LÈS 2
Bon Artikulashon
PA KOMUNIKÁ efikasmente, bo tin ku papia kla. Loke bo kier bisa por ta interesante, asta importante, pero gran parti di esei lo bai pèrdí si ta difísil pa hende komprondé loke bo ta bisa.
Hende no ta ser motivá dor di palabranan ku nan no ta komprondé bon. Maske un persona por tin un stèm potente ku tur hende por tende, si su palabranan no ta sali ku klaridat, nan lo no motivá hende pa aktua. Ta komo si fuera e ta papia un otro lenga, inkomprendibel pa esnan ku ta tend’é. (Yer. 5:15) Beibel ta rekordá nos: “Si e tròmpèt no produsí un zonidu kla, ken lo prepará su mes pa guera? Asina boso tambe, si boso no papia ku boso lenga palabranan bon komprendibel, kon hende por sa kiko ta wòrdu papiá? Pasobra boso lo papia komo si fuera ta den aire boso ta papia.”—1 Kor. 14:8, 9.
Kiko Ta Stroba un Hende di Papia Kla? Podisé e persona no ta habri su boka sufisiente hanchu. Ora e múskulonan di kakumbein ta steif i apénas e persona ta move su lepnan, su stèm ta zona abou i komo si fuera e ta papia den djente.
Loke tambe ta stroba hende di komprondé ta si un hende ta papia muchu lihé. Esei ta meskos ku ora bo ta tende grabashon di un diskurso na un spit muchu haltu. Bo ta tende e palabranan, pero bo no ta benefisiá di nan.
Den algun kaso, e kousa di e problema ta un defekto den e órganonan di abla. Pero asta hende ku tin e problema ei por siña papia hopi mas kla si nan apliká e sugerensianan di e lès aki.
Sin embargo, hopi bes ta bira difísil pa komprondé hende ku ta papia sin pousa, pegando e palabranan na otro. Ademas tin hende ta salta sílaba òf lèternan importante òf ta keda sin pronunsiá e último lèternan di palabra. Ora un hende ta papia sin pousa, pegando tur palabra na otro, su ouditorio kisas ta kapta un par di idea i frase, pero tin ku rei e sobrá kosnan ku e ta bisa. P’esei si un persona no ta pronunsiá su palabranan ku klaridat, su siñamentu lo no ta masha efikas.
Kon pa Papia Kla. Un di e faktornan klave pa artikulá òf pronunsiá palabra klaramente ta ku bo tin ku komprondé e struktura di palabra den bo idioma. Den mayoria idioma, palabranan ta ser partí den sílaba (lettergreep). Sílaba ta representá un zonidu òf konhunto di zonidu di un òf mas lèter ku huntu ta ser pronunsiá komo un solo unidat. Den idiomanan asina, ta normal ku bo ta pronunsiá kada sílaba, ounke no ta tur ta haña e mesun énfasis. Si bo kier papia mas kla, papia mas slo i hasi bo bèst pa pronunsiá kada sílaba. Na prinsipio bo pronunsiashon kisas ta zona eksagerá, pero segun bo ta praktiká, pokopoko lo bo bolbe kuminsá papia na un manera natural. Pa bo papia vlòt, sin duda lo bo pega algun palabra na otro, pero bo mester evitá esaki si tin chèns ku hende lo no komprondé kiko e palabranan aki kier men.
Pero tene kuidou: Ounke ora di hasi e tareanan pa drecha bo pronunsiashon kisas bo ta train papia i lesa den un manera muchu presis, no kustumbrá di papia asina. Lo e zona artifisial i innatural.
Si bo abla ta zona manera bo ta papia den djente, siña tene bo kabes na haltu i hala bo kachete for di bo pechu. Ora bo ta lesa for di Beibel, ten’é na un haltura ku lo bo tin ku hisa bo kabes djis un tiki so pa bo por mira e ouditorio. Esaki lo yuda bo palabranan sali sin problema.
Un otro kos ku por yuda bo papia mas kla ta di siña relahá bo mes. Ta konosí ku si e múskulonan di kara òf esnan ku ta kontrolá halamentu di rosea ta tenso, esei por tin un mal efekto riba e mekanismo di abla. E tenshon ei ta stroba e koordinashon armonioso i natural ku mester tin entre bo mente, e órganonan di bo stèm i bo halamentu di rosea.
E múskulonan di kakumbein mester ta relahá pa por reakshoná mesora riba e instrukshonnan di bo selebro. Bo lepnan tambe mester ta relahá pa nan por span i kontraé rápidamente pa saka tur e zonidunan ku ta sali for di bo boka i garganta. Si bo kakumbein i lepnan ta tenso, bo boka lo no habri bon, i bo stèm lo sali dor di bo djentenan. Ta esaki ta resultá den un papiá den djente ku no ta muchu kla i por zona brutu. Pero un kos sí, e echo ku bo ta relahá kakumbein i lepnan no mester pone bo kuminsá papia na un manera slòrdig òf kon-ku-ta. Mester balansá esaki ku e kustumber di artikulá bon.
Pa analisá bo situashon, talbes lo ta bon si bo lesa na bos haltu. Tuma bon nota kon bo ta usa e órganonan maravioso di abla. Bo ta habri bo boka sufisiente hanchu pa asina e zonidunan por sali sin problema? Kòrda ku bo lenga no ta e úniko órgano di abla, ounke e ta esun mas aktivo. Bo nèk, bo kakumbein abou, bo lepnan, e múskulonan di kara i múskulonan di garganta, tur ta hunga un ròl. Bo ta papia sin move bo kara? Si ta asina, anto tin hopi chèns ku bo no ta papia kla.
Si bo tin un tape recorder, graba bo stèm durante vários minüt. Papia den un forma natural, manera ora bo ta papia den sirbishi di vèlt. Dor di skucha e grabashon bo por ripará ku bo no ta pronunsiá sierto palabranan ku klaridat. Wak ki ora bo ta pega palabra na otro, òf ta papia den djente òf ta laga pida palabra kai afó, i purba determiná e kousa di esei. Por lo general, bo por korigí e problema dor di pone na práktika e sugerensianan menshoná anteriormente.
Bo tin un defekto di abla? Train habri bo boka un tiki mas hanchu ku kustumber, i purba pronunsiá e palabranan mas kuidadosamente ainda. Yena bo pulmonnan ora bo ta hala rosea, i papia slo. Esaki a yuda hopi hende ku tabatin defekto di abla papia mas kla. Si bo lenga ta pegá, purba hala bo lenga for di bo djentenan dilanti ora bo ta pronunsiá e lèter s i z den palabra. Ounke podisé bo problema lo no ser solushoná kompletamente, no desesperá. Kòrda ku Yehova a skohe Moises, un hòmber ku probablemente tabatin un defekto di abla, p’e entregá mensahenan vital tantu na Israel komo na Fárao di Egipto. (Éks. 4:10-12) Si bo tin e boluntat, Yehova lo usa bo tambe, i lo e bendishoná bo ministerio ku éksito.