BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • g98 8/3 pág. 28-29
  • Observando E Mundu

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • Observando E Mundu
  • Spièrta!—1998
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • Deteccion Trempan di Cancer di Pechu
  • Adictonan na Remedi Sin Recept
  • Influencia di Mucha Muhernan di Scol
  • E Persona Mas Bieu na Mundu Ta Fayecé
  • Muchanan Bilingwe
  • Preocupacion cu Criamentu di Mucha Chines
  • E Pió Enemigu di Tribon?
  • Reunimentu for di Laira
  • Canadesnan Ta Ocupá
  • E Tension di Ta Desempleá
  • Tribon Blancu Grandi​—⁠Bou di Atake
    Spièrta!—2000
  • E Plaga di Desempleo dje Coresponsal di Spierta! na Italia
    Spièrta!—1996
  • Opservando Mundu
    Spièrta!—2003
  • Opservando Mundu
    Spièrta!—2005
Mas Artíkulo
Spièrta!—1998
g98 8/3 pág. 28-29

Observando E Mundu

Deteccion Trempan di Cancer di Pechu

E revista brazilero Medicina Conselho Federal ta informá cu cancer di pechu ta e malignidad mas comun entre muhernan brazilero, afectando mas of ménos 1 di cada 12 hende muher. E revista ta animá pa tur hende muher riba 25 aña haci examinacion propio di pechu regularmente. Medicina ta recomendá tambe pa hende muher haña nan promé mamografia entre e edadnan di 35 pa 40 aña, unu cada dos aña entre 40 pa 50 aña, i despues di esei un mamografia tur aña. Maske hende muher cu ta come hopi vet saturá i esnan cu tin cancer den famia ta core un rísico mas grandi, 70 porciento dje pashentnan di cancer di pechu no ta cai den ningun categoria di alto riesgo. Segun Medicina, e echo aki “ta mustra claramente riba e importancia di detectá cancer trempan.”—Mira ¡Despertad! di 8 di april, 1994.

Adictonan na Remedi Sin Recept

Na Nort Irlanda tin un aumento den e cantidad di hende adicto na remedinan obtenibel sin recept, segun The Irish Times. Na Nort Irlanda, mescos cu den hopi otro pais, productonan manera píldoranan pa pasa dolor i stropinan pa tosamentu cu ta contené codeine of otro remedi potencialmente adictivo por ser obtené sin recept. Algun hende cu inintencionalmente a bira adicto na nan ta lucha pa mantené nan hábito, ya cu kita di dje por ta agonisante i por encerá mariamentu i depresion. Un adicto a gasta su herencia, a bende su cas i a hinca su mes den un debe di £18.000 (NAƒ53.000) p’e por mantené su adiccion di 70 botter pa siman. Frank McGoldrick, dje Grupo di Investigacion di Dependencia na Substancianan Kímico na Belfast, ta bisa cu mayoria adicto na e remedinan aki no kier admití cu nan ta dependé riba dje i ta djis descartá e nocion cu nan ta causando daño na nan mes. “Nan no ta kibrando ley,” McGoldrick ta remarcá. “Mayoria di nan no ta ni realisá cu nan ta adicto.”

Influencia di Mucha Muhernan di Scol

Un reportahe publicá den The Daily Yomiuri ta bisa cu mucha muhernan di scol secundario ta esnan cu ta establecé e moda pa consumidó na Hapon. Moda ta plama lihé dor di un boca bisa otro, i cada un por tin mas cu 1.000 conocí. Nan influencia ta extendé tambe na gruponan di otro edad via mayor i rumannan. E “mucha muhernan ta bendicioná cu atributonan ideal como consumidó: nan tin cen, un curiosidad pa loke ta nobo i e tempu pa complacé nan mes cuné.” Rond di 68 porciento dje tienernan hapones ta haña un promedio di 220 dollar pa luna na zakgeld, i hopi ta haña cen tambe for di welonan cu ta malcriá nan i di trabounan part-time. Sociólogonan ta preocupá p’e actitud genzai shiko dje mucha muhernan, esta e actitud di biba-pa-awe, i e echo cu nan no tin metanan personal mas significativo. Un estudio recien a yega n’e conclusion cu mucha muhernan di scol secundario djawendia “ta sinti con laf bida ta ora bo por haña kico cu bo kier sin tin cu soda p’e.”

E Persona Mas Bieu na Mundu Ta Fayecé

E korant frances Le Figaro ta informá cu Jeanne Louise Calment, e persona mas bieu na mundu segun Guinness Book of World Records, a fayecé dia 4 di augustus, 1997, na edad di 122 aña. Jeanne a nace dia 21 di februari, 1875, na Arles, parti zuidoost di Francia, promé cu invento di pera di lus [bombiyo], tocadisco i auto. El a casa na 1896, a haña un yu muher kende a muri 63 aña promé cuné, i tabatin un bisanietu cu a fayecé na 1963. E ta corda cu el a topa e pintor Vincent van Gogh na 1888, ora e tabata tiener, i e tabata amiga dje poëta Frédéric Mistral, cu a gana e premio Nobel na 1904. Jeanne a haci hopi remarke chistoso en cuanto e secreto pa biba largu, mencionando factornan manera harimentu, actividad i “un stoma manera di abestrus.”

Muchanan Bilingwe

Segun un baby ta siña su lenga materno, hopi di su abilidad pa producí abla ta ser fihá den un region dje celebro cu ta conocí como e área di Broca. Recientemente, investigadónan n’e Memorial Sloan-Kettering Cancer Center na New York a usa imágennan funcional producí cu resonancia magnético (MRI) pa determiná ki parti dje celebro ta activo ora personanan bilingwe ta usa un idioma of e otro. Nan a descubrí cu ora un persona siña dos idioma pareu como mucha, tur dos ta ser hincá den e mésun parti dje área di Broca. Sin embargo, ora e siña un di dos idioma durante adolesencia of mas despues, ta parce cu e ta situá banda dje promé, en bes di mescla den dje. E korant The Times di Londen ta comentá: “Ta como si fuera siña e promé idioma a fiha e circuitonan den e área di Broca, i p’esei e di dos idioma mester ser acomodá otro caminda.” E investigadónan ta kere cu esaki lo por yuda splica pakico ta mas difícil pa siña un di dos idioma mas despues den bida.

Preocupacion cu Criamentu di Mucha Chines

China Today ta informá cu recientemente a efectuá, bou di auspicio dje Academia Chines di Ciencianan Social, un estudio amplio en cuanto e relacion entre mayor i yu. E estudio a revelá cu hopi mayor ta preocupá tocante con pa cria nan yunan awe. Segun China Today, “algun ta sinti nan completamente turdí en cuanto kico nan mester siña nan yunan: moralidad chines tradicional, manera onrades, modestia, tolerancia i amor, of e caracter moderno di competencia?” Casi 60 porciento dje mayornan tabata preocupá tocante e efectonan negativo di television riba nan yunan. Investigadó di noticia Bu Wei a consehá mayornan pa regulá e programanan cu un yu ta wak segun su edad i personalidad, i pa wak i discutí e programanan huntu cu e mucha i pa no laga television tuma muchu di su tempu.

E Pió Enemigu di Tribon?

Por lo general, tribon ta lanta miedu den hende. Pero ta parce manera tin mas motibu pa tribon tene miedu di hende. E korant frances Le Monde ta informá cu “un par decena” di hende ta muri tur aña a consecuencia di atakenan di tribon, miéntras cu piscadónan ta mata, segun cálculo, 100.000.000 tribon tur aña. E echo aki ta preocupá hopi biólogo marino, cu ta teme cu e balansa natural dje océanonan lo por ser strobá si e destruccion sigui. Tribonnan ta hunga un papel vital den controlá poblacionnan marino. Ya cu tribonnan ta tarda hopi pa alcansá madures sexual i ta haña solamente algun yu despues di tabata na estado pa un periodo largu, algun especie di tribon ta den peliger di extincion pa motibu cu piscadónan ta coge demasiado di nan. Un práctica cu expertonan marino ta lamentá foral ta “kitamentu di ala”—corta e ala afó pa cuminda i ta tira e tribon bek den laman pa bai muri.

Reunimentu for di Laira

Segun The Sunday Mail, un korant di Brisbane, Australia, awor algun ranchero australiano ta usando aeroplanonan cu ta bula poco-poco, yamá avion ultraleve, pa trece nan baca i carnénan huntu riba nan inmenso rancho. Un ranchero di Queensland ta bisa cu su avion ultraleve a spar e dos siman di salario pa vários homber cada bes cu e trece su carnénan huntu. El a bisa: “E motorsaikel a reemplasá e cabai, i awor e avion ultraleve ta reemplasando e motorsaikel.” E avionnan liviano ta ekipá cu un caset recorder poderoso cu ta toca grabacionnan di cachónan ta blaf. E artículo ta declará cu ora nan tende esaki, “e baca i carnénan ta spanta i ta cuminsá core bai pa e curá di mas cerca.”

Canadesnan Ta Ocupá

E korant The Globe and Mail ta bisa cu canadesnan ta trahando mas ora, i hopi di nan ta sufri dje efectonan. Miedu pa bai atras económicamente a pone homber i muher, incluyendo mayornan cu yu chikitu, bou di presion pa traha mas duru i mas largu. Casi 2.000.000 canades ta traha como promedio mas cu nuebe ora overtime pa siman, i 700.000 mas tin por lo ménos dos trabou. Algun investigadó ta bisa cu nivelnan di ansiedad a subi drásticamente, foral entre oficinistanan. Expertonan ta preocupá pa e efectonan dje tendencia aki riba yunan, cu casi no ta mira nan mayornan. Dr. Kerry Daly dje departamento di estudio di famia n’e Universidad di Guelph, Ontario, ta comentá: “Hende ta sinti cu nan bida ta ègt bayendo for di control. Nan no sa exactamente con pa sali for dje situacion.”

E Tension di Ta Desempleá

Tension emocional i social debí na desempleo por afectá un persona su salú, segun estudionan mencioná den e korant aleman Süddeutsche Zeitung. Parce cu tension asina ta debilitá e sistema di inmunidad dje curpa. Tambe, hende desempleá tin mas chens di haña presion haltu i atake di curason cu esnan cu ta empleá. “E tension cu hende desempleá pa hopi tempu mester lucha cuné ta pió i cargá cu mas consecuencia cu e tension di esun empleá,” profesor Thomas Kieselbach, di Universidad Hannover, Alemania, ta declará. “Casi tur hende desempleá ta sufri di un of otro forma di trastorno depresivo.” Parce cu e cantidad di hende desempleá den Union Europeo ta mas of ménos igual cu e poblacionnan di Dinamarca, Finlandia i Suecia contá huntu.

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí