Hóbennan Sa Puntra . . .
Pakico Mi Ruman Ta Haña Tur Atencion?
“Loke ta molestiá mi ta cu ora mi rumannan haci malu, nan ta haña hopi atencion—positivo i negativo. Pero ya cu ami sa ta mas obediente, niun hende ta wori cu mi.”—Kay, 18 aña.a
“Mi rumannan ta haña mas atencion i mihó trato. Si mi haña atencion mes, mayoria biaha ta den forma di conseho. Lo mi sinti mihó si mi sa cu nan tambe ta haña conseho.”—Ruth, 15 aña.
“Mi ta haña cu mi rumannan mayó ta haña mas privilegio i atencion.”—Bill, 13 aña.
FOR dje dia cu nos nace, nos tur tin mester di atencion di nos mayornan. I si bo ta haña cu bo no ta hañando loke bo merecé, ta di comprendé cu bo ta sinti dolor i rabia. Anto specialmente si ta parce cu bo ruman—esun mayó, esun mas chikitu, esun mas bon mucha, of asta esun mas mala mucha—ta henter ora e centro di atencion. Kisas bo ta asta sinti mescos cu David ora el a skirbi: “Mescos cu un hende morto i no den curason, mi a ser lubidá; mi a bira mescos cu un wea dañá.”—Salmo 31:12.
Por ta doloroso pa mira un ruman haña e atencion cu abo lo tabata kier pa bo mes. Pero acaso esei ta nificá cu niun hende ta stimá bo? Absolutamente cu no. Tin biaha hóbennan ta haña extra atencion pa motibu cu nan tin abilidadnan excepcional of tin un personalidad amigabel. Kenneth di 11 aña ta bisa: “Maske mi ruman homber mas chikitu, Arthur, apénas ta den derde klas, e ta toca den e banda di vijfde. Tambe e ta bon den deporte i rekenen. De echo, e ta haña 9 cu 10 pa tur su vaknan na scol. Tin biaha mi ta kere cu hende ta gust’é mas cu mi, pero mi no ta yalurs riba dje. Wel, kisas un tiki so.”
Tambe tin hóbennan cu ta parce di ta haña e mayor parti dje tempu di nan mayornan, djis pasobra nan ta mayó, of e yu mas chikitu. Bijbel ta bisa dje hóben Josef: “Israel tabata stima Josef mas cu tur su otro yu hombernan, pasobra e tabata e yu di su behes.” (Génesis 37:3, 4) Sin embargo, Todd di 18 aña, a haña cu su ruman tabata faborecí pa motibu di ta esun mayó. E ta corda: “Un biaha nan a pidi nos trece un dje potretnan faborito di nos na baby pa un proyecto di scol. Di mi mes mi por a haña un par di potret so. Pero mi a ripará cu di mi ruman mayó tabatin hopi mas potret. Esei a hací mi puntra mi mes di con.”
Pero, hopi biaha nan ta duna un ruman atencion extra pa motibu cu e tin problema, kisas problema cu abo no sa di dje. Cassandra cu awor tin 22 aña, ta splica: “Tempu mi tabatin rond di 16 aña, mi ruman mayó tabata pasando den un tempu difícil. E no tabatin sigur si di berdad e kier a sirbi Jehova, anto mi mayornan a enfocá casi tur nan atencion riba dje. N’e tempu ei mi no por a comprendé pakico. Mi a sinti cu nan no tabata interesá den mi mes. Esei a hací mi sinti neglishá i tristu, i tambe un tiki rabiá.”
Pakico Nan Ta Mustra Faboritismo
Sin embargo, tin biaha mayornan ta ègt culpabel di faboritismo. Un mama a admití: “Mi sa cu mi yu, Paul, ta dolorosamente conciente cu nos ta hopi orguyoso di nos yu muher. El a bisa nos francamente: ‘Semper Mama cu Papa ta drei wak otro ora Liz bisa algu.’ Promé nos no tabata sa di kico e ta papia. Despues nos a realisá cu constantemente nos ta intercambiá miradanan cu ta bisa: ‘Esta fenomenal nos yu muher ta, no?’ Desde cu el a alertá nos, nos a haci un berdadero esfuerso pa stop di haci esei.”
Ma ta pakico mayornan ta mustra faboritismo anto? E manera cu nan mes a ser criá por ta un factor. Por ehempel, si bo mama a lanta den un famia caminda e tabata e yu mas chikitu, kisas e ta identificá su mes mas cu su yu menor. Sin sa, lo e por tin e tendencia di tuma parti p’e. Of kisas un mayor ta mas pegá na un yu cu tin e mésun caracter of interes cuné. Considerá loke Bijbel ta bisa di Isaac i Rebeca tocante nan yunan ohochi, Jacob i Esau: “E muchanan a crece bira grandi, i Esau a bira un homber cu tabata sa con pa yag, un homber di cunucu, pero Jacob un homber sin culpa, cu tabata biba den tent. I Isaac tabata stima Esau, pasobra esei a nificá e cos di yag den su boca, miéntras cu Rebeca tabata stima Jacob.”—Génesis 25:27, 28.
Kico bo mester haci si ta parce cu bo mayornan ta faborecé un di bo rumannan?b Lo bo por purba papia cu bo mayornan tocante esei den un manera calmu, sin haci acusacion. (Proverbionan 15:22) Dor di scucha nan cu respet, lo bo por mira e asuntu for di nan punto di bista. Kisas esaki por yuda baha bo frustracion. (Proverbionan 19:11) Un tiener ta bisa: “E echo cu mi Mama tabata mas pegá na mi ruman homber cu na ami tabata ègt molestiá mi. Ora mi a puntr’é tocante esei, el a splicá mi cu ya cu mi ruman ta parce Papa hopi den caracter, Mama ta gust’é. I ya cu mi ta parce mi mama hopi den caracter, Papa ta gusta ami. Asina mes tambe, dor cu ami cuné tin casi mésun caracter, nos ta traha riba otro su nervio. I dor cu mi tata i ruman homber tin casi mésun caracter, nan ta fada otro. Ora el a splik’é e manera ei, mi por a acept’é, maske mi no por a salta di alegria.”
Trato Desigual Ta un Inhusticia?
Pero, pakico mayornan no por djis trata tur hende exactamente mescos? Beth, cu awor tin 18 aña, ta bisa: “Ora mi tabatin mas of ménos 13 aña, mi tabata haña cu ami cu mi ruman homber mester a ser tratá mescos—precis mescos. Pero ami tabata esun cu semper tabata haña e zundrá, miéntras cu mi ruman tabata scapa castigu tur ora. I e tabata pasa mas tempu cu Tata trahando riba e auto. Esei a parcé mi asina inhustu.”
Pero trato desigual no ta necesariamente inhustu. Tuma por ehempel con Jesucristo a trata su apostelnan. No tin duda cu el a stima tur 12, pero el a invitá solamente 3 di nan pa ta testigo di cierto sucesonan special, incluyendo e resureccion dje yu muher di Jairo i e transfiguracion. (Mateo 17:1; Marco 5:37) Ademas, Jesus tabatin un amistad masha íntimo cu apostel Juan. (Juan 13:23; 19:26; 20:2; 21:7, 20) Esaki tabata desigual? Sigur cu sí. E tabata inhustu? Absolutamente cu no. Pasobra, aunke Jesus por tabata particularmente atraí na algun di nan, e no a ignorá e necesidad di su otro apostelnan.—Marco 6:31-34.
Den un manera similar, por ta cu un di bo rumannan ta haña atencion special pa motibu di su talentonan, personalidad of necesidadnan. Di mes, esaki por ta doloroso pa bo mira. Pero e pregunta ta: Acaso nan ta neglishá bo necesidadnan? Ora bo tin mester dje conseho, yudansa i apoyo di bo mayornan, nan t’ei pa bo? Si ta asina, en berdad bo por bisa cu bo ta víctima di un inhusticia? Bijbel ta animá nos pa trata cu otronan “conforme cu nan necesidadnan.” (Romanonan 12:13) Siendo cu abo i bo rumannan ta personanan cu diferente necesidad, simplemente no ta posibel pa boso mayornan trata boso mescos tur ora.
Asina Beth, citá anteriormente, a bin realisá cu trato igual no semper ta hustu i cu trato hustu no semper ta igual. E ta bisa: “Mi a bin comprendé cu ami i mi ruman homber ta dos hende diferente i mester ser tratá diferente. Mirando bek, mi no por kere cu mi no por a comprendé esei ora mi tabata mas yong. Mi ta suponé cu e tin di haber cu e manera con bo ta wak cosnan n’e edad ei.”
Siña Dicerní
Sí, “e manera con bo ta wak cosnan” tin hopi influencia riba e manera con bo ta reaccioná na bo situacion. Mescos cu un bril cu glas di color ta cambia e color dje cosnan cu bo ta mira, asina bo emocionnan por deformá e manera con bo ta mira cosnan. I e necesidad emocional pa haña e atencion i aprobacion di bo mayornan ta fuerte. Investigadónan Stephen Bank i Michael Kahn ta comentá: “Asta si mayornan lo tabata por a logra e soño imposibel di trata nan yunan cu ta completamente diferente imparcialmente, cada yu lo percibí cu e mayornan ta faborecé un dje otro yunan.”
Por ehempel, tira un bista atrobe riba loke e tres hóbennan citá na cuminsamentu a bisa. Nan situacion lo por parce scur, pero tin un detaye: Nan tur tres ta ruman di otro! Sí, cada un ta haña cu e otronan ta haña mas atencion i cu e ta esun cu ta ser neglishá! Pues, hopi biaha e manera cu nos ta mira cosnan ta un poco deformá. Proverbionan 17:27 ta bisa: “Un homber di dicernimentu ta calmu di spiritu.” Un hende cu dicernimentu ta mira cosnan realísticamente i obhetivamente, no emocionalmente. Dicernimentu lo por yudá bo realisá cu maske bo mayornan no ta trata boso tur mescos semper bai, nan kier boso tur bon! Ora bo realisá esaki lo bo ser yudá pa no rabia ni bira amargá.
Pero, kico si di berdad mes ta parce cu bo no ta haña e atencion cu bo merecé? Kico bo por haci? Den un futuro edicion di Spierta! nos lo considerá esaki.
[Notanan]
a Algun nomber a cambia.
b Un futuro artículo lo desaroyá mas aleu e tópico di con pa trata cu faboritismo.
[Plachi na página 26]
Trato desigual por parce inhustu