Segun e periódico The Wall Street Journal, “Drumi un ratu por mehorá bo beis, hací bo mas alerto, i mehorá produccion na trabou.” E efecto stimulante di un bon drumí a conmové algun industria pa busca maneranan pa incorporá tempu pa drumí durante dia di trabou regular. Esei ta specialmente cierto ora cu mas siguridad ta dependé di empleado alerto—tal como shofer di truck, piloto di avion, i operador di planta eléctrico nuclear. Segun Claudio Stampi, investigador di soño, “Nos a descubrí cu bo ta recobrá i ta keda hopi mas alerto—pa hopi ora—como resultado di un drumí di 15 minuut.” Sin embargo, drumimentu na trabou ta leu den futuro ainda, promé cu e mayoria doño di trabou ta acept’é. Segun e Journal, afin di “haci drumimentu na trabou mas aceptabel, esnan cu ta boga p’e ta yam’é ‘drumimentu pa restorá energia.’”

Kímico di Hofi Ta Peligroso?

Kímico usá pa mata di curá i hofi por ta peligroso pa salú di bo yunan, segun Terre Sauvage, un revista frances tocante naturalesa. E ta advertí cu “yunan bou di edad di diescuater aña cu ta biba den cas unda e hofi ta tratá cu herbicida of pesticida tin un rísico cuater bes mas grandi pa haña sarcoma, un forma di cancer,” cu muchanan cu no ta na contacto cu tal kímico. E informe a agregá cu uso di insecticida den e alrededor di mucha ta aumentá e rísico di haña leukemia casi dobel of triple. Siendo cu mas cu mitar di tur e doñonan di cas na Francia ta usa kímico di hofi, hopi hende inintencionalmente por crea un ambiente pa nan yunan cu ta hopi mas venenoso cu e medio ambiente di un stad grandi contaminá.

Vruminga Cayente

Dos investigador na Suisa a descubrí pakico cierto vruminga den desierto di Sahara por wanta temperaturanan haltu di 60° Celsio. Rüdiger Wehner dje Instituto Zoológico di Zúrich i geneticista Walter Gehring dje Universidad di Basel a descubrí cu vruminga ta producí “substancianan conocí como proteina resistente na calor (HSP), cu ta yuda protehá proteina dje curpa contra e daño di calor,” segun e revista Science. Ora nan ta bou di temperatura extremo, “tur animal ta producí algun HSP despues cu daño ta cuminsá [causá p’e calor],” segun e revista, pero “vruminga ta reaccioná di antemano.” Di ki manera? Investigador a descubrí cu vruminga ta imitá e calor haltu i ta producí HSP asta promé cu nan ta sali for di nan cas. Gehring a agregá: “Nos no tabata suficiente sabí pa pensa di esei, pero vruminga sí.” Of tabata nan Creador?

Stop e Ruido

“Por Fabor, Stop e Ruido,” un título dje corant The Toronto Star a roga. Ruido continuo dje stad biniendo di mashin di corta yerba i kita blachi di palu for di curá, mashin di bor, pitu i alarma di auto, radio portátil, ladramentu di cachó, yoramentu di baby, fiesta te mardugá, ta haci hende cu ta contra ruido core campaña pa pas i trankilidad. Ser exponé pa hopi tempu na tal ruido “por aumentá fatiga i ansha,” segun Star. E ta agregá: “Investigacion médico ta mustra cu presion di sanger por subi, batimentu di curason por cambia i e curpa ta producí adrenalina i otro hormon cu ta afectá ader.” Segun autoridad di salubridad, ser exponé na cualkier zonido mas haltu cu 85 decibel, tal como ruido di mashin di corta yerba of brommer, pa mas cu 8 ora ta peligroso pa bo oido.

Combatiendo Osteoporósis

Actividad físico por yuda restorá pérdida di wesu causá pa osteoporósis, segun e corant Jornal do Brasil. Specialistanan dje Clínica di Cotrauma na Rio de Janeiro ta ofrecé terapia di ehercicio ma tambe ta siña pashent con “pa cana corecto i adoptá postura corecto.” Despues di dos aña di traha cu un grupo di hende muher di 45 te 77 aña di edad, 80 porciento dje grupo a experimentá basta restoracion di parti di wesu cu nan a perde. Durante e tempu ei, e muhernan tabatin ménos dolor reumático di lomba, i ningun a sufri di fractura di wesu. Dr. Theo Cohen, director dje clínica, ta recomendá tambe un dieta cu tin hopi kalki i poco vet. Ademas, e ta animá hende pa haña un propósito den bida. Dr. Cohen ta remarcá: “Nos no kier mira hende di edad sintá i brei. Sali pa cana como ehercicio di cel di celebro ta mes importante cu traha crucigrama.”

Preocupacion Tocante Malesa Transmití via Sanger

Mihó estrategia di siguridad ta necesario pa protehá sanger di bloedbank, segun un informe dje Instituto di Medicina dje Academia di Ciencia Nacional Mericano. Como evidencia, e informe ta señalá n’e plamamentu dje Vírus di Inmunodeficiencia Humano (HIV) via transfusion di sanger durante e añanan na principio dje epidemia di AIDS. Repasando e informe, e corant The New York Times a bisa: “Mas cu mitar dje 16.000 hemofíliconan na Merca i mas cu 12.000 pashent cu a ricibí transfusion di sanger i producto di sanger a ser infectá cu HIV.” E informe dje instituto ta expresá preocupacion di cu malesa contagioso i peligroso manera HIV por haña atrobe e sistema di salubridad nacional no prepará. El a recomendá pa establecé un sistema di vigilancia pa “detectá, controlá, i advertí dje efectonan perhudicial den hende cu ta ricibí sanger i producto di sanger.”

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí