Capítulo 31
Con mi por sa si ta berdadero amor?
AMOR—pa hende romántico soñador amor ta un poder misterioso cu ta dal bo, un sintimento di puro alegría cu bo ta haya un biaha so den bo bida. Segun nan idea, amor ta estrictamente un asunto di curazón, algo cu hende no por comprende, solamente experimenta. Amor ta vence tur cos i ta dura pa semper . . .
Asina refrán romántico ta bisa. I no cabe duda di dje, enamoracion por ta un experencia bonita singular. Pero, exactamente kico ta berdadero amor?
Enamoracion ne promé bista?
David a conoce Janet pe promé bez na un fiesta. Su figura di bon forma a atraele un bez i e manera cu su cabei a baha riba su wowo ora el a hari. Janet a keda encantá cu su wowo bruin scur i su conbersacion gracioso. Esei a parce un caso di enamoracion mutua ne promé bista!
Durante e sigiente tres siman, David i Janet tabata inseparable. Pero, un anochi Janet a recibi un yamada di telefón desastroso di un mucha homber di antes. Janet a yama David pa haya consuelo. Pero, David a sintié menazá i bruhá i a contestá na moda friu. E amor cu nan a kere lo dura pa semper a muri e anochi ei.
Cine, buki, i programa di television ta hacíbo kere cu enamoracion ne promé bista ta dura pa semper. Claro, atraccion fisical generalmente ta loke ta haci dos persona tuma nota di otro den e promé lugar. Manera un hoven a bisa: “Ta dificultoso pa ‘mira’ e personalidad di hende.” Pero, kico bo ta “stima” ora un relacion a existi pa poco ora of poco dia so? Esei no ta e imagen mental cu bo tin dje persona? Realmente, bo no sa hopi tocante e pensamento, speranza, temor, plan, costumber, aptitud, of capacitad dje persona. Bo solamente a conoce un casca exterior, i no e “persona secreto di curazón.” (1 Pedro 3:4) Ki permanente tal amor por tá?
Aparencia ta engañoso
Además, aparencia exterior por ta engañoso. E Bijbel ta bisa: “Encanto por ta falso, i boniteza por ta bano.” Enboltura relumbrante rond di un regalo no ta bisábo nada di loke tin padén. Realmente, loramento di mas elegante por lora un regalo sin balor.—Proverbio 31:30.
E proverbio ta bisa: “Mescos cu rinchi di oro den nanishi di porco, asina ta cu hende muher cu ta bonita pero cu ta aparta for di loke ta razonabel.” (Proverbio 11:22) Rinchi di nanishi tabata un adornu popular den tempo bíblico. Nan tabata exquisito, hopi bez trahá di oro puro. Naturalmente, rinchi asina tabata e promé adornu cu bo por ripara riba hende muher.
Apropiadamente, e proverbio ta compara un muher bonita fisicamente pero cu ta falta “sano huicio,” cu “rinchi di oro den nanishi di porco.” Boniteza simplemente no ta apropiado pa muher bobo; esei ta un adornu inútil pe. Alolargu, esei no ta hacié mas atractivo cu rinchi di nanishi bonita por dorna porco! Ta ki un equibocacion, anto, pa enamora di aparencia di hende so—i ignora loke e persona ta padén.
“E cos di mas decepcionante cu tin”
No obstante, algun hende ta kere cu e curazón humano ta capaz pa tuma decision romántico infalible. Nan ta argumenta: ‘Solamente scucha bo curazón. Anto bo por sa ora ta berdadero amor!’ Desafortunadamente, echo ta contradici tal concepto. Nan a haci un encuesta den locual 1.079 hoven (edad di 18 te 24 aña) a informa di a experimenta siete adventura romántico te ne tempo ei. Casi tur a admiti cu nan romance di pasado tabata simplemente pasion—un emocion pasahero i desvaneciendo. Sin embargo, e hovenan “invariablemente a yama nan experencia actual enamoracion”! Pero, e mayoría probablemente un dia lo considera nan adventura actual mescos cu nan ta considera esnan di pasado—como simplemente pasion.
E tragedia ta cu miles di pareha tur aña ta casa bao di e ilusion di ser “enamorá,” solamente pa descubri poco despues cu nan a haci equibocacion serio. Encanto “ta hiba hende homber i muher inocente na mal matrimonio manera lamchi pa abatoir,” segun Ray Short den su buki na inglés Sexo, enamoracion, of pasion.
“Ken cu ta confia den su mes curazón ta stúpido.” (Proverbio 28:26) Cu mucho frecuencia, huzgamento di nos curazón ta mal guiá of desviá. Realmente, e Bijbel ta bisa: “E curazón ta e cos di mas decepcionante cu tin.” (Jeremías 17:9, The Living Bible) Sin embargo, e proverbio anterior ta sigi bisa: “Pero ken cu ta camna den sabiduría ta esun cu lo scapa.” Abo també por scapa for di peliger i frustracion cu otro hovenan a experimenta si bo ta siña e diferencia entre pasion i e amor cu e Bijbel ta menciona—e amor cu no ta faya nunca.
Amor contra pasion
“Pasion ta ciegu i ta gusta keda asina. E no kier mira e realidad,” a admiti Calvijn di 24 aña di edad. Kenya, un mucha muher di 16 aña di edad, a agrega, “Ora bo tin pasion pa un hende, bo ta kere cu tur loke nan ta haci ta simplemente perfecto.”
Pasion ta amor fingí. E no ta realista i ta concentra riba su mes. Hende apasioná tin e tendencia di bisa, ‘Mi realmente ta sintími importante ora cu mi ta cuné. Mi no por drumi. Mi no por kere ki fantástico esaki tá’ of ‘E realmente ta hacími sintími bon.’ Ripara cuanto bez nan ta menciona nan mes of “mi.” Un relacion fundá ariba egoísmo mester faya! Pero, ripara e nificacion bíblico di berdadero amor: “Amor tin gran pacenshi i ta bondadoso. Amor no ta celoso, no sa gaba, no sa hincha cu orguyo, no ta comportele indecentemente, no ta busca su mes interés, no ta bira provocá. E no ta tene cuenta dje daño.”—1 Corintio 13:4, 5.
Siendo cu e “no ta busca su mes interés,” amor fundá ariba principio bíblico no ta concentra riba su mes ni no ta egoísta. Ta cierto cu un pareha por tin sintimento romántico fuerte i atraccion mutua. Pero tal sintimento ta balanzá pa razonamento i respet profundo pe otro persona. Ora bo realmente ta enamorá, bo ta tanto interesá den e bienestar i felicidad dje otro persona como den bo mes. Bo no ta laga emocion irresistible destrui sano huicio.
Un ehempel di berdadero enamoracion
E relato bíblico di Jacob i Raquel ta un ilustracion bibo di esei. E pareha a contra cu otro na un poz unda Raquel a bini pa duna e carnénan di su tata awa. Jacob a wordu atraí na dje un bez no solamente pa motibo cu e tabata “bonita di figura i bonita di cara” sino pa motibo cu e tabata un adorador di Jehova Dios.—Génesis 29:1-12, 17.
Despues di a pasa un luna completo bibando den e cas dje famía di Raquel, Jacob a duna di conoce cu e tabata enamorá na Raquel i kier a casa cuné. Esei tabata simplemente pasion romántico? Di ningun manera! Durante e luna, Jacob a mira Raquel den su lugar natural, a mira con el a trata su mayornan i otro hende, a mira con el a haci su trabao como wardadora di carné, a mira ki seriamente el a tuma e adoracion di Jehova Dios. Sin duda el a miré ora e tabata mihor situá i també lo mas malu. P’sei, su amor pe no tabata emocion desenfrená sino tabata amor sin egoísmo fundá ariba razonamento i respet profundo.
Siendo cu esei tabata e caso, Jacob a declara e ora ei cu el a keda dispuesto pa traha pa su tata siete aña pe por hayé como su esposa. Siguramente ningun pasion por a wanta tanto tempo! Berdadero amor so, un interés sin egoísmo den otro, por a haci siete aña “parce manera poco dia.” Debí na amor berdadero, nan por a mantene nan decencia durante e tempo.—Génesis 29:20, 21.
Tempo ta necesario!
Pues, tardamento no ta tene mal efecto riba berdadero amor. Realmente, hopi bez e mihor manera pa pone bo sintimento pa un persona na prueba ta di laga algun tempo pasa. Además, manera un hovencita yamá Sandra a bisa: “Hende simplemente no ta dunábo nan personalidad i gewoon bisa: ‘Esei ta loke mi tá. Awor bo sa tur cos tocante mi.’ ” No, tempo ta necesario també pa bo yega di conoce e persona den ken bo ta interesá.
Tempo també ta permitíbo examina bo interés romántico den e luz dje Bijbel. No lubida, amor “no ta comportele indecentemente, no ta busca su mes interés.” Bo enamorá ta ansioso pa cumpli cu boso plan—of cu su mes plan? E ta mustra respet pa bo punto di bista, bo sintimento? El a ponébo bao di presion pa haci loke realmente ta ‘indecente’ pe satisface su pasion egoísta? E tin e tendencia di rebahábo of elogiábo den presencia di otro hende? Hacimento di pregunta manera esei por yudábo analiza bo sintimento mas obhetivamente.
Drentamento lihé den romance ta invita desaster. “Mi simplemente a enamora, lihé i profundamente,” segun Hilaria di 20 aña di edad. Despues di un romance relámpago di dos luna, el a casa. Pero defecto scondí te ne tempo ei a cuminza sali na cla. Hilaria a cuminza desplega algun di su inseguridad i concentracion riba su mes. Su casá, Ricardo, a perde su encanto romántico i a bira egoísta. Despues di a keda casá pa rond di dos aña, un dia Hilaria a grita cu su casá tabata “despreciabel,” “floho,” i un “fracaso” como esposo. Ricardo a reacciona cu un golpi den su cara cu su moquete. Na lágrima, Hilaria a sali for di cas—i for di nan matrimonio.
Sigimento di conseho bíblico pa pareha casá sin duda por a yúdanan. (Efeso 5:22-33) Pero ki diferente cosnan por a keda si nan a conoce otro mihor promé cu nan a casa! Nan enamoracion lo no a ser di un “imagen” sino di un berdadero personalidad—teniendo no solamente defecto sino també puntonan fuerte. Nan anticipacion por a ser mas realista.
Berdadero amor no ta sosode di un dia pa otro. Ni tampoco e persona cu por bira un bon casá pa bo no necesariamente ta un hende cu bo ta haya irresistiblemente atractivo. Bárbara, por ehempel, a conoce un hoven cu, segun Bárbara, e no a haya mucho atractivo—na principio. El a bisa: “Pero durante cu mi a conocé mihor, cosnan a cambia. Mi a mira interés di Steban den otro hende en bez di den su mes promé. Esei tabata calidad cu mi tabata sa por haci un bon esposo. Mi tabata atraí na dje i a cuminza stimé.” Un matrimonio firme tabata e resultado.
Pues, con bo por conoce berdadero amor? Bo curazón por papia, pero confia bo mente cu tin entrenamento bíblico. Yega di conoce mas cu e “aparencia” externo so dje persona. Permiti tempo pe relacion florece. No lubida, pasion ta alcanza su máximo den poco tempo anto ta mengua. Berdadero amor ta bira mas fuerte cu pasamento di tempo i ta bira “un enlace perfecto di union.”—Colosense 3:14.
Pregunta pa consideracion Capítulo 31
◻ Ki peliger tin den enamoracion di aparencia bonita di un persona?
◻ Bo por confia bo curazón pa reconoce berdadero amor?
◻ Menciona algun diferencia entre amor i pasion.
◻ Pakico hopi bez pareha enamorá ta separa? Esei ta semper malu?
◻ Con bo por trata cu e sintimento di a ser rechazá si bo romance a termina?
◻ Pakico ta importante pa permiti tempo pa yega di conoce otro?
[Komentario na página 242]
Bo ta enamora di un persona of di un “imagen” so?
[Komentario na página 247]
“Pasion ta ciegu i ta gusta keda asina. E no ta gusta mira e realidad”—Un homber di 24 aña di edad
[Komentario na página 250]
“Mi por ta solamente un persona cu ta bisa ‘Halo, con bai?’ cu [hende homber] awor. Mi no ta laga ningun hende yega cerca mi.”
[Kuadro/Plachi na página 248, 249]
Con mi por recobrámi di un curazón kibrá?
Bo simplemente sa cu e lo casa cu bo. Boso ta goza compañía di otro, boso tin interés en común, i boso ta sinti un atraccion mutua. Anto, di ripiente e relacion ta caba, explotando den un sacamento di rabia—of ta dirti den lágrima.
Den su buki na inglés E químico di amor, Dr. Michael Liebowitz ta compara e principio di enamoracion cu efecto di un droga fuerte. Pero, mescos cu e droga, tal enamoracion por principiá un ‘falta’ furioso di dje, si e ta muri. I ta haci poco diferencia si e enamoracion ta simplemente pasion of “berdadero amor.” Tur dos por crea “high” tolondrador—i e agonía di depresion si e relacion ta termina.
E sintimento di a ser rechazá, ofendí, i kizás ultrahá cu ta sigi despues di kibramento por wel hacíbo amarga tocante e futuro. Un jufrow a menciona su ‘herida’ pasobra e tabata rechazá. El a bisa: “Mi por ta solamente un persona cu ta bisa ‘Halo, con bai?’ cu [hende homber] awor. Mi no ta laga ningun hende yega cerca mi.” Mientras mas profundo e compromiso tabata den boso relacion, mas profundo ta e herida cu ta resultá dje kibramento.
Sí, en berdad, e libertad di enamora na ken cu bo kier tin un prijs halto: e berdadero posibilidad di un rechazo. Simplemente no tin garantía di cu berdadero amor lo crece. Pues, si un persona ta cuminza un amistad cu bo cu intencion onrado pero despues ta conclui cu no ta sabí pa casa, esei no necesariamente ta un tratamento inhusto.
E problema ta, cu asta ora un kibramento ta ser tratá cu sumo tacto i bondad, toch bo tin cu sintíbo ofendí i rechazá. Sin embargo, no tin motibo pa bo perde bo respet propio. E echo cu bo no tabata “bon” den bista dje otro persona no kier men cu lo bo no ta net bon den bista di otro hende!
Purba di mira e difunto romance cu perspectivo calmo. E kibramento por wel a saca na cla algo molestoso tocante e otro persona cu na un tempo bo a gusta—inmadurez emocional, indecision, inflexibilidad, intolerancia, un falta di consideracion pa bo sintimento. Eseinan apenas ta calidadnan deseabel den un casá.
Con ta para si e so a kibra boso relacion, pero bo ta keda convencí cu boso casamento por a sali bon? Siguramente bo tin derecho di laga e otro persona sa con bo ta sintíbo. Kizás simplemente tabatin algun mal comprendimento. Sacamento di emocion i rabia ta logra poco. I si e otro persona ta insisti di kibra boso relacion, no ta necesario pa bo humiyábo, pidiendo cu lágrima e cariño di hende cu claramente no tin cariño pa bo. Salomón a bisa cu tin “tempo pa busca i tempo pa conta como perdí.”—Eclesiastés 3:6.
Con ta para si bo tin motibo fuerte pa sospecha cu e persona simplemente a usábo i nunca tabatin un interés sincero den matrimonio den e promé lugar? Bo no tin cu busca vinganza pa vindicábo. Sea sigur cu tal decepcion no ta sosode sin cu Dios ta miré. Su Palabra ta bisa: “Hende cruel ta trece expulsion riba nan mes curpa.”—Proverbio 11:17; compara cu Proverbio 6:12-15.
De bez en cuando soledad of memoria romántico por tormentábo. Si ta asina, ta bon pa deshogábo na yoramento. També ta yudábo pa keda ocupá, kizás den algun actividad fisical of den e ministerio cristian. (Proverbio 18:1) Tene bo mente fihá riba cosnan cu ta alegre i cu ta edificante. (Filipense 4:8) Conta bo experencia na un amiga íntima. (Proverbio 18:24) Bo mayornan també por dunábo hopi consuelo, aunque bo ta sintíbo di suficiente edad di ser independiente. (Proverbio 23:22) I sobre todo, confia den Jehova.
Kizás bo ta mira e necesidad awor di traha riba cierto aspecto di bo personalidad. Bo vision di loke bo kier den un casá por ta mas claro cu nunca. I ya cu bo a stima i a perde, bo por decidi di trata cu enamoracion cu un poco mas prudencia si bo ta conoce un persona deseabel atrobé—e posibilidad di locual por ta mas grandi cu bo ta kere.
[Tabèl na página 245]
Ta enamoracion of pasion?
ENAMORACION PASION
1. Un interés inegoísta 1. Ta egoísta, restrictivo.
den bienestar dje Bo ta pensa, ‘Kico esei ta
persona haci pa mi?’
2. Hopi bez romance ta 2. Romance ta cuminza
cuminza poco poco,kizás lihé, kizás durando
tardando paluna of añanan ora of dianan so
3. E personalidad 3. Bo ta impresioná
total i calidadnan of interesá profundamente
spiritual dje persona den e aparencia fisical
ta atraébo dje persona (‘Su wowo
ta encantámi.’‘E tin un
figura tremendo.’)
4. E efecto riba bo ta cu 4. E ta tene un efecto
eseita hacíbo un mihor i destructivo i desorganizador
persona
5. Bo ta mira e persona 5. Ta irrealista. E persona
na moda realista, mirando ta parce perfecto. Bo ta pasa
defecto di dje, pero bo por halto di duda persistente
ta stimé toch tocante defecto serio
di su personalidad
6. Boso tin desacuerdo, 6. Pleitu ta frecuente.
pero boso ta haya cu boso Nada ta wordu resolví
por papia tocante nan realmente. “Zunchi” ta e
i resolvénan solucion pa hopi cos
7. Bo kier duna 7. Boso tin un actitud di haya
i comparti cu of recibi, specialmente den
e persona e satisfaccion di impulso sexual
[Plachi na página 244]
Atraccion física di hende homber of muher bobo ta un adornu bano—‘mescos cu rinchi di oro den nanishi di porco’
[Plachi na página 246]
Un persona cu ta rebahábo constantemente dilanti otro hende por wel falta berdadero amor pa bo