BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • g17 num. 1 pág. 3-7
  • Tiner ku Depreshon​—⁠Dikon? I Kiko Por Yuda Nan?

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • Tiner ku Depreshon​—⁠Dikon? I Kiko Por Yuda Nan?
  • Spièrta!—2017
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • KIKO POR DUNA UN TINER DEPRESHON?
  • KUIDA BO SALÚ FÍSIKO I MENTAL
  • Descubrí e Causanan
    Spièrta!—2001
  • Pakico mi ta sufri di tanto depresion?
    Loke hovenan sa puntra — Contesta práctica
  • Con Bo Por Yuda
    Spièrta!—2001
  • Reconocé e Síntomanan
    Spièrta!—2001
Mas Artíkulo
Spièrta!—2017
g17 num. 1 pág. 3-7
Un mucha hòmber tiner sintá riba kama ta mustra deprimí

TÓPIKO PRINSIPAL

Tiner ku Depreshon​—Dikon? I Kiko Por Yuda Nan?

“ORA mi ta deprimí,” Annaa a bisa, “mi no tin gana di hasi nada mes, ni sikiera e kosnan ku mi gusta hasi. E úniko kos ku mi ke hasi ta drumi. Hopi bes mi ta sinti ku ta imposibel pa hende stima mi. Mi ta sinti tambe ku mi no ta sirbi pa nada i ku mi ta un karga pa otro hende.”

“Mi tabata pensa riba suisidio,” Julia ta kòrda. “Mi no kier a ègt muri. Ta djis mi kier a stòp di sinti asina. Normalmente mi tin mashá kariño pa hende, pero ora mi ta deprimí, mi no ta wòri ku nada ni ku niun hende.”

Anna ku Julia tabata yòn ainda ora nan a kuminsá sinti depreshon. Tin tiner ku tin biaha sa sinti nan desanimá, pero tantu Anna komo Julia tabata deprimí pa simannan òf lunanan largu. Anna ta bisa: “Ta manera bo ta den un buraku hundu i skur, sin salida. Bo ta sinti manera ta loko bo ta bira i ku bo no ta bo mes mas.”

Loke Anna ku Julia a splika no ta nada straño. Ta parse ku e kantidat di hóben diagnostiká ku depreshon ta oumentando na un manera alarmante, i segun e Organisashon Mundial di Salú (OMS), depreshon ta “e kousa prinsipal di malesa i limitashon físiko i mental entre hóbennan di 10 pa 19 aña.”

E síntomanan di depreshon por surgi durante adolesensia i esaki por inkluí kambio den apetit, peso i hábito di drumimentu. Tambe nan por sinti nan desesperá, sin speransa, tristu i sin balor propio. Otro señal ta ku nan ta kuminsá alehá di hende, nan tin problema pa konsentrá i kòrda kos, nan ta pensa riba suisidio òf ta purba di kometé suisidio i nan tin vários keho ku dòkter no por splika. Ora profeshonalnan riba tereno di salú mental ta sospechá ku un persona tin depreshon, generalmente nan ta chèk si tin un kombinashon di síntoma ku ta persistí pa vários siman i ku ta stroba e persona di hiba un bida normal.

KIKO POR DUNA UN TINER DEPRESHON?

Segun OMS, “un kombinashon di vários faktor por kousa depreshon. Esaki por ta entre otro e manera ku otro hende ta trata e tiner, strès mental i otro faktornan físiko.” Laga nos wak algun di nan.

Faktornan físiko. Meskos ku den e kaso di Julia, hopi bes depreshon ta algu den famia, loke ta nifiká ku genétika ta hunga un ròl i kisas ta kousa un desbalanse kímiko den e selebro. Otro faktornan di riesgo ta malesa di kurason, kambio den nivel di hormona i mal uso di alkohòl i droga. Si un hende sigui hasi mal uso di e supstansianan akí pa hopi tempu, esaki por kousa depreshon òf asta hasi e depreshon pió.b

Strès. Maske un tiki strès por ta saludabel, demasiado strès por kousa daño físiko i mental. I tin biaha demasiado strès por pone tinernan kai den depreshon komo ku nan ta eksperensiando hopi kambio di hormona. Sinembargo, ainda profeshonalnan no sa sigur kiko presis ta kousa depreshon i, manera nos a menshoná kaba, kisas depreshon ta enbolbé un kombinashon di diferente faktor.

Divorsio òf separashon di mayornan, morto di un ser kerí, abusu físiko òf seksual, un aksidente serio, malesa òf difikultat pa siña—foral ora e mucha sinti ku hende ta rechas’é pasobra e no por siña bon—ta faktornan ku por kousa depreshon. Un otro faktor ku por kousa depreshon ta ora mayornan ta pone eksigensia haltu pa un yu na skol. Otro faktornan por ta pèstmentu na skol, insiguridat tokante futuro, un mayor depresivo ku ta distansiá su mes di e famia i mayornan impredisibel. Si pa motibu di e faktornan ei un tiner haña depreshon, kiko e por hasi?

KUIDA BO SALÚ FÍSIKO I MENTAL

Generalmente, profeshonalnan di salú mental ta trata depreshon moderá i severo ku remedi i konseho.c Hesukristu a bisa: “Hende fuerte no tin mester di dòkter, ma hende malu sí.” (Marko 2:17) Malesa por afektá kualke parti di nos kurpa, asta nos mente. Kambio den nos estilo di bida tambe ta konsehabel pasobra nos mente i kurpa ta ligá ku otro.

Si bo ta sufri di depreshon, tuma medidanan práktiko pa kuida bo salú físiko i mental. Por ehèmpel, kome kuminda nutritivo, drumi sufisiente i hasi ehersisio regularmente. Ora bo ta hasi ehersisio, bo kurpa ta produsí kímiko ku por drecha bo beis, duna bo mas energia i mehorá bo drumimentu. Si ta posibel, purba di saka afó kiko ta pone bo haña depreshon i rekonosé e promé síntomanan ora bo bira deprimí i traha un plan di akshon. Deshogá bo mes ku un hende di konfiansa. Ademas, miembronan di bo famia i amigunan por apoyá bo i yuda bo dil mihó ku bo depreshon, i kisas asta redusí bo síntomanan di depreshon. Skirbi loke bo ta pensa i sinti den un dagboek. Esei a yuda Julia kende nos a menshoná na prinsipio. I loke ta mas importante ta pa bo traha riba bo relashon ku Dios. Esaki por mehorá e manera ku bo ta mira bida masha hopi mes. Hesukristu a bisa: “Felis ta esnan ku ta konsiente di nan nesesidat spiritual.”—Mateo 5:3.

Un mucha muhé tiner ta kome ku su mayornan, ta hasi ehersisio i ta drumi

Kome bon, keda aktivo i drumi sufisiente

Un mucha muhé tiner ta lesa Beibel

Traha riba bo relashon ku Dios i lo bo haña konsuelo

Tantu Anna komo Julia a rekonosé ku loke Hesus a bisa ta bèrdat. Anna a bisa: “Aktividatnan spiritual ta yuda mi enfoká riba otro hende, i no riba mi mes problemanan so. Esei no ta fásil tur biaha, pero mi ta sinti mi hopi mas felis.” Kiko ta yuda Julia haña konsuelo? Orashon i lesamentu di Beibel. El a bisa: “Ora mi habri mi kurason pa Yehova den orashon, esei ta kalma mi. I Beibel ta yuda mi mira ku mi tin balor den bista di Dios i ku e ta realmente interesá den mi. Lesamentu di Beibel tambe ta yuda mi mira futuro for di un punto di bista positivo.”

Komo Esun ku a krea nos, Yehova Dios so ta komprondé kompletamente kon e manera ku nos a ser lantá, nos eksperensianan den bida i nos komposishon genétiko ta influensiá nos aktitut i emoshonnan. Ta p’esei, Yehova por duna nos e sosten i konsuelo ku nos tin mester, kisas via un ruman kompasivo ku ta komprondé nos. Ademas, e tempu lo yega ku Dios lo kura tur nos malesanan, sea físiko òf mental. Isaías 33:24 ta bisa: “Ningun habitante lo no bisa: ‘Mi ta malu.’”

Sí, Beibel a primintí ku Dios “lo seka tur lágrima for di [nos] wowo, i lo no tin morto mas; ni tristesa ni sklamashon ni doló lo no tin mas.” (Revelashon 21:4) Esta bunita palabranan di konsuelo! Si bo ta deseá di siña mas tokante Dios su propósito pa humanidat i Tera, bo por bishitá nos website jw.org. Riba e website ei bo ta haña un Beibel i tambe otro artíkulonan tokante diferente tópiko, inkluso depreshon.

a A kambia e nòmbernan.

b Tin sientos di malesa, remedi i droga ilegal ku por afektá hende su beis, loke ta mustra kon importante ta pa bai serka un dòkter pa haña un diagnóstiko korekto.

c Spièrta! no ta rekomendá ningun tratamentu òf terapia spesífiko.

Loke Mayornan Por Hasi

  • Tene kuenta ku un tiner deprimí por haña ku ta difísil pa ekspresá su sintimentunan òf kisas e no ta komprondé loke ta pasando kuné. Podisé e no sa mes kiko ta e síntomanan di depreshon.

  • Mayoria tiner ku depreshon no ta manifestá e síntomanan meskos ku un adulto. P’esei, keda alerta si tin kambio grandi den bo yu su komportashon, kustumber di kome i drumi, beis òf den su trato ku otro hende—foral si e kambionan ta dura pa simannan largu.

  • Tuma bo yu na serio si e hasi un remarke tokante suisidio.

  • Si bo tin sospecho ku bo yu tin depreshon (esaki no ta referí na djis sinti desanimá), ta mihó pa bai dòkter kuné.

  • Yuda bo yu kòrda ku e mester usa su remedinan, i si bo ripará ku e no ta mehorá òf ku e ta sinti efektonan straño, papia ku su dòkter.

  • Hasi sigur ku bo famia tin un bon rutina di kome, drumi i hasi ehersisio.

  • Mantené bon komunikashon ku bo yu i yud’é dil ku kualke idea robes tokante depreshon.

  • Komo ku depreshon por kousa sintimentunan di soledat, bèrgwensa òf falta di balor propio, lag’é sinti regularmente ku boso ta stim’é.

Un Kaha di Emergensia pa Kombatí Depreshon

Un “plan di emergensia” pa kontrolá emoshon, i tambe regalo ku ta stimulá pensamentu positivo i animante, tekstonan di Beibel, kantika, artíkulo- i eksperensianan

Si bo ta sufri di depreshon, lo ta bon pa bo prepará un kaha di emergensia pa yuda bo tene bo pensamentu- i sintimentunan bou di kontrol. Bo por inkluí den e kaha loke abo ke, por ehèmpel:

  • Informashon di e hendenan ku bo ke tuma kontakto kuné ora bo ta down

  • Bo kantikanan faborito ku ta lanta bo ánimo

  • Dicho- i artíkulonan ku ta animá bo

  • Un lista di teksto di Beibel pa duna bo konsuelo i ánimo, manera Salmo 34:18; 51:17; 94:19 i Filipensenan 4:6, 7

  • Regalo ku por yuda bo kòrda riba e hendenan ku ta stima bo

  • Skirbi bo propio pensamentunan positivo i tambe eksperensianan positivo ku bo a yega di tin den un dagboek

Mucha Muhé Tiner ku Depreshon

Ta parse ku depreshon ta afektá mas mucha muhé tiner ku mucha hòmber. Un faktor ku hopi bes por kousa strès pa mucha muhé ta abusu emoshonal, físiko, seksual òf intimidashon seksual. Sharon Hersh, un konsehero profeshonal, a skirbi: “Ora bo tin ku lucha ku miedu di e mundu ku tin rònt di bo i a la bes lucha ku ansiedat mental, hopi bes esei ta kousa konfushon i desesperashon.” Medionan di komunikashon tin un tremendo influensia riba mucha muhé pa nan tin e kurpa “perfekto.” Un mucha muhé ku ta pensa ku e no ta bunita òf ku ta wòri muchu ku loke otro hóbennan ta bisa kisas tin mas chèns pa bira deprimí.d

d Wak “E Punto di Bista Bíbliko—Bunitesa Físiko,” den e Awake! Num. 4 2016.

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí