Capítulo 35
E sermón mas famoso hamás pronunciá
E SITUACION ta esun di mas memorable di historia bíblico: Jesús tabata sintá na pia di ceru pronunciando su famoso Sermón di Monte. E sitio tabata cerca Lamá di Galilea, probablemente cerca Capernaum. Jesús a pasa henter anochi den oracion na Dios, i su mañan el a scoge 12 di su disípelnan pa ser apóstol. Anto, hunto cu nan tur el a baha na un sabana na pia dje ceru.
Ne ora ei, bo por kere cu Jesús tabata mashá cansá i a falta soño. Pero un multitud grandi a bini, algun a bini tur e distancia di Hudea i Jerusalem, un distancia di 100 of 110 km. Otronan a bini di Tiro i Sidón mas panort na costa di Lamá. Nan a bini pa tende Jesús i pa ser curá di nan maleza. Asta tabatin hende ei cu demoño a molestiá, esta, angel malbado di Satanás.
Ora Jesús a baha for di ceru, hende enfermo a hala cerca pa toqué, i el a cura nan tur. Despues, ta parce cu Jesús a subi na un lugar mas halto riba ceru. El a sinta ei i a cuminza siña e multitud cu tabata reuní hunto riba e sabana dilanti dje. I imaginábo! Awor no tabatin ni sikiera un hende den e auditorio henter cu tabata sufri di un enfermedad serio!
E pueblo tabatin gana di tende e maestro cu por a haci tal milagro asombroso. Sin embargo, Jesús a pronuncia su sermón principalmente pe beneficio di su disípelnan, cu probablemente a reuni mas cerca dje. Pero, pa nos també beneficiá di dje, Mateo i també Lucas a skirbié.
E relato di Mateo dje sermón ta rond di cuater bez mas largu cu esun di Lucas. Además, tin parti di loke Mateo a skirbi cu Lucas a presenta como algo cu Jesús a papia na otro tempo durante su ministerio, manera nos por mira comparando Mateo 6:9-13 cu Lucas 11:1-4, i Mateo 6:25-34 cu Lucas 12:22-31. Pero esei no mester sorprendénos. Jesús claramente a siña e mesun cos mas cu un biaha, i Lucas a decidi di skirbi algun di tal siñanza na diferente ocasion.
Loke ta haci e sermón di Jesús tanto balioso ta no solamente e profundidad di su contenido spiritual sino també e senciyez i claridad cu locual el a presenta tal berdad. El a usa experencia gewoon i també cosnan cu hende a conoce, asina haciendo idea di dje mas fácil pa tur hende comprende cu ta busca un mihor bida den e camina di Dios.
Ken ta berdaderamente feliz?
Tur hende ta deseá di ser feliz. Sabiendo esei, Jesús a cuminza su Sermón di Monte mencionando hende cu ta berdaderamente feliz. Nos por imaginános cu esei a hala atencion dje auditorio grandi un bez. I toch su palabra di introduccion por a parce contradictorio pa hopi hende.
Dirigiendo su palabra na su disípelnan, Jesús a cuminza: “Feliz ta boso, e pobernan, pasobra e reino di Dios ta di boso. Feliz ta boso cu tin hamber awor, pasobra boso lo ser saciá. Feliz ta boso cu ta yora awor, pasobra boso lo hari. Feliz ta boso ora hende ta odia boso . . . Alegra den e dia ei i salta, pasobra, mira! boso recompensa ta grandi den cielo.”
Esei ta e relato di Lucas dje introduccion dje sermón di Jesús. Pero, segun e relato di Mateo, Jesús també a bisa cu hende di genio suave, hende misericordioso, di curazón puro, i hende pacífico ta feliz. Segun Jesús, nan ta feliz pasobra nan lo hereda e tera, lo recibi misericordia, lo mira Dios, i lo ser yamá yiu di Dios.
Sin embargo, loke Jesús kier men bisando cu nan ta feliz, no kier men cu nan ta simplemente gozoso of alegre, manera ora hende ta diverti. Berdadero felicidad ta mas profundo, conteniendo e idea di contentamento, un sintimento di satisfaccion i realizacion den bida.
Pues, hende cu ta berdaderamente feliz, segun Jesús, ta hende cu ta reconoce nan necesidad spiritual, ta keda tristu debí na nan estado pecaminoso, i ta yega di conoce i sirbi Dios. Anto, aunque hende ta odia of ta persigínan pe hacimento dje boluntad di Dios, nan ta feliz pasobra nan sa cu nan ta agrada Dios i lo recibi su recompensa di bida eterna.
Sin embargo, hopi oyentes di Jesús, mescos cu algun hende djawe, ta kere cu prosperidad i gozamento di placer ta loke ta haci hende feliz. Jesús sa mihor. Pintando contraste cu mester a sorprende hopi oyentes di dje, el a bisa:
“Ai di boso cu ta ricu, pasobra boso ta disfruta di boso consolacion completo. Ai di boso cu ta saciá awor, pasobra boso lo padece di hamber. Ai di boso cu ta hari awor, pasobra boso lo lamenta i yora. Ai, ora tur hende ta papia bon di boso, pasobra esei ta loke nan antepasado a haci cu profeta falso.”
Kico Jesús kier men? Pakico teniendo riqueza, sigimento tras di placer den harimento, i gozamento di aplauso di hende ta trece calamidad? Ta asina pasobra ora hende tin i ta stima tal cosnan, anto e sirbishi di Dios, locual so ta duna berdadero felicidad, ta ser exclui for di nan bida. Ne mesun tempo, Jesús no kier men cu ora hende simplemente ta pober, tin hamber, ta yora, esei ta haci hende feliz. Sin embargo, hopi bez hende cu tin tal desbentaha por responde ne siñanza di Jesús, i asina ta bendicioná cu berdadero felicidad.
Sigientemente, dirigiendo su palabra ne disípelnan, Jesús a bisa: “Boso ta e salu dje tera.” Pero, e no kier men cu nan ta literalmente salu. Mas bien, salu ta conserbá. Un montón grandi di dje a keda cerca e altar den e tempel di Jehova, i sacerdote sirbiendo ei a usé pa sala ofrenda.
Disípel di Jesús ta “salu dje tera” pasobra nan tin un influencia di conserba e pueblo. Realmente, e mensahe cu nan ta hiba ta conserba e bida di tur hende cu ta acepté! E ta introduci den bida di hende asina e calidad di permanencia, lealtad, i fieldad, preveniendo cualkier decadencia spiritual i moral den nan.
Jesús a bisa su disípelnan: “Boso ta luz di mundo.” Lampi no ta poní bao di macuto sino ta poní ariba candelaria, p’sei Jesús a bisa: “Di igual manera laga boso luz luzá dilanti hende.” Disípel di Jesús ta haci esei dunando testimonio público, i també sirbiendo como ehempel briyante di conducta cu ta di acuerdo cu principio bíblico.
Un ley halto pa sigidor di dje
Guía religioso a considera cu Jesús tabata kibrador di ley di Dios i recientemente asta a conspirá pa maté. P’sei, durante cu Jesús a sigi cu su Sermón di Monte, el a splica: “No pensa cu mi a bini pa destrui e Ley of e profetanan. Mi a bini, no pa destrui, sino pa cumpli.”
Jesús a mustra e mayor respet pe Ley di Dios i a anima otro hende pa haci mescos també. Realmente el a bisa: “P’sei, cualkier hende cu ta kibra un dje mandamento di mas chikito i ta siña humanidad haci esei, lo ser yamá ‘mas chikito’ en relacion cu e reino di cielo,” cu kier men cu tal hende lo no drenta den e Reino mes.
Leu di haci menoscaso dje Ley di Dios, Jesús a condena asta actitud cu ta hiba na kibramento di dje. Despues di a menciona loke e Ley ta bisa, “Bo no mag asesina,” Jesús a agrega: “Sin embargo, mi ta bisa boso cu tur hende cu ta sigi rabiá cu su ruman lo keda responsabel ne tribunal di husticia.”
Siendo cu kedando rabiá cu un socio ta tanto serio, tal bez resultando asta den un asesinato, Jesús a ilustra ki leu hende mester bai pa logra paz. El a siña: “Pues, anto, si bo ta hiba bo ofrenda [sacrificial] ne altar i ei bo ta corda cu bo ruman tin algo contra bo, laga bo ofrenda ei dilanti dje altar, i bai; haci paz promé cu bo ruman, anto, ora bo bolbe, ofrece bo ofrenda.”
Dirigiendo atencion na mandamento di siete dje Diez Mandamento, Jesús a sigi: “Boso a tende cu tabata bisá, ‘Bo no mag comete adulterio.’” Pero, Jesús a condena asta un actitud continuo tocante adulterio. “Mi ta bisa boso cu tur hende cu ta sigi wak un muher afin di tene pasion pe a comete adulterio cuné caba den su curazón.”
Jesús no solamente tabata papia di un pensamento inmoral pasahero sino tocante ‘sigi wak un muher.’ Tal wakmento continuo ta lanta deseo di pasion, locual, si oportunidad ta presenta, por culmina den adulterio. Con un hende por evita pa esei sosode? Jesús a ilustra con medida extremo por ta necesario, bisando: “Awor, si bo wowo drechi ta hacíbo trompica, saqué afó i tiré leu foi bo. . . . També, si bo man drechi ta hacíbo trompica, corté afó i tiré leu foi bo.”
Hopi bez hende ta keda dispuesto pa sacrifica man of pia mes cu ta gangrená pa nan scapa nan bida. Pero, segun Jesús ta asta hopi mas vital pa ‘tira afó’ cualkier cos, asta algo tanto precioso como wowo of man, pa evita pensamento i accion inmoral. Di otro manera, segun Jesús, hende asina lo ser tirá den Gehena (un montón di basura kimando cerca Jerusalem), locual ta simboliza destruccion eterno.
També Jesús a splica con pa trata cu hende cu ta causa daño i ofensa. Su conseho tabata, “No resisti contra hende malbado. Ma ken cu ta dal bo un boftá na banda drechi di bo cara, bira e otro banda pe també.” Jesús no kier men cu hende no mag defende nan mes i nan famía bao di atake. Boftá no ta ser duná pa haci daño físico sino, mas bien, pa insultá. Pues, loke Jesús a bisa tá cu si hende ta purba di provocábo pa bringa of pa pleita, sea cu un boftá literal cu cant’i man of cu zundramento pa insultábo, ta malu pa busca vinganza.
Despues di a hala atencion ne ley di Dios tocante stima bo próhimo, Jesús a bisa: “Sin embargo, mi ta bisa boso: Sigi stima boso enemigo i haci oracion pa hende cu ta persigi boso.” Dunando un motibo fuerte pa haci esei, Jesús a agrega: “[Asina] boso ta demonstra boso di ser yiunan di boso Tata cu ta den cielo, siendo cu e ta haci su solo sali riba hende husto i inhusto.”
Jesús a conclui e parti ei di su sermón dunando e conseho: “Boso, en efecto, tin cu ser perfecto, mescos cu boso Tata celestial ta perfecto.” Jesús no kier men cu hende por ta perfecto den un sentido absoluto. Mas bien, door di imita Dios, nan por aumenta nan amor pa inclui asta nan enemigo. E relato paralelo cu Lucas a skirbi dje palabra di Jesús tá: “Sigi bira misericordioso, mescos cu boso Tata ta misericordioso.”
Oracion, i confianza den Dios
Mientras cu Jesús a sigi pronuncia su sermón, el a condena hipocresía di hende cu ta demonstra na público nan supuesto piedad. El a bisa: “Ora boso ta bai haciendo regalo, no toca trompet dilanti boso, manera hipócrita ta haci.”
Jesús a sigi bisa: “També, ora boso ta reza, boso no mester ta manera hipócrita; pasobra nan ta gusta reza pará den sinagoga i na skina di camina hanchu pa hende míranan.” Mas bien, segun instruccion di Jesús: “Ora boso ta reza, drenta den boso camber privá i, despues di cera porta, reza na boso Tata cu ta den secreto.” Jesús mes a haci oracion público, pues e no tabata condena esei. Loke el a condena tabata oracion hací pa impresiona oyentes i recibi nan elogio.
Jesús a duna mas conseho: “Ora boso reza, no bisa e mesun cosnan bez tras bez, manera hende dje nacionan.” Jesús no kier men cu repeticion di su mes ta malu. Un biaha, Jesús mes a usa “e mesun palabra” bez tras bez den su oracion. Pero loke e ta desaprobá ta e repeticion di frase siñá di memoria “bez tras bez,” tal como hende ta haci cu ta conta pepita mientras cu nan ta repiti oracion rutinario.
Pa yuda su oyentes reza, Jesús a duna un oracion modelo cu a inclui siete peticion. E promé tres hustamente ta expresa reconocimento dje soberanía di Dios i di su propósito. Nan ta peticiona pa e nomber di Dios ser santificá, pa su Reino bini, i pa su boluntad ser hací. E otro cuater ta peticion personal, esta, pa cuminda diario, pordón di picá, pa no ser tentá mas ayá cu loke nos por wanta, i pa ser librá dje malbado.
Sigiendo, Jesús a menciona e laz di duna demasiado énfasis na propiedad material. El a conseha: “Stop di warda pa boso mes tesoro riba tera, unda mot i frusto ta consumi, i unda ladrón ta drenta cu forza i ta horta.” Tal tesoro no solamente ta perece pero no ta merece mas recompensa di parti di Dios.
P’sei, Jesús a bisa: “Mas bien, warda pa boso mes tesoro den cielo.” Bo por haci esei poniendo e sirbishi di Dios promé den bo bida. Ningun hende por kita mérito acumula asina cerca Dios ni su gran recompensa. Anto Jesús a agrega: “Unda bo tesoro tá, ei també ta bo curazón.”
Mencionando atrobé e laz di materialismo, Jesús a conta un comparacion: “Lampi di curpa ta wowo. P’sei, si bo wowo ta senciyo, tur bo curpa lo ta briyante; pero si bo wowo ta malu, tur bo curpa lo ta scur.” Wowo cu ta funciona correctamente ta sirbi pe curpa mescos cu lampi cendí den lugar scur. Pero pa mira correctamente, wowo mester ta senciyo, es decir, e mester enfocá ariba un solo cos. Wowo cu no ta enfocá ta resulta den calculacion incorrecto di balor di cosnan, den ponimento di interés material dilanti di sirbishi di Dios, cu e resultado di cu “tur e curpa” ta bira scur.
Jesús a culmina e asunto cu un comparacion fuerte: “Ningun hende por sirbi como esclabo pa dos doño; pasobra of lo e odia un i stima e otro, of lo e pega na un i desprecia e otro. Boso no por sirbi como esclabo pa Dios i pa Riqueza.”
Despues di a duna tal conseho, Jesús a duna siguranza na oyentes cu nan no tin cu keda ansioso tocante necesidad material si nan ta pone e sirbishi di Dios promé. El a bisa: “Observa intentamente páhara di cielo, pasobra nan no ta sembra simía ni no ta cosecha ni no ta warda den magazijn; no obstante, boso Tata celestial ta alimentánan.” Anto el a puntra: “Boso no ta bal mas cu nan?”
Sigientemente, Jesús a siñala na leli di campo i a bisa cu “ni sikiera Salomón den tur su gloria tabata bistí manera uno di eseinan.” El a sigi: “Pues, anto, si Dios ta bisti mata di campo, . . . e no tin mas motibo pa bisti boso, hende di poco fe?” P’sei, Jesús a conclui: “Nunca keda ansioso i puntra, ‘Kico nos lo come?’ of ‘Kico nos lo bebe?’ of ‘Kico nos lo bisti?’ . . . Pasobra boso Tata celestial sa cu boso tin mester di tur esei. Sigi, anto, buscando promé e reino i su husticia, i tur e otro cosnan ei lo ser agregá na boso.”
E camina di bida
E camina di bida ta di cumpli cu e siñanza di Jesús. Pero esei no ta fácil pa haci. Por ehempel, fariseo tabata incliná di huzga otro hende severamente, i probablemente hopi hende ta imitánan. Pues, ora Jesús a sigi cu su Sermón di Monte, el a duna e conseho: “Stop di huzga pa boso no ser huzgá; pasobra nan lo huzga boso cu e huicio cu boso ta usa.”
Ta peligroso pa sigi e guía di fariseo criticón. Segun e relato di Lucas, Jesús a ilustra e peliger, bisando: “Ciegu no por guia ciegu, no ta berdad? Tur dos lo cai den poz, no ta berdad?”
Ta un ofensa serio pa critica di mas, engrandeciendo nan falta i criticando nan. P’sei, Jesús a puntra: “Con bo por bisa bo ruman, ‘Lagámi saca e pida di cabana for di bo wowo’; ora, mira! un biga ta den bo mes wowo? Hipócrita! Promé saca e biga for di bo mes wowo, anto bo por mira claramente con pa saca e pida di cabana for di wowo di bo ruman.”
Esei no kier men cu disípel di Jesús no mag usa comprendimento penetrante en relacion cu otro hende, pasobra el a bisa: “No duna loke ta santo na cachó, ni no tira perla pa porco.” E berdad dje Palabra di Dios ta santo. E ta manera perla simbólico. Pero si algun hende, cu ta manera cachó of porco, no ta mustra aprecio pe berdad precioso, disípel di Jesús mester bandona hende asina i busca orea cu kier tende.
Aunque Jesús a trata cu oracion mas promé den su Sermón di Monte, awor el a duna énfasis ne necesidad di persisti den oracion. El a urgi: “Sigi pidi i lo ser duná na boso.” Pa mustra cu Dios ta keda puesto pa contesta oracion, Jesús a puntra: “Cua hende di boso cu su yiu ta pidi pan—lo no duné piedra, no ta berdad? . . . P’sei, si boso, aunque malu, sa duna bon regalo na boso yiunan, cuanto mas tanto boso Tata cu ta den cielo lo duna bon cosnan na hende cu ta pidi?”
Sigientemente, Jesús a duna loke a bira un famoso regla di conducta, yamá gewoon Regla di Oro. El a bisa: “P’sei, tur loke boso kier pa hende haci cu boso, boso també mester haci mescos cu nan.” Cumplimento cu e regla ta enbolbe accion positivo den hacimento di bon pa otro hende, tratando nan manera bo kier pa nan tratábo.
E instruccion di Jesús ta mustra cu e camina di bida no ta fácil: “Drenta pe porta smal; pasobra e camina cu ta hiba na destruccion ta hanchu i spacioso i hopi ta esnan cu ta pasa pe; mientras cu e porta ta smal i e camina cu ta hiba na bida ta pretá, i poco ta esnan cu ta hayé.”
E peliger di ser gañá ta grandi, p’sei Jesús a duna e spiertamento: “Vigila pa profeta falso cu ta yega cerca boso den bistí di carné, pero padén nan ta lobo golós.” Mescos cu hende por reconoce bon palu of palu malu pa nan fruta, segun Jesús, bo por reconoce profeta falso pa nan conducta i siñanza.
Sigiendo, Jesús a splica cu no ta simplemente loke hende ta bisa cu ta hácinan disípel di dje sino loke nan ta haci. Algun hende ta bisa cu Jesús ta nan Señor, pero si nan no ta haci e boluntad di su Tata, segun Jesús: “Lo mi confesá na nan: Mi nunca a conoce boso! Bai djaki, hacidor di maldad.”
Finalmente, Jesús a duna e conclusion inolvidable di su sermón. El a bisa: “Tur hende cu ta tende e palabra aki di mi i ta cumpli cu nan ta mescos cu un hende prudente, cu a traha su cas riba barranca. I awaceru a basha riba dje i diluvio a bini i bientu a supla i a zuta contra e cas, pero e no a cai, pasobra e tabata fundá riba barranca.”
En cambio, segun Jesús: “Tur hende cu ta tende e palabra aki di mi i no ta cumpli cu nan ta mescos cu un hende bobo, cu a traha su cas riba santo. I awaceru a basha i diluvio a bini i bientu a supla i a dal contra e cas i el a cai, i su colapso tabata grandi.”
Ora Jesús a termina su sermón, e multitud a keda asombrá di su manera di siña, pasobra el a síñanan manera un hende cu autoridad i no manera nan guía religioso. Lucas 6:12-23; Mateo 5:1-12; Lucas 6:24-26; Mateo 5:13-48; 6:1-34; 26:36-45; 7:1-29; Lucas 6:27-49.
▪ Unda Jesús tabata ora el a pronunciá su sermón di mas memorable, ken tabata presente, i kico a sosode net promé cu el a pronuncié?
▪ Pakico no ta un sorpresa cu Lucas a skirbi algun siñanza dje sermón na otro ocasion?
▪ Kico ta haci e sermón di Jesús tanto balioso?
▪ Ken ta berdaderamente feliz, i pakico?
▪ Ken lo recibi calamidad, i pakico?
▪ Con disípel di Jesús ta “salu dje tera” i “luz di mundo”?
▪ Con Jesús a mustra mashá respet pe Ley di Dios?
▪ Cua instruccion Jesús a duna pa elimina raíz di asesinato i adulterio?
▪ Kico Jesús kier men ora el a bisa bira otro banda di bo cara?
▪ Con nos por ta perfecto mescos cu Dios ta perfecto?
▪ Cua instruccion Jesús a duna tocante oracion?
▪ Pakico tesoro celestial ta superior, i con nos por obtenénan?
▪ Cua comparacion Jesús a conta pa yuda hende evita materialismo?
▪ Pakico Jesús a bisa cu nos no tin nod’i keda anshá?
▪ Kico Jesús a bisa tocante huzgamento di otro hende; pero con el a mustra cu su disípelnan tin cu usa comprendimento penetrante en cuanto otro hende?
▪ Kico mas Jesús a bisa tocante oracion, i cua regla di conducta el a duna?
▪ Con Jesús a mustra cu e camina di bida no ta fácil i cu tin peliger di ser gañá?
▪ Con Jesús a conclui su sermón, i esei a tene cua efecto?