BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • bt kap. 16
  • “Bin Masedonia”

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • “Bin Masedonia”
  • ‘Duna Testimonio Kabal Tokante e Reino di Dios’
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • “Dios Tabata Bisa Nos pa Bai Prediká Bon Notisia Einan” (Echonan 16:6-15)
  • “Henter e Multitut A Lanta Kontra Pablo i Sílas” (Echonan 16:16-24)
  • ‘Nan A Batisá Mesora’ (Echonan 16:25-34)
  • “Awor Nan Ke Manda Nos Bai Ketu Ketu?” (Echonan 16:35-40)
  • Lidia—Adorador Hospitalario di Dios
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1996
  • Sílas—Un Fuente di Animacion
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1999
  • “E Pas di Dios . . . Ta Surpasá Tur Komprondementu”
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova (Edishon di Estudio) 2017
  • “El A Usa Skritura pa Rasoná ku e Hendenan”
    ‘Duna Testimonio Kabal Tokante e Reino di Dios’
‘Duna Testimonio Kabal Tokante e Reino di Dios’
bt kap. 16

KAPÍTULO 16

“Bin Masedonia”

Yehova ta bendishoná nos ora nos hasi su trabou i perseverá ku goso bou di persekushon

Basá Riba Echonan 16:6-40

1-3. (a) Kon spiritu santu a guia Pablo i su kompañeronan? (b) Ki suseso nos lo bai trata?

UN GRUPO di hende muhé a sali for di e stat Filipo na Masedonia. No a tarda muchu promé ku nan a yega e riu Gangites. Manera tabata nan kustumber, nan a sinta na kantu di e riu pa hasi orashon na e Dios di Israel. Yehova tabata opservá nan.​—2 Kró. 16:9; Sal. 65:2.

2 Mientrastantu, mas ku 800 kilometer ost di Filipo, un grupo di hòmber a sali for di Listra, un stat ku tabata keda den parti zùit di Galasia. E hòmbernan ei tabata Pablo, Sílas i Timoteo. Algun dia despues, nan a yega un kaminda trahá di piedra ku tabata pertenesé na Roma. E kaminda lo a hiba nan wèst, na e region mas poblá di e distrito di Asia. Esei tabata e kaminda ku nan kier a kue pa asina nan por a bishitá Efeso i otro stat kaminda míles di hende mester a skucha tokante Kristu. Pero, promé ku nan por a kuminsá ku nan biahe, spiritu santu a stòp nan. Aunke Beibel no ta bisa kon e spiritu santu a stòp nan, e ta bisa sí ku spiritu santu a prohibí nan di prediká palabra di Dios na Asia. Dikon? Pasobra Hesus tabata usa Dios su spiritu santu pa guia Pablo i su kompañeronan pa nan pasa Asia Menor, krusa Laman Egeo, i bai na kantu di e riu Gangites.

3 Nos por siña algun lès importante ora nos pensa riba e manera ku Hesus a guia Pablo i su kompañeronan pa nan bai Masedonia. P’esei, ban wak algun di e susesonan ku a tuma lugá durante Pablo su di dos biahe komo misionero, ku a kuminsá rònt di aña 49 despues di Kristu.

“Dios Tabata Bisa Nos pa Bai Prediká Bon Notisia Einan” (Echonan 16:6-15)

4, 5. (a) Kiko a pasa ku Pablo i su kompañeronan ora nan tabata serka di Bitinia? (b) Ki desishon e disipelnan a tuma i kiko tabata e resultado?

4 Komo ku spiritu santu a prohibí nan pa prediká na Asia, Pablo i su kompañeronan a biaha bai nort pa prediká na e statnan di Bitinia. Pa nan por a yega einan, nan lo mester a kana pa vários dia riba kaminda di tera entre e regionnan di Frigia i Galasia, kaminda masha poko hende tabata biba. Pero, ora nan a yega serka di Bitinia, Hesus, pa medio di spiritu santu, no a permití nan bai einan. (Echo. 16:6, 7) Sin duda, e hòmbernan lo tabata tur konfundí. Nan tabata sa kiko pa prediká i kon pa prediká, pero nan no tabata sa unda pa prediká. Nan a purba di bai Asia pa prediká, pero spiritu santu a prohibí nan. Nan a purba di bai Bitinia pa prediká, pero atrobe Hesus no a permití nan bai einan. Pablo tabata determiná pa sigui bati; e tabata determiná pa sigui buska te ora nan haña un lugá kaminda nan por a prediká. E ora ei, e hòmbernan a tuma un desishon ku kisas lo no a parse lógiko. Nan a bira bai den direkshon wèst i a kana 550 kilometer. Nan a pasa vários stat forbei te ora nan a yega e haf di Troas. For di einan, nan lo por a nabegá bai Masedonia. (Echo. 16:8) Einan, Pablo a bati pa di tres biaha, i e biaha akí sí e porta a habri hanchu. E biaha akí sí Hesus a laga Pablo bai prediká!

5 Lukas, kende a djòin Pablo i su kompañeronan na Troas, a skirbi loke a tuma lugá: “Durante anochi, Pablo a haña un vishon: Tabatin un hòmber di Masedonia pará su dilanti ta suplik’é: ‘Bin Masedonia. Bin yuda nos.’ Asina ku Pablo a haña e vishon ei, nos a purba di bai Masedonia, pasobra nos a realisá ku Dios tabata bisa nos pa bai prediká bon notisia einan.”a (Echo. 16:9, 10) Por fin Pablo tabata sa unda pa prediká. Pablo lo mester tabata hopi felis ku el a sigui purba i no a entregá durante su biahe! Mesora, e kuater hòmbernan a nabegá bai Masedonia.

Apòstel Pablo i Timoteo ta pará riba dèk di un barku. Timoteo ta mustra riba algu na un distansia segun ku e trahadónan di e barku ta hasi nan trabou.

“Nos a subi laman na Troas.”​—Echonan 16:11

6, 7. (a) Ki lès nos por siña for di loke a sosodé durante Pablo su biahe? (b) Si nos pensa riba loke a sosodé ku Pablo, ki siguransa nos ta haña?

6 Ki lès nos por siña for di e relato ei? Pensa riba esaki: Ta solamente despues ku Pablo a kuminsá su biahe pa Asia ku Dios su spiritu santu a intervení, ta solamente despues ku Pablo a yega serka di Bitinia ku Hesus a prohibié di bai einan i ta solamente despues ku Pablo a yega Troas ku Hesus a dirigié pa bai Masedonia. Hesus, kende ta kabes di e kongregashon, por dirigí nos na un manera similar awe. (Kol. 1:18) Por ehèmpel, kisas nos tin un tempu kaba ta pensa pa bira pionero regular òf pa bai sirbi kaminda tin nesesidat pa mas publikadó di Reino. Sinembargo, kisas ta solamente despues ku nos dal paso pa logra nos meta ku Hesus, pa medio di Dios su spiritu santu, lo guia nos. Dikon? Pensa riba e ehèmpel akí: Ta solamente ora un outo ta move kaba ku un shofùr por dirigí su outo pa bai na banda robes òf banda drechi. Di mes manera, Hesus lo guia nos pa nos hasi mas den sirbishi, pero solamente si nos ta hasiendo esfuerso kaba pa logra esei.

7 Pero, kiko nos tin ku hasi si nos no logra nos meta mesora? Nos mester entregá pensando ku Dios su spiritu santu no ta guiando nos? Nò! Kòrda ku no tabata fásil tampoko pa Pablo logra su meta. Pero el a keda bati te ora un porta a habri, i el a haña un kaminda pa bai prediká. Si nos tambe sigui buska te ora nos haña “un porta grandi ku ta hiba na aktividat,” Yehova lo bendishoná nos esfuerso.​—1 Kor. 16:9.

8. (a) Deskribí e stat di Filipo. (b) Kiko a sosodé pasobra Pablo a bai prediká na “un lugá di orashon”?

8 Despues ku Pablo i su kompañeronan a yega Masedonia, nan a biaha bai Filipo, un stat kaminda e habitantenan tabata orguyoso di tin siudadania romano. Hopi di e kosnan ku tabatin na Filipo tabata similar ku na Roma i hopi hende ku ántes tabata sòldá romano tabata biba einan. E misioneronan a sali pafó di e porta di stat. Nan a bai kantu di un riu kaminda nan a tende ku tabatin “un lugá di orashon.”b Riba sabat, nan a baha bai na e lugá ei, i nan a haña vários hende muhé ta reuní einan pa adorá Dios. E disipelnan a kai sinta i a kuminsá prediká na nan. “Un muhé ku yama Lidia tabata skucha,” i “Yehova a habri su kurason.” Loke Lidia a siña for di e misioneronan a konmové asina tantu, ku tantu e komo e hendenan di su kas a batisá. Despues, el a insistí pa Pablo i su kompañeronan di biahe bin keda na su kas.c​—Echo. 16:13-15.

9. Kon hopi hende awe ta imitá ehèmpel di Pablo, i kon Yehova a bendishoná nan?

9 Imaginá bo kon kontentu Pablo i su kompañeronan lo tabata ora Lidia a batisá. Esta felis lo e tabata ku el a aseptá e invitashon pa ‘bai Masedonia’ i ku Yehova a disidí di usa e i su kompañeronan pa kontesta e orashonnan di e hende muhénan humilde ei. Awe tambe, tin hopi ruman yòn i di edat, soltero i kasá, ku ta muda bai na lugá ku tin mas nesesidat pa publikadó di Reino. Ta bèrdat ku nan ta haña nan ku difikultat, pero nan ta perseverá ku goso pasobra nan ta kontentu di por haña hende manera Lidia ku ta aseptá i apliká e bèrdatnan di Beibel. Abo por hasi kambio pa asina bo por bai yuda na un teritorio kaminda tin mas nesesidat? Yehova lo bendishoná bo si bo hasi esei. Por ehèmpel, pensa riba un ruman hòmber ku yama Aron ku a muda bai un pais den Sentroamérika pa hasi mas den sirbishi ora e tabata hóben. Meskos ku otro hende ku a yega di sirbi na otro pais, el a bisa: “Ora mi a sirbi na un otro pais, esei a yuda mi krese spiritualmente i hala mas serka di Yehova. Anto mi ta stima sirbishi akinan, mi ta dirigiendo ocho estudio di Beibel!”

Dos ruman muhé ta prediká na un señora yòn riba kaya. Un hòmber yòn ta purba di wak di kiko nan ta papiando.

Awe, kon nos por ‘bai Masedonia’?

“Henter e Multitut A Lanta Kontra Pablo i Sílas” (Echonan 16:16-24)

10. Kiko e demoñonan a hasi pa pone hende oponé Pablo i su kompañeronan?

10 Sin duda, Satanas lo tabata furioso ku hende tabata siña e bèrdat i batisá na lugánan kaminda kisas nan tabatin hopi influensia riba hende. Pues, no ta nada straño ku e demoñonan a hasi loke nan tabata por pa laga e hendenan oponé Pablo i su kompañeronan. Na Filipo tabatin un mucha muhé ku tabata poseí pa un spiritu, esta un demoño, ku tabata lag’é mira destino. E mucha muhé ei tabata gana hopi plaka pa su doñonan ku su miramentu di destino. Un dia, ora Pablo i su kompañeronan tabata bai na e lugá di orashon, e mucha muhé a kuminsá kana tras di nan i e tabata grita: “E hòmbernan akí ta esklabo di Dios Haltísimo. Nan ta konta boso kon boso por ser salbá.” Kisas e demoño a pone e mucha muhé grita e palabranan ei pa laga hende pensa ku loke e tabata pronostiká i loke Pablo tabata siña tabata bini di e mesun fuente, esta di Dios. Di e manera ei, e tabata purba di kita atenshon for di e berdadero siguidónan di Kristu. Pero, Pablo a saka e demoño for di e mucha muhé, i e mucha muhé a keda ketu.​—Echo. 16:16-18.

11. Despues ku Pablo a saka e demoño for di e mucha muhé, kiko a pasa ku Pablo i Sílas?

11 Pero, ora e doñonan di e kriá a mira ku nan a pèrdè nan fuente di ganashi, nan a rabia pisá. Nan a gara Pablo i Sílas i lastra nan hiba riba plenchi públiko serka e gobernantenan di e stat, kendenan tabata representá Roma. Riba e plenchi públiko tabatin un korte unda nan tabata husga hende. E doñonan di e mucha muhé tabata sa ku e huesnan tabata odia e hudiunan i ku nan tabata orguyoso di nan siudadania romano. Pues, nan a bisa e huesnan: ‘E hòmbernan akí ta hudiu, i nan ta kousa konfushon entre e hendenan di nos stat. Pasobra nan ta siña e hendenan algun kustumber ku nos komo siudadano romano no tin mag di adoptá ni praktiká.’ E hendenan ku tabata skucha a tuma akshon mesora. “Henter e multitut [riba plenchi públiko] a lanta kontra Pablo i Sílas,” i e gobernantenan a duna òrdu pa “suta nan ku bara.” Despues di esei, nan a lastra Pablo i Sílas i hiba nan prizòn. E wardadó di prezu a benta e hòmbernan heridá akí den e sèl di mas paden di prizòn i a hinka nan pianan den blòki di palu pisá. (Echo. 16:19-24) Ora e wardadó di prezu a sera e porta, tabata asina skur den e sèl di prizòn ku di baina Pablo i Sílas por a mira otro. Pero, Yehova sí tabata mira nan.​—Sal. 139:12.

12. (a) Kon e disipelnan di Kristu a mira persekushon, i dikon? (b) Kon Satanas ta usa hende awe pa oponé Kristu su disipelnan?

12 Algun aña promé, Hesus a bisa su siguidónan: “Nan lo persiguí boso.” (Huan 15:20) Pues, ora Pablo i su kompañeronan a bai Masedonia, nan tabata ferwagt ku hende lo a oponé nan. Ora hende tabata oponé nan, nan a komprondé ku no tabata pasobra nan a pèrdè Yehova su aprobashon, sino, pasobra Satanas tabata masha rabiá ku e trabou ku nan tabata hasi. Awe, hende ku ta bou di influensia di Satanas i su demoñonan por usa e mesun táktikanan ku e hendenan na Filipo a usa. Hende desonesto ku ta oponé nos por kuminsá konta storia falsu tokante nos na skol i na trabou i esei por pone ku otro hende tambe ta kuminsá oponé nos. Den algun pais, hende religioso ku ta oponé nos ta hiba nos korte i ta lanta e siguiente akusashon kontra nos: ‘E Testigunan di Yehova akí, ta kousa konfushon i problema, pasobra nan ta siña hende algun “kustumber” ku nos ku ta kreyente no ta di akuerdo kuné.’ Na algun lugá, nan ta asta bati nos rumannan i hinka nan den prizòn. Pero, Yehova ta wak loke ta sosodé.​—1 Ped. 3:12.

‘Nan A Batisá Mesora’ (Echonan 16:25-34)

13. Kiko a pone ku e wardadó di prezu a puntra: “Kiko mi tin ku hasi pa mi ser salbá?”

13 Sin duda, Pablo i Sílas tabatin mester di un poko tempu pa rekuperá di tur loke a sosodé riba e dia ei. Sinembargo, rònt di meianochi nan a rekuperá di e sotanan ku nan a haña i nan a kuminsá “hasi orashon i alabá Dios ku kantika.” Diripiente, tabatin un temblor fuerte ku a sagudí fundeshi di e prizòn! Ora e wardadó di prezu a spièrta i a mira e portanan di prizòn habrí, el a pensa ku e prezunan a hui. Komo ku e wardadó di prezu tabata sa ku lo el a ser kastigá si e prezunan a skapa, “el a saka su spada i tabata kla pa mata su kurpa.” Pero Pablo a grita: “No hasi bo mes daño, pasobra nos tur ta aki!” E wardadó di prezu, ku tabata yen di strès, a puntra nan: “Shonnan, kiko mi tin ku hasi pa mi ser salbá?” Pero, Pablo i Sílas no tabata por a salb’é. Ta solamente Hesus por a hasi esei. Pues, nan a kontest’é: ‘Kere den Señor Hesus, i lo bo ser salbá.’​—Echo. 16:25-31.

14. (a) Kon Pablo i Sílas a yuda e wardadó di prezu? (b) Ki bendishon Pablo i Sílas a risibí pasobra nan a perseverá ku goso apesar di persekushon?

14 E wardadó di prezu tabata sinsero ora el a hasi e pregunta ei? Pablo tabata konvensí ku e hòmber tabata sinsero. E wardadó di prezu tabata un persona ku no tabata hudiu. Pues, e no tabata konosé e Skritura. Promé ku e por a bira un kristian, e mester a siña i aseptá e bèrdatnan básiko ku tabatin den e Skritura. Pues, Pablo i Sílas a tuma tempu pa “papia palabra di Yehova kuné.” Komo ku Pablo i Sílas tabata kompletamente enfoká riba siña e wardadó di prezu e Skritura, kisas nan a asta lubidá riba e doló ku nan tabatin pa motibu di e sotanan ku nan a risibí. Sinembargo, e wardadó di prezu sí a nota e heridanan profundo ku nan tabatin riba nan lomba, i el a limpia nan heridanan. Despues, e wardadó di prezu i henter su famia “a ser batisá mesora.” Esta un bendishon grandi Pablo i Sílas a risibí pasobra nan a perseverá ku goso apesar di persekushon!​—Echo. 16:32-34.

15. (a) Kon hopi Testigu di Yehova awe a sigui e ehèmpel di Pablo i Sílas? (b) Dikon nos mester sigui bishitá hende den nos teritorio?

15 Meskos ku Pablo i Sílas, hopi Testigu di Yehova awe a prediká ora nan tabata den prizòn pa motibu di nan fe, i Yehova a bendishoná nan esfuerso. Por ehèmpel, na un pais kaminda nos trabou tabata prohibí, na dado momento, kasi mitar di tur e Testigunan di Yehova ku tabata biba einan a siña e bèrdat den prizòn! (Isa. 54:17) Kòrda tambe ku e wardadó di prezu a pidi pa yudansa solamente despues ku e temblor a tuma lugá. Di mes manera, algun hende ku nunka no kier a skucha e bon notisia, por disidí di skucha despues di pasa den un situashon difísil den nan bida. Ora nos sigui bishitá hende den nos teritorio, nos ta hasi sigur ku nos t’ei pa yuda nan ora nan ta kla pa skucha.

“Awor Nan Ke Manda Nos Bai Ketu Ketu?” (Echonan 16:35-40)

16. Kiko a sosodé e dia despues ku nan a suta Pablo i Sílas ku bara?

16 E mainta despues ku nan a suta Pablo i Sílas ku bara, e gobernantenan a duna òrdu pa libra nan. Pero, Pablo a bisa: “Nan a duna nos un halá di sota públikamente, sin niun klase di huisio legal. Ademas, nan a sera nos den prizòn, miéntras ku ta siudadano romano nos ta. Anto awor nan ke manda nos bai ketu ketu? Esei sí ku nò! Laga nan mes bini i hiba nos pafó.” Ora e gobernantenan a haña sa ku e hòmbernan tabata siudadano romano, nan a “spanta mashá,” pasobra nan a violá e derecho di e hòmbernan.d E situashon a kambia. Nan a bati e disipelnan públikamente, i awor e gobernantenan mester a pidi diskulpa públikamente. Nan a supliká Pablo i Sílas pa bai for di Filipo. E dos disipelnan a bai di akuerdo, pero promé nan a tuma tempu pa animá tur e disipelnan nobo. Despues di esei, nan a bai for di e stat.

17. Komo ku Pablo i Sílas a perseverá apesar di persekushon, ki lès importante e disipelnan nobo por a siña?

17 Si Pablo i Sílas a bisa mas promé ku nan tabata siudadano romano, nan por a evitá di haña sota. (Echo. 22:25, 26) Pero e ora ei, e disipelnan na Filipo por a pensa ku Pablo i Sílas a usa nan derecho pa evitá di sufri pa motibu di e bon notisia. Esei lo no a yuda e disipelnan ku no tabatin siudadania romano pa keda fiel. Pasobra, nan no tabatin e mesun derechonan. Lei romano lo no a yuda nan pa nan no ser batí. Pues, ora Pablo i Sílas a perseverá apesar di haña kastigu, nan a pone un bon ehèmpel pa e disipelnan nobo. Nan a mustra ku un siguidó di Kristu por perseverá apesar di persekushon. Ademas, komo ku Pablo i Sílas a bisa despues ku nan tabata siudadano romano, e gobernantenan mester a bisa públikamente ku nan akshonnan tabata kontra di lei. Komo resultado, e gobernantenan lo a tene mas kuidou den futuro pa no kibra lei, i nan lo a pensa dos biaha promé ku nan trata e otro kristiannan meskos ku nan a trata Pablo i Sílas.

18. (a) Kon e ansianonan awe ta imitá Pablo su ehèmpel? (b) Den nos tempu, kon nos ta “defendé e bon notisia i establesé e derecho legal di predik’é”?

18 Awe tambe, e ansianonan den kongregashon ta siña nan rumannan pa medio di nan ehèmpel. Tur loke e ansianonan ta ferwagt pa nan rumannan hasi, nan tambe ta dispuesto pa hasi. Meskos ku Pablo, nos tambe ta pensa bon ki ora pa usa nos derechonan legal pa haña protekshon. Si ta nesesario, nos ta apelá na korte lokal, nashonal i asta internashonal pa haña protekshon legal pa sigui adorá Yehova. Ora nos hasi esei, nos no ta purbando di kambia lei. En bes di esei, manera Pablo a skirbi pa e kongregashon na Filipo mas o ménos dies aña despues, nos ta “defendé e bon notisia i establesé e derecho legal di predik’é.” (Flp. 1:7) Pero, sin importá kiko e kortenan disidí, meskos ku Pablo i su kompañeronan, nos ta determiná pa sigui “prediká bon notisia” na tur lugá ku Dios su spiritu santu ta guia nos pa bai.​—Echo. 16:10.

LUKAS: E ESKRITOR DI ECHONAN

Te ku Echonan kapítulo 16, versíkulo 9, e eskritor di Echonan ta papia solamente di loke otro hende a bisa i hasi. Pero, na Echonan 16:10 i 11, esei a kambia. Por ehèmpel, na versíkulo 11, e eskritor a bisa: “Nos a subi laman na Troas, i nos a nabegá stret bai e isla Samotrasia.” Ta na e momento ei Lukas, e eskritor di Echonan, a kuminsá inkluí su mes den e relato. Pero, komo ku Lukas su nòmber no ta aparesé niun kaminda den e buki Echonan, kon nos por sa ku ta e tabata e eskritor?

Lukas ta sintá na mesa ta skirbi riba un ròl.

Nos ta haña e kontesta den e introdukshon di e buki Echonan i e Evangelio di Lukas. Den tur dos introdukshon, Lukas a dirigí loke el a skirbi na un hòmber ku yama “Teófilo.” (Luk. 1:1, 3; Echo. 1:1) E buki Echonan ta kuminsá ku e siguiente palabranan: “Kerido Teófilo, den e promé relato ku mi a skirbi, mi a konta bo tur loke Hesus a hasi i loke el a siña hende.” Pa hopi tempu, eksperto riba tereno di Beibel a bai di akuerdo ku ta Lukas a skirbi “e promé relato,” esta, e Evangelio di Lukas. Pues, ta Lukas mester a skirbi e buki Echonan tambe.

Nos no sa masha tokante Lukas. Su nòmber ta aparesé solamente tres biaha den Beibel. Apòstel Pablo a yama Lukas “e dòkter stimá” i un di su “kompañeronan di trabou.” (Kol. 4:14; Flm. 24) E partinan den e buki Echonan kaminda Lukas a inkluí su mes den e relato ta mustra ku promé e tabata huntu ku Apòstel Pablo ora nan a bai di Troas pa Filipo rònt di aña 50 despues di Kristu. Pero, ora Pablo a bai for di Filipo, Lukas no tabata huntu kuné mas. E dos hòmbernan a topa atrobe na Filipo rònt di aña 56 despues di Kristu i nan a biaha huntu ku shete otro ruman hòmber for di Filipo pa Herúsalèm, unda Pablo a ser arestá. Dos aña despues, Lukas a biaha huntu ku Pablo for di Sesarea pa Roma. Pablo ainda tabata un prizonero. (Echo. 16:10-17, 40; 20:5–21:17; 24:27; 27:1–28:16) Ora Pablo, kende tabata den prizòn pa di dos biaha na Roma, a sinti ku su ehekushon tabata serka, “Lukas so” tabata huntu kuné. (2 Tim. 4:6, 11) Ta bisto ku Lukas a biaha distansia largu i ku e tabata dispuesto pa sufri pa motibu di e bon notisia.

Lukas no a bisa ku e mes a mira e kosnan ku el a skirbi tokante Hesus. Al kontrario, el a bisa ku el a hasi esfuerso pa “kompilá un relato di e echonan” basá riba loke el a skucha for di “testigu okular.” Ademas, el a “investigá tur kos for di prinsipio ku eksaktitut” i a “skirbi nan den órden lógiko.” (Luk. 1:1-3) E buki Echonan ta duna prueba ku Lukas a hasi bon investigashon. Kisas el a papia ku Elisabèt, Hesus su mama, Maria, i otro hende pa asina e haña e informashon ku e tabatin mester. Hopi kos ku el a skirbi ta aparesé solamente den su Evangelio.​—Luk. 1:5-80.

Pablo a bisa ku Lukas tabata un dòkter. Anto, su Evangelio ta mustra bon kla ku Lukas tabata interesá den salú di hende ku tabata sufri. Wak algun ehèmpel: Lukas a bisa ku ora Hesus a kura un hòmber ku tabata poseí pa demoño, “[e demoño] a sali for di dje sin hasié daño”; Apòstel Pedro su suegra tabata “malu ku keintura haltu” i Hesus a kura “un muhé ku pa 18 aña largu tabatin un spiritu ku a hasié malu; e muhé tabata tur doblá i di ningun manera e no por a stret su kurpa.”​—Luk. 4:35, 38; 13:11.

Ta bisto ku Lukas a pone “e trabou di Señor” na promé lugá den su bida. (1 Kor. 15:58) Su meta no tabata pa bira un dòkter bon konosí, sino pa siña otro hende tokante Yehova i yuda nan sirbié.

LIDIA: UN BENDEDÓ DI TELA I PAÑA PÜS

Lidia tabata biba na Filipo, un stat prominente na Masedonia. E tabata originalmente for di Tiatira, un stat den e region wèst di Asia Menor ku nan tabata yama Lidia. Lidia tabata un bendedó di tela i paña püs. Pa e por a hasi su trabou, e mester a krusa Laman Egeo. Probablemente, e tabata bende diferente artíkulo di koló püs. Por ehèmpel: tapeit, tela pa paña, kortina i pa dekorá muraya i asta tinzja (tiña) püs. Un inskripshon ku nan a haña den e stat Filipo ta duna prueba ku tabatin un grupo di hende ku tabata bende tela i paña püs den e stat ei.

Lidia ta mustra un pida tela.

Lukas a bisa ku Lidia tabatin “rèspèt profundo pa Dios.” Esei probablemente ke men ku e tabata un persona no hudiu ku a kombertí i bira hudiu. (Echo. 16:14) Kisas el a siña tokante Yehova den e stat kaminda el a lanta. Kontrali na e stat Filipo, e stat kaminda Lidia a lanta sí tabatin un snoa hudiu. Algun hende ta pensa ku Lidia no tabata su nòmber ofisial, sino un nòmber ku hende a dun’é pasobra e tabata “un muhé di Lidia.” Sinembargo, tin evidensia ku ta mustra ku otro hende muhé den e tempu ei tambe tabatin e nòmber Lidia.

E hendenan di Lidia i nan bisiñanan tabata famoso pasobra for di tempu di Homero (entre aña 700-900 promé ku Kristu) nan tabata masha ábil den usa tinzja püs. De echo, Tiatira su awanan tabata konosí pa produsí e tinzja “di mas briante i ku ta dura mas largu.”

Ta solamente hende riku por a afòrt tela i paña püs, pasobra nan tabata karu. Aunke tabatin hopi otro fuente di tinzja püs, e mihó tinzja i esun di mas karu ku tabata ser usá pa tinzja lenen fini tabata bini for di kokolishi mediteráneo. Un gota di tinzja por a ser saká for di kada kokolishi, i tabata tuma mas o ménos 8.000 kokolishi pa haña apénas un gram di e líkido balioso ei. Pues, pa e motibu ei, paña püs tabata hopi karu.

Lidia mester tabatin hopi plaka pa por a traha e paña i telanan ku e tabata bende. Ademas, e tabatin kas grandi sufisiente ku Pablo, Sílas, Timoteo i Lukas por a keda serka dje. Pues, probablemente Lidia tabata un komersiante riku. Lukas a menshoná Lidia su “hendenan di kas,” esei por nifiká ku e tabata biba huntu ku su famia, pero e por nifiká tambe ku e tabatin esklabo i sirbidó. (Echo. 16:15) E buki Echonan ta menshoná ku promé ku Pablo i Sílas a bai for di e stat, nan a reuní ku algun ruman hòmber na kas di e señora hospitalario akí. Esei por indiká ku Lidia su kas a bira un lugá di reuní pa e promé kristiannan na Filipo.​—Echo. 16:40.

Ora Pablo a skirbi e kongregashon di Filipo mas o ménos dies aña despues, e no a menshoná Lidia. Pues, e detayenan ku tin den Echonan kapítulo 16 ta e úniko kosnan ku nos sa tokante di Lidia.

a Wak e kuadro “Lukas: E Eskritor di Echonan.”

b Kisas e hudiunan no tabatin mag di tin un snoa den e stat, pasobra tabatin hopi hende ku tabata sòldá romano ku tabata biba einan. Òf, kisas e stat no tabatin dies hòmber hudiu, kual tabata e kantidat mínimo nesesario pa por a traha un snoa.

c Wak e kuadro “Lidia: Un Bendedó di Tela i Paña Püs.”

d Lei romano ta bisa ku un siudadano no tin mag di ser kastigá promé ku e presentá dilanti korte i ser deklará kulpabel.

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí