Capítulo 7
Mi mester hui for di cas?
“Mama i Papa:
“Wel, por fin mi ta bai. Manera mi a bisa caba, mi no ta haci esaki pa malu contra boso ni como vinganza contra boso di ningun manera. Mi no por keda feliz tanto frená manera boso kier. Kizás mi no ta keda feliz dje manera aki tampoco, pero mi simplemente kier mira.”
ASINA a cuminza e carta di despedida di un mucha muher di 17 aña di edad pa su mayornan. Por ehempel, den e República Federal di Alemania, un mucha muher di cada tres i un mucha homber di cada cuater entre edad di 15 te 24 aña awor no ta biba na cas mas. Kizás bo mes a pensa di bandona cas.
Dios a mira di antemano cu e deseo di casa lo haci hende “bandona nan tata i mama.” (Génesis 2:23, 24) I tin otro motibo válido pa bai, tal como expansion di bo sirbishi di Dios. (Marco 10:29, 30) Sin embargo, hopi hoven ta bandona cas simplemente como un manera pa scapa for di loke nan ta kere ta un situacion insoportabel. Un hoven a bisa: “Ta simplemente bo deseo di ser mas independiente. Bida na cas cu bo mayornan no ta satisfacébo mas. Semper bo ta hayábo den argumento, i nan no ta comprende loke bo mesté. Además, bo ta sintíbo tanto frená, semper rindiendo cuenta na bo mayornan pa tur loke bo ta haci.”
Bo ta cla pa independencia?
Pero, e echo cu bo kier independencia kier men cu bo ta cla pe? Entre otro cosnan, bibando riba bo mes cuenta no por ta tanto fácil como bo ta kere. Hopi bez trabao ta scars. Huur di cas ta halto mes. I hovenan cu ta háyanan bao di presion económico hopi bez ta keda obligá di haci kico? Segun autor dje buki na inglés Rancando raíz: “Nan ta bolbe cas i ta spera pa nan mayornan acepta e carga di mantenénan.”
I, kico di bo madurez mental, emocional, i spiritual? Bo por imaginábo cu bo ta un hende grandi, pero tal bez bo mayornan ta mira den bo ainda “inclinacion di mucha chikito.” (1 Corintio 13:11) I realmente, bo mayornan no ta mihor situá pa huzga cuanto libertad bo ta cla pa recibi? Pa bo bai contrario cu nan sano huicio i bai biba bo so por invita desaster!—Proverbio 1:8.
‘Mi no por keda bon cu mi mayornan!’
Esei ta cierto den bo caso? Asta asina, esei no ta un motibo pa bo cuminza yena bo maleta pa bai. Como un hoven, bo tin mester di bo mayornan ainda i probablemente por beneficiá di nan comprendimento penetrante i sabiduría pa hopi aña ainda. (Proverbio 23:22) Bo mester eliminánan for di bo bida simplemente pa motibo cu bo tabatin algun problema den bo tratamento cu nan?
Un hoven alemán yamá Karsten cu a bandona cas pe sigi un bida como predicador di tempo completo a splica esei como lo sigiente: “Nunca bandona cas simplemente pa motibo cu bo no por keda bon cu bo mayornan. Si bo no por keda bon cu nan, con bo hamás por keda bon cu otro hende? Saliendo for di cas lo no resolve bo problema. Al contrario, esei solamente ta duna prueba cu bo ta falta e madurez pa para riba bo mes pia i por resulta den mas separacion for di bo mayornan.”
Moralidad i doel
També, hovenan tin e tendencia di pasa por halto di peliger moral enbolbí den salimento for di cas prematuramente. Den Lucas 15:11-32, Jesus a conta di un hoven cu a deseá independencia i a sali riba su mes cuenta. Ya cu e no tabata bao di bon influencia mas di su mayornan, el a cuminza “hiba un bida di corrupcion”—sucumbiendo na inmoralidad sexual. Pronto el a despidi di su placa. Tabata tanto dificultoso pe haya empleo cu e asta a acepta trabao cu hudío ta odia, esta, pastorea porco. Sin embargo, e yiu yamá yiu gedwal, of desperdicioso, a bolbe na su sano huicio. Dominando su orguyo, el a bolbe cas i a pidi pordón di su tata.
Maske Jesus a conta e comparacion pa duna énfasis ne misericordia di Dios, e ta contene també e sigiente les práctico: Bandonamento di cas pa motibo imprudente por perhudicábo moral i spiritualmente! Ta tristu pa bisa pero algun hoven cristian cu a scoge rumbo pa independencia a sufri di desaster spiritual. Incapaz pa sigi flota financieramente, algun a tuma recurso di comparti gasto cu otro hoven cu tabatin un moda di biba na conflicto cu principio bíblico.—1 Corintio 15:33.
Un hoven alemán yamá Horst ta corda un hoven di su mes edad cu a bandona cas: “Aunque e no a casa, el a cuminza biba compañá cu su mucha muher. Nan a celebra fiesta unda bebida sterki tabata bashá libremente, i hopi bez el a bira burachi. Si e tabata biba na cas ainda, su mayornan lo no a permiti nada di esei.” Horst a conclui: “Ta cierto, si bo ta bandona cas, bo tin mas libertad. Pero, pa admiti francamente, hopi bez hovenan no ta probecha dje libertad pa haci cos malu?”
Pues, si bo ta anhela mas libertad, puntra bo mes: Exactamente pakico mi kier mas libertad? Esei ta pa bo montona cosnan material of libertad pa actua di manera cu mi mayornan lo prohibi si mi a biba na cas? Corda loke e Bijbel ta bisa den Jeremías 17:9: “E curazón ta mas traicionero cu cualkier otro cos i ta desesperá. Ken por conocé?”
Con mi por bira adulto si mi no ta bandona cas?
E buki na inglés Adolescencia ta bisa: “Simplemente bandonamento di cas di bo famía no ta garantiza cambio pa bo logra [bira adulto]. Tampoco kedando cas no ta indica cu lo bo no bira adulto.” En berdad, biramento di adulto kier men mas cu tene bo mes cen, un trabao, i apartamento. Entre otro cosnan, bo ta domina bo bida door di enfrenta problema cara cara. Bo no ta logra nada huyendo for di situacion cu bo no ta gusta. “Ta bon pa homber balente carga yugo durante nan hubentud,” segun Lamentacion 3:27.
Considera, por ehempel, mayornan cu ta dificultoso pa keda bon cu nan of cu ta mashá estricto. Max, cu awor tin 47 aña di edad, tabatin un tata cu a cargué cu diligencia pa haci despues di scol. Durante vacantie di scol, mientras cu otro muchanan a hunga, Max tabatin cu traha. “Mi a kere cu mi tata tabata e homber di mas cruel na bida ya cu el a stróbanos di hunga i goza,” segun Max. “Hopi bez mi a pensa cu ‘Si mi solamente por bai djei i establece mi mes lugar di biba!’ ” Pero, awor Max tin un otro punto di bista dje asunto: “Loke papa a haci pa mi tabata di balor incalculable. El a siñámi con pa traha duro i wanta dificultad. Desde e tempo ei mi tabatin cu enfrenta problema hopi mas serio, pero mi sa con pa enfrentánan frontalmente.”
Felicidad decepcionante
Sin embargo, simplemente bibando na cas no ta garantiza bo madurez. Segun un hoven: “Bibando na cas cu mi famía tabata un bida di felicidad decepcionante. Nan a haci tur cos pa mi.” Un parti di maduramento ta di siña haci cos pa bo mes. Ta di comprende cu tenimento di cas limpi i labamento di bo mes paña no ta tanto gozoso como tocamento di bo disconan favorito. Pero, con ta para si bo nunca ta siña haci esei? Bo por bira un adulto inútil, henteramente dependiente di bo mayornan of di otro hende.
Sea cu bo ta mucha homber of mucha muher, bo ta preparábo pa independencia despues, siñando con pa cushina, tene cas limpi, strica, of mantene cas of auto?
Independencia económico
Hovenan den país ricu hopi bez ta considera cu ta fácil pa gana placa i asta mas fácil pa gasté. Si nan tin trabao di dos of tres dia pa siman, hopi bez nan ta keda incliná di gasta nan placa pa stereo i paña di moda. Pero, hovenan asina lo haya un golpi duro ora nan ta bai biba nan so! Segun Horst (mencioná anteriormente): “Ora e fin di luna a yega [bibando mi so] tanto mi cartera como mi cushina tabata bashi.”
Pakico bo no ta siña con pa maneha placa mientras cu bo ta biba na cas? Bo mayornan tabatin añanan di experencia haciendo esei i por yudábo evita hopi trampa. E buki na inglés Rancando raíz ta sugeri pa bo puntra bo mayornan cosnan tal como: ‘Cuanto nos ta paga tur luna pa corriente? Cuanto pa gas? Cuanto pa awa? Cuanto pa telefón? Cuanto belasting nos tin cu paga? Cuanto nos ta paga pa huur di cas?’ Por ta un sorpresa pa bo pa haya sa cu hoven cu tin trabao hopi bez tin mas zakgeld cu nan mayornan! Pues, si bo tin trabao, ofrece di haci un contribucion razonabel pa mantene e cas.
Siña promé cu bo bai
No, bo no tin cu bandona cas pa bo bira adulto. Pero bo tin cu traha duro mientras cu bo tei pa bo desaroya sano huicio i bon balanza. Siña, també, con pa keda bon cu otro hende. Duna prueba cu bo por wanta crítico, fracaso, of desilusion. Cultiva ‘bondad, husticia, suavedad, i dominio propio.’ (Galatio 5:22, 23) Calidad asina ta un berdadero indicacion di un hende cristian hecho, sea homber of muher.
Tardi of tempran, circunstancia, tal como casamento, por wel sacábo for di neishi di cas di bo mayornan. Pero, te cu esei ta sosode, pakico tin purá pa bai? Papia riba e asunto cu bo mayornan. Tal bez nan ta keda contentu pa bo biba cerca nan, specialmente si bo ta haci un berdadero contribucion pe bienestar dje famía. Cu nan yudanza, bo por sigi crece, siña, i madurá ei mes na cas.
Pregunta pa consideracion Capítulo 7
◻ Pakico hopi hoven ta ansioso pa bandona cas?
◻ Pakico mayor parti di hovenan no ta cla pa haci esei?
◻ Menciona algun peliger di bandona cas prematuramente.
◻ Menciona algun problema cu ta enfrenta hovenan cu ta hui for di cas.
◻ Di ki manera ta posibel pa bo madura mientras cu bo ta biba na cas ainda?
[Komentario na página 57]
“Nunca bandona cas simplemente pa motibo cu bo no por keda bon cu bo mayornan . . . con bo hamás por keda bon cu otro hende?”
[Kuadro na página 60, 61]
Huimento for di cas ta e solucion?
Mas cu un miyón hoven ta hui for di cas tur aña. Algun ta hui for di situacion insoportabel—tal como abuso fisical of sexual. Pero hopi bez, huimento ta instigá pa pleitamento cu mayornan riba asunto tal como toque di keda, raport di scol, trabao di cas, i scogimento di amigo.
Kizás e punto di bista i pensamento di bo mayornan simplemente no ta cuadra cu esnan di bo. Pero, bo a tuma na cuenta cu bo mayornan ta keda obligá dilanti Dios pa criábo “den e disiplina i reglamento mental di Jehova”? (Efesio 6:4) P’sei nan ta insisti pa bo bai cu nan na reunion i actividad religioso of asta ta prohibi bo asociacion cu otro hovenan. (1 Corintio 15:33) Pero, esei ta un motibo pa bo rebela of hui for di cas? Abo també tin un obligacion dilanti Dios: “Onra bo tata i bo mama.”—Efesio 6:1-3.
Además, huimento no ta soluciona nada. “Huimento solamente ta crea mas problema pa bo,” segun Emmy, cu a hui na edad di 14 aña. Segun Margaret O. Hyde den su buki na inglés Mi amiga kier hui: “Algun hoven cu ta hui realmente ta obtene empleo i ta logra riba nan mes cuenta. Pero, pa mayor parti di nan, bida ta pior cu e tabata promé cu nan a bandona cas.” I e revista Hubentud na inglés ta bisa: “Tiener no ta haya libertad riba caya. Mas bien nan ta haya otro hovenan cu a hui of cu tabata sacá—mescos cu nan mes—bibando den cas bandoná, unda nan no tin proteccion contra violador i atracador. També nan ta haya hopi hende cu ta ocupánan den e wega sushi di haci abuso di hovenan, i tiener cu a hui ta fácil pa abusa.”
Un mucha muher yamá Emmy, cu a bandona cas, a cera “amistad” cu un homber di 22 aña di edad. El a haci Emmy paga pa su posada “door di tene relacion sexual cuné i nuebe amigo di dje.” Emmy també “a bebe burachi i a tuma hopi droga.” Un otro mucha muher, yamá Sandra, a sufri di abuso di su tata di crianza i a hui for di cas. El a bira prostituta bibando riba caya i drumiendo riba banki den parque of unda cu e por. Nan ta típico di hopi hoven cu a hui.
E mayor parti di hovenan cu ta hui no tin ofishi. Ni tampoco nan no tin werkboek pa nan haya trabao ni direccion permanente. Segun Luís, “Mi tabatin cu horta, i pidi placa, pero principalmente mi tabatin cu horta pasobra hende no ta dunábo placa riba caya.” Mas cu 60 porciento di hovenan desampará ta mucha muher, hopi di locual ta mantene nan mes door di prostitucion. Pornógrafo, traficante di droga, i agente di prostituta ta keda na plaza buscando hovenan desampará. Nan por ofrece hovenan spantá un lugar pa drumi i cuminda pa come. Nan asta por dúnanan loke nan a falta na cas, esta, e sintimento di cu nan ta stimá.
Sin embargo, tal “padraso” ta exigi pago. I esei por nifica traha pa nan como prostituta, participando den perversion sexual, of uso di nan curpa pa portret pronográfico. Ta poco di straña cu hopi hoven desampará ta termina seriamente mancá—of morto!
Pues, ta razonabel pa bo haci tur esfuerzo—i esei kier men mas cu un biaha so—pa papia cu bo mayornan. Dúnanan di conoce con bo ta sintíbo i loke ta pasa. (Mira capítulo 2 i 3) Den caso di abuso fisical of sexual, yudanza djafó por ta necesario.
Sea loke sea e caso, papia, no hui. Aunque bida na cas no ta ideal, corda cu cosnan por ta asta pior ora bo ta desampará.
[Plachi na página 59]
Bo por siña na cas loke bo mester haci pa tene bo mes cas