BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • g96 8/2 pág. 18-20
  • Companianan di Tabaco Ta den un Remolino di Candela

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • Companianan di Tabaco Ta den un Remolino di Candela
  • Spièrta!—1996
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • Coresponsal di Spierta! Ta Informá dje Tendencia
  • E Blanco Primario
  • Sigui Huma of Sigui Biba?
  • Kiko Dios Ta Pensa di Humamentu?
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—2014
  • Sigaria—Bo Ta Rechas’é?
    Spièrta!—1996
Spièrta!—1996
g96 8/2 pág. 18-20

Companianan di Tabaco Ta den un Remolino di Candela

SEGUN un informe publicá den e corant The New York Times di 26 di juli di 1995, “e Departamento di Husticia a reuní un hurado di acusacion den New York pa investigá si companianan di tabaco a gaña controlador federal tocante contenido i mal efecto di cigaria. Posiblemente e departamento lo reuní un segundo panel aki pa investigá si ehecutivonan di compania a gaña e Congreso tocante productonan di tabaco.”

Cua base tin pa esei? E informe a contestá e pregunta. Na april di 1994, ehecutivonan haltu di siete compania principal di tabaco na Merca a duna testimonio bou di huramentu dilanti un comité dje Congreso cu “nan no ta kere cu nicotina ta hiba na adiccion, cu cigaria ta causa malesa, ni cu nan companianan a manipulá e nivel di nicotina den productonan di tabaco.”

Despues di esei tabatin un calamidad—un colapso di nan pretension di inocencia—ora na juni di 1995, dos mil documento incriminador a sali na cla. E documentonan aki ta mustra cu investigador di tabaco a dedicá 15 aña studiando e efectonan “farmacológico” di nicotina riba e curpa, celebro, i conducta di humador. Dr. Victor DeNoble, un investigador científico di ántes di un dje companianan, a detayá e descubrimentu clave dje investigacion: “E compania a cuminsá realisá cu nan por a reducí e breu, pero aumentá e nicotina, i tog producí un cigaria aceptabel pa humador. Despues di tur nan investigacion, nan a realisá cu nicotina no tabata solamente calmante of stimulante, sino cu e ta tene un efecto central, den e celebro, i cu hende sa huma p’e efecto riba nan celebro.”

Segun The New York Times, investigacion dje compania a mustra cu “cua sea e marca di cigaria cu hende a huma, e resultado tabata cu nan a haña e cantidad di nicotina cu nan tabatin mester dor di traga mas profundamente, tene e huma mas tempu den nan boca, of huma mas cigaria.” Investigadornan di compania a purba producí un cigaria cu ménos breu i cu nivel suficiente di nicotina pa duna satisfaccion na humador.

Ademas, e documentonan a revelá cu e compania di tabaco a manifestá un interes intenso den su clientenan. Alumno di colegio tabata obheto di nan investigacion pa mas cu 15 aña. Hende den un pueblo mericano na Iowa, incluyendo algun humador di 14 aña di edad, tabata puntrá tocante nan custumber di huma.

E revelacion dje documentonan aki di investigacion ta ser mirá como un yudansa grandi pa un coalicion di abogado cu a iniciá un caso en conhunto contra siete compania di tabaco. Nan ta acusá cu companianan di tabaco a sconde conocimentu di poder adictivo di nicotina i a manipulá nivelnan di nicotina pa promové adiccion. Un abogado a bisa cu ningun hurado den mundu lo kere cu e companianan aki a haci tal investigacion djis pa pasa tempu.

Miéntras cu e remolino di candela ta bira mas intenso den e mundu desaroyá, huma di tabaco ta ser mandá mas den direccion dje mundu den desaroyo. Cuarenta aña pasá, casi ningun hende muher i solamente rond di 20 porciento di hende homber den Sur, of den e mundu en desaroyo, tabata huma. Pero awe, 8 porciento di tur hende muher i 50 porciento di tur homber den paisnan den desaroyo ta humador di tabaco—i e cantidad ta aumentando. Segun investigador, “Huma ta ser hibá pazuid.”

Coresponsal di Spierta! Ta Informá dje Tendencia

Nos coresponsal situá na Brazil ta duna algun comentario general tocante e situacion den Sur. Investigacion den e mundu industrialisá ta pinta un cuadro asta mas fatal pa humador di tabaco. E tin su efecto. “Paisnan cu ta reconocé e importancia vital di informacion público ta mira awor e principio di un reduccion den uso di tabaco,” segun un informe dje Organisacion Mundial di Salú (WHO). E institucion yamá Panos, un organisacion di informacion situá na Londen, ta agregá, “Den Nort, humamentu no ta aceptabel mas socialmente den hopi cas, lugá público i lugá di empleo,” i casi tur hende sa awor cu “humamentu por mata nan.” “E industria di tabaco ta muda pazuid.”

Na contraste, den Sur, habri un mercado nobo ta resultá di ser mes fácil cu habri un paki di cigaria. P’e industria di tabaco, e situacion den paisnan den desaroyo ta un tentacion. Den 3 di cada 4 pais den desaroyo, no tin prohibicion riba propaganda comercial, i a la bes, conocimentu público dje peliger di humamentu ta poco. Segun Panos, “Hende no sa dje rísiconan pasobra ningun hende ta bisa nan.”

Un punto di atake principal dje industria di tabaco ta hende muher hóben. Pa persuadí nan pa cende nan promé cigaria, propaganda comercial ta “pinta humamentu como un actividad gososo i glamoroso cu hende muher independiente ta gosa.” Sospechosamente, e propaganda comercial di tabaco ta parce e propaganda usá den e mundu industrialisá cincuenta aña pasá. Tal propaganda a producí resultado entre 1920 i 1930. Segun un fuente, pronto 1 di cada 3 muher tabata “cende un cigaria cu entusiasmo di homber.”

Awe, propaganda agresivo intensificá dirigí na hende muher inconciente den paisnan den desaroyo ta garantisá cu e “bon éxito” di tal propaganda entre 1920 i 1930 ta cla pa ser ripití. P’esei, e futuro tristu di esei ta cu miyones di hobencita den pais mas pober di mundu actualmente ta den peliger di ser, segun un observador, “bunita tiener birando nicotiener.”

E Blanco Primario

Aunke hende muher ta un dje blanconan principal dje industria di tabaco, hóbennan ta su punto di atake primario. Propaganda den forma di comics i emblema di cigaria riba huguete ta dunando resultado, i tambe respaldo duná na eventonan deportivo.

Na China, segun e revista Panoscope, hóbennan “ta cuminsá huma na escala grandi.” Rond di 35 porciento di hóbennan entre 12 pa 15 aña di edad i 10 porciento di mucha entre 9 pa 12 aña di edad ta huma. Na Brazil, segun e diario Folha de S. Paulo, nan ta calculá cu dies miyon hóben ta huma. Nan sa dje peligernan? “Mi sa cu humamentu di cigaria ta perhudicial,” Rafael ta bisa, un brazilero di 15 aña di edad cu ta huma un paki i mei di cigaria pa dia, “pero e ta hopi bon.” Ki resultado e razonamentu descuidá aki tin? Segun Panos, “Tur dia por lo ménos un otro 4.000 hóben ta cuminsá huma.”

E industria di tabaco ta exportá algun producto na Sur cu ta contené mas breu i nicotina cu cigaria bendí na Nort. E motibu ta bisto. Un funcionario dje industria di tabaco a bisa poco aña pasá, “Mi no ta pidi disculpa p’e nicotina. Esei ta loke ta redoblá e benta di cigaria. E ta haci hende bolbe pa cumpra mas.” E ta duna resultado. E publicacion na hulandes Roken Welbeschouwd, ta confirmá: “Debí na e nivel haltu di nicotina, bicio na cigaria ta ser lográ mas lihé, i esei ta habri oportunidad pa aumentá humamentu i benta, dor di reducí poco poco e nivel di nicotina.”

Panos ta concluí, “E industria di tabaco ta considerá e Sur como e mercado cu por salba e industria.”

Sigui Huma of Sigui Biba?

Si bo ta biba den un pais den desaroyo, kico bo ta bai haci? E echonan ta bisto. Te na 1950, morto di malesa relacioná cu humamentu tabata poco, pero awe un miyon hende ta muriendo den Sur tur aña debí na malesa relacioná cu humamentu. Sin embargo, WHO ta advertí cu dentro di trinta aña e cantidad anual di morto relacioná cu humamentu den pais den desaroyo lo aumentá te na siete miyon. Contrario cu loke propaganda comercial di tabaco ta bisá bo, al final cigaria ta clabu di bo caha di morto.

Bo ta bisa cu bo sa dje peliger? Bon, pero kico lo bo haci cu e conocimentu ei? Lo bo ta manera e humador cu a lesa asina tantu cos teribel tocante humamentu cu el a dicidí di stop di lesa? Of bo tin e inteligencia di wak mas aleu cu e camuflahe di propaganda comercial di tabaco i nenga di huma? Ta cierto cu huma di tabaco ta ser mandá Sur—pero, e no tin cu yega cerca bo!

[Kuadro na página 19]

China—Number Un

Zhang Hanmin, un obrero na China di 35 aña di edad, ta hisa su man pa protehá e flam i ta cende un cigaria. E ta bisa, “Pa bisa berdad, mi por biba sin hopi cos, pero mi no por biba sin cigaria.” Ta parce cu mescos ta cierto di 300 miyon otro compatriota di Zhang. Desde 1980, China “a producí mas, a bende mas, i a huma mas cigaria cu tur otro pais.” Aña pasá “miles di miyones di cigaria a wordu bendí cu un poblacion biciá na humamentu,” haciendo China e “nacion consumidor di tabaco number un di mundu.”—E revista Panoscope.

[Kuadro na página 20]

Cigaria cu un “Garantia”?

Maske tres miyon hende ta muri tur aña debí na malesa relacioná cu tabaco, propaganda comercial ta sigui bisa humador cu nan custumber no ta peligroso. Por ehempel, un propaganda recien den un revista brazilero a anunciá yegada di un marca di cigaria cu “tin garantia dje fábrica.” E propaganda ta duna e siguransa: “Bo auto tin garantia; bo television tin garantia; bo oloshi tin garantia. Bo cigaria tambe tin.” Sin embargo, manera e propagandanan ta bisa i humadornan crónicamente enfermo por testiguá, e único garantia ta cu “humamentu ta perhudicial pa bo salú.”

[Plachi na página 19]

Un blanco principal —hende muher den paisnan den desaroyo

[Rekonosementu]

Potret di WHO sacá dor di L. Taylor

[Plachi na página 20]

Inconciente dje peliger?

[Rekonosementu]

WHO

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí