BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • g97 8/12 pág. 13-17
  • E Bunitesa di Parkenan Nacional Alpino

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • E Bunitesa di Parkenan Nacional Alpino
  • Spièrta!—1997
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • Nan Propósito
  • Un Variedad Impresionante di Animalnan den Naturalesa
  • E Flora Alpino
  • Parke Nashonal di Nairobi—Kaminda Bestia Ta Kana Liber
    Spièrta!—2003
  • Corcovado—Costa Rica Su Djamanta Brutu
    Spièrta!—2005
Spièrta!—1997
g97 8/12 pág. 13-17

E Bunitesa di Parkenan Nacional Alpino

DJE CORESPONSAL DI SPIERTA! NA FRANCIA

AWA cristalino ta core den un torente, e zonido suave di blachinan di palu den bientu, un shelu blou riba nos cabes, rayonan di solo ta pasa dor dje palunan. Esaki ta e bista i zonidonan placentero cu ta yama nos bon biní, i nos tin sigur cu nan ta solamente e preludio di un dia magnífico. Unda nos ta? Den e Parke Nacional Écrins, den Alpen Dauphiné, Francia.

Na un dje entradanan dje parke na Aile-froide, na rand dje mondi, borchinan di informacion ta indicá cu algun cos, manera kampeer of cende candela, ta prohibí pa haci den e parke. Nos ta ser pidí pa bai cas cu basura. Tambe nos ta haña sa cu ta prohibí pa bin cu cachó, ya cu hopi bes nan ta spanta of molestiá e fauna indígena.

Nan Propósito

Pero, kico exactamente ta un parke nacional, i ki propósito e ta sirbi? Esun di promé, Parke Nacional Yellowstone, den e estado di Wyoming, Merca, a ser creá na 1872. Desde e tempu ei, hopi parke nacional a habri riba cada continente. Na Francia, tin shete parke nacional, di cua tin tres den e region di Alpen cu forma di media luna, cu ta extendé for di Francia te na Austria. E promé parke nacional na Europa a ser creá na 1914 den e canton di Graubünden (Grisons), Suisa. Anto, na 1922, e Parke Nacional Gran Paradiso a habri na Italia. Otro parkenan nacional cu tambe ta keda den e region cu forma di media luna den Alpen ta Berchtesgaden (Alemania), Hohe Tauern (Austria), Stelvio (Italia) i Triglav (Slovenia). E promé parke nacional na Francia, Vanoise, a ser creá na 1963.

E obhetivo principal di parkenan nacional ta pa protehá e flora i fauna natural. Tambe nos mester remarcá cu tin hopi otro parkenan cu no tin e distincion nacional, pero cu tin exactamente e mésun meta. Entre esakinan tin e Parke Regional Vercors na Francia i e Reservaat Karwendel na Austria. Sin embargo, parkenan nacional tin un distincion special loke ta duna nan guardianan un cierto autoridad. Nan ta autorisá pa duna boet na esnan cu no ta cumpli cu reglanan dje parke. Por ehempel, den un parke na Suisa lo bo por haña un boet di te cu 500 franc suiso (Naƒ. 600) si bo trece un cachó den e parke.

Kisas algun hende por haña esei exagerá. Pero tin motibu pakico nan ta pone cierto prohibicion i boet. Pensa un ratu. Na un ocasion ora nos tabata den e Parke Nacional Mercantour, den e Alpen Marítimo den zuidoost di Francia, nos a topa un yu di gems mashá chikitu. El a parce di ta su so i completamente desampará. Pero tog nos no a mishi cuné, ya cu nos a pensa cu nos holó lo por pone cu e mama lo no kier acept’é mas. Pero imaginá bo si nos tabatin un cachó cu nos! Lo el a terorisá e pober gems, foral si e cachó a cuminsá blaf.

Esaki kier men cu e guardianan no ta nada mas cu polis di parke? No, claro cu no. Un guardia cu nos a topa den e Parke Mercantour a mustra nos unda un trupa di gems a pasa poco ratu promé, lagando nan rastro atras den e sneu cu a caba di cai. El a mustra nos na unda e hoefnan a laga nan marca. Esaki a yuda nos comprendé cu ademas di conserbá e balansa natural den e parke, e guardianan tin tambe e papel di informá i siña.

Un Variedad Impresionante di Animalnan den Naturalesa

Mas padilanti riba nos caminda, n’e barica di ceru riba un distancia, nos ta mira algun gems ta salta p’aki p’aya den e névés, sabananan yen di sneu cristalisá. Tambe nos ta haña mira dos marmot ta hunga cu otro riba e barica di ceru yen di greis. Ta remarcabel con mansu algun dje marmotnan aki ta; nan ta acercá hende cu ta keiru, sperando di haña algu pa come.

Den algun parke alpino tin tounan grandi di ibex ta biba. Nan ta mas hopi den e Parke Gran Paradiso, na Italia. Nos a keda encantá pa mira algun na Mercantour. E parke alpino den sur aki tin hopi animal. Moeflon, un tipo di carné di mondi, ta cana liber rond, i e último añanan lobonan a bolbe aparecé. Sin embargo, bishitantenan no tin nodi preocupá, ya cu ta masha poco e lobonan ta tribi di bai cerca e camindanan pa hende cana, i nan ta purba evitá hende. Den pasado tabatin oso tambe ta cana liber rond den e Alpen Suiso, pero na 1904 nan a mata e último oso cu hende a mira einan. Na West Europa por haña awor oso maron den e Pirineonan, na e frontera di Francia i Spaña, tambe den e Cerunan Cantabrian, den nort di Spaña i den Parke Nacional Abruzzi, den centro di Italia. Pero tambe, tin biaha bo por tende un biná machu grita den e Parke Nacional Suiso, caminda tin un gran cantidad di nan.

Sin embargo, fuera dje animalnan mas grandi, tin masha hopi animal mas chikitu pa deleitá e bishitante, manera hermelijn i vários tipo di konenchi, cu ta bira blancu den winter, como tambe zoro, marmot i eekhoorn. Ademas tin miriadanan di insecto cu ta habitá e regionnan aki, incluyendo barbulètènan extraordinario i vruminganan diligente. Amantenan di para sigur sigur lo no keda desapuntá. Lo bo por mira un águila ta zweef haltu ayá riba bo cabes, of asta, den e Parke Nacional Suiso i den e parkenan Vanoise i Mercantour, un lammergeier, of buitre (aasgier) cu barba. Tambe ta masha comun pa tende e zonido característico di un para carpinté ta pik den e troncon di un palu en busca di insecto. Hopi hende ta puntra ta con e habitantenan di ceru aki por sobrebibí e winter den e Alpen. E animalnan aki a adaptá nan mes bon na e medio ambiente aki, aunke ta cierto cu e condicionnan riguroso ta caba cu esnan malu i bieu.

E Flora Alpino

Asta e matanan ta protehá den e parkenan. P’esei ta prohibí pa piki flor, incluyendo e magnífico leli oraño, cu ta crece a lo largu di nos caminda. Kisas bo ta puntra bo mes di con. Algun mata—manera e famoso edelweiss, e anemon alpino, e rosa alpino, e azuleho di ceru i algun variedad di gentian—ta masha scars. P’esei, ta vital pa protehá nan pa sigurá na sobrebibencia. E variedad di flor ta berdaderamente impresionante.

E bunitesa di naturalesa ta bisto tambe den e palunan cu ta dorna e parke. Den otoño e matis color di oro dje palunan lariks ta embeyecé e mondi. Na otro banda, e arola, of pino suiso, ta parce di desafiá e rigornan di winter, i ta duna e para comunmente conocí como e notenkraker un suministro constante di cuminda. E para aki ta transportá su cosecha di simianan di pino den e sacu bou di su garganta i despues ta dera nan pa por come nan den futuro. Haciendo asina, e ta contribuí pa e palu di pino plama den lugánan unda di otro manera lo e no a yega. Nos no ta duda cu nos lo por a pasa henter un dia observando e bunitesa cu ta rondoná nos. Pero si nos kier yega e cabaña, nos tin cu sigui cana.

Nos ta continuá nos caminata i pronto ta haña nos riba un caminda difícil pa cana. Ta parce cu e gemsnan ta pará ta warda nos den e mondi, i nos por a saca algun potret. Sin embargo, ora nos yega mas cerca, e criaturanan bunita aki ta core bai, aparentemente nan a spanta ora nos a yega mas cerca. Nos ta refleccioná riba e maraviyoso promesa di Dios registrá na Isaías 11:6-9: “E lobo realmente lo biba pa un tempu cerca e lamchi machu, i e leopardo mes lo drumi cerca e lamchi di cabritu, i e bisé i yu di leon machu cu klina i e animal bon alimentá tur huntu; i simplemente un mucha homber chikitu lo ta lider riba nan. I e baca i e oso mes lo come yerba; nan yunan lo drumi huntu. . . . Nan lo no haci ningun daño ni causa ningun ruina den tur mi ceru santu.” Nos ta alegrá di pensa cu pronto henter e tera lo bira un inmenso parke paradísico, caminda hende i animal lo biba huntu sin miedu.

[Plachi na página 13]

Un gems mashá na cas den e Alpen frances

[Plachi na página 14]

Un marmot cuidadoso den Parke Nacional Vanoise, Francia

[Plachi na página 14]

Un águila den Parke Nacional Mercantour, Francia

[Plachi na página 15]

Gems ta subi den Alpen frances

[Plachi na página 15]

Un yu di gems

[Plachi na página 16]

Rosa alpino

[Plachi na página 16]

Artichok shimaron

[Plachi na página 16]

Ancolie des Alpes

[Plachi na página 16]

Ibex

[Plachi na página 17]

Leli oraño

[Plachi na página 17]

Leli pechi turco

[Plachi na página 17]

Panicaut des Alpes

[Plachi na página 17]

Marmot

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí