Jehova Ta Goberna—mediante Teocracia
“Jehova lo ta rey pa tempu indefiní.”—SALMO 146:10.
DESDE e tempu di Nimrod, hende a purba diferente manera pa goberná sociedad humano. Tabatin dictadura, monarkia, oligarkia i varios forma di democracia. Jehova a permití nan tur. En berdad, ya cu Dios ta e máximo Fuente di tur autoridad, den un sentido el a pone e diferente gobernantenan den nan posicion relativo. (Romano 13:1) Sin embargo, tur esfuerso di hende pa loke ta gobiernu a fracasá. Ningun gobernante humano a producí un sociedad duradero, stabil i hustu. Demasiado frecuentemente, “hende a dominá hende pa su daño.”—Eclesiastés 8:9.
2 Esaki mester sorprendé nos? Claro cu no! Hende imperfecto no a ser trahá pa goberná su mes. “Na hende terenal no ta pertenecé su caminda. No ta pertenecé na hende cu ta canando pa ni sikiera dirigí su paso.” (Jeremías 10:23) Esei ta pakico, atrabes di henter historia humano, solamente un forma di gobiernu tabata berdaderamente exitoso. Cua esei? Teocracia bou di Jehova Dios. Den griego bíblico, “teocracia” ta nificá un gobiernu [kraʹtos] dor di Dios [the·osʹ]. Cua mihó gobiernu lo por tin cu esun di Jehova Dios mes?—Salmo 146:10.
3 Teocracia a goberná pa un tempu corticu den Eden te ora Adam i Eva a rebelá contra Jehova. (Génesis 3:1-6, 23) Den tempu di Abraham, ta parce cu a existí un teocracia den e stad di Salem, cu Melkisedek como rey-sacerdote. (Génesis 14:18-20; Hebreo 7:1-3) Sin embargo, e promé teocracia nacional bou di Jehova Dios a ser establecí den e desierto di Sinaí den siglo 16 P.E.C. Con esei a tuma lugá? I con e gobiernu teocrático ei a funcioná?
Un Teocracia Ta Nace
4 Na aña 1513 P.E.C., Jehova a rescatá e israelitanan for di sclabitud na Egipto i a destruí e ehército persiguidor di Fárao den Laman Corá. Despues El a guia e israelitanan na Ceru di Sinaí. Ora nan tabata den campamentu na pia dje ceru, Dios a bisa nan mediante Moises: “Boso mes a mira loke mi a haci cu e egipcionan, pa mi por carga boso riba hala di águila i trece boso cerca mi mes. I awor si boso obedecé mi bos estrictamente i berdaderamente warda mi pacto, e ora ei siguramente boso lo bira mi propiedad special di entre tur otro pueblo.” E israelitanan a respondé: “Tur loke Jehova a papia nos ta dispuesto pa haci.” (Éxodo 19:4, 5, 8) Un pacto a ser cerá, i e nacion teocrático di Israel a nace.—Deuteronomio 26:18, 19.
5 Pero, con Israel a ser goberná dor di Jehova, kende ta invisibel pa wowo humano? (Éxodo 33:20) Den e sentido cu e leynan i e sacerdocio dje nacion a ser duná dor di Jehova. Esnan cu a obedecé e leynan i a adorá segun e areglonan divinamente ordená, a sirbi e Gran Teócrata, Jehova. Ademas, e sumo sacerdote tabatin e Urim i e Tumim, mediante cua Jehova Dios a duna guia den tempu di emergencia. (Éxodo 28:29, 30) Tambe, ancianonan cualificá tabata Jehova su representantenan den e teocracia i a percurá pa aplicacion dje Ley di Dios. Si nos considerá e registro di algun dje hombernan aki, nos lo comprendé mihó con hende mester someté nan mes na gobernacion di Dios.
Autoridad Bou di Teocracia
6 Esnan den posicion di autoridad den Israel tabatin un privilegio grandi, pero tabata un desafio pa nan mantené nan balansa. Nan mester a tene cuidou pa nan propio imágen nunca bira mas importante cu e santificacion dje nomber di Jehova. E declaracion inspirá cu “no ta pertenecé na hende cu ta canando pa ni sikiera dirigí su paso” tabata mes cierto p’e israelitanan cu e tabata p’e resto di humanidad. Israel a florecé solamente ora e ancianonan a corda cu Israel tabata un teocracia i cu nan mester haci Jehova su boluntad, no di nan mes. Pronto despues dje establecimentu di Israel, Jetro, e suegro di Moises, a describí claramente ki clase di homber nan mester tabata, esta, “hombernan capas, temeroso di Dios, hombernan digno di confiansa, cu ta odia ganashi inhustu.”—Éxodo 18:21.
7 E promé pa ehercé autoridad haltu den Israel tabata Moises. E tabata un ehempel excelente di un figura di autoridad den e areglo teocrático. Ta cierto cu na un ocasion el a revelá debilidad humano. Sin embargo, Moises semper a confia den Jehova. Ora a lanta pregunta cu no a ser resolvé anteriormente, el a busca e guia di Jehova. (Compará cu Número 15:32-36.) Con Moises a resistí e tentacion pa usa su posicion haltu pa su mes gloria? Wel, aunke el a guia un nacion di miyones di hende, e tabata “e hende di mas mansu di tur hende cu tabata riba cara dje tera.” (Número 12:3) E no tabatin ambicion personal sino tabata interesá p’e gloria di Dios. (Éxodo 32:7-14) I Moises tabatin fe firme. Papiando di dje promé cu el a bira un lider nacional, apostel Pablo a bisa: “El a sigui constante como si el a mira Esun cu ta invisibel.” (Hebreo 11:27) Claramente, Moises nunca a lubidá cu Jehova tabata e Gobernante real dje nacion. (Salmo 90:1, 2) Ki un ehempel excelente pa nos awe!
8 Ora e superintendencia di Israel a resultá demasiado pa Moises so, Jehova a pone su spiritu riba 70 anciano cu por a apoy’é den husgamentu dje nacion. (Número 11:16-25) Den añanan despues cada stad lo tabatin su mes ancianonan. (Compará cu Deuteronomio 19:12; 22:15-18; 25:7-9.) Despues cu Moises a muri, Jehova a haci Hosué lider dje nacion. Nos por imaginá nos mes cu Hosué tabatin basta di haci cu e privilegio aki. Sin embargo, Jehova a bis’é cu tabatin un cos cu e nunca mester a keda sin haci: “E buki aki dje ley no mester ta apartá di bo boca, i bo mester lesa den dje na bos abou dia i anochi, afin cu bo por percurá di haci conforme cu tur loke ta skirbí den dje.” (Hosué 1:8) Nota cu aunke Hosué tabatin mas cu 40 aña di sirbishi tras di lomba, e mester a sigui lesa e Ley. Nos tambe mester studia e Bijbel i refrescá nos mente en cuanto Jehova su ley i principionan—sin importá con largu nos registro di sirbishi ta of cuantu privilegio nos tin.—Salmo 119:111, 112.
9 Despues di Hosué a sigui un seri di huesnan. Desafortunadamente, durante nan tempu e israelitanan frecuentemente “a cai den hacimentu di loke ta malu den bista di Jehova.” (Hues 2:11) En cuanto e periodo dje huesnan, e registro ta bisa: “Den e dianan ei no tabatin rey den Israel. Loke tabata recto den nan propio bista tabata loke cada un tabatin custumber di haci.” (Hues 21:25) Cada un a tuma su mes decision riba conducta i adoracion, i historia ta mustra cu hopi israelita a tuma mal decision. Nan a cai den adoracion di ídolo i tin biaha a cometé crímen horibel. (Hues 19:25-30) Sin embargo, algun sí a manifestá fe ehemplar.—Hebreo 11:32-38.
10 Durante e bida dje último hues, Samuel, Israel a pasa den un crísis en cuanto gobiernu. Influenciá pa e nacionnan enemigu rond di nan, tur goberná dor di reynan, e israelitanan a razoná cu nan tambe tabatin mester di un rey. Nan a lubidá cu nan tabatin un Rey caba, cu nan gobiernu tabata un teocracia. Jehova a bisa Samuel: “No ta abo kende nan a rechasá, sino ta ami kende nan a rechasá pa ta rey riba nan.” (1 Samuel 8:7) Nan ehempel ta recordá nos ki fácil ta pa perde nos bista spiritual i pa ser influenciá p’e mundu rond di nos.—Compará cu 1 Corintio 2:14-16.
11 Sin embargo, Jehova a consentí cu e peticion dje israelitanan i a scoge nan promé dos reynan, Saul i David. Israel a sigui ta un teocracia, goberná dor di Jehova. Pa su reynan por a corda esaki, cada un di nan tabata obligá pa traha su mes copia dje Ley i les’é diariamente, “afin cu e por siña teme Jehova su Dios pa warda tur e palabranan dje ley aki i disposicionnan reglamentario aki dor di cumpli cu nan; pa su curason no halsa su mes riba su rumannan.” (Deuteronomio 17:19, 20) Sí, Jehova a deseá pa esnan cu autoridad den su teocracia no halsa nan mes i pa nan accionnan reflehá su Ley.
12 Rey David tabatin fe sobresaliente den Jehova, i Dios a cera un pacto cu lo e ta tata di un liña di reynan cu lo permanecé pa semper. (2 Samuel 7:16; 1 Rey 9:5; Salmo 89:29) David su sumision humilde na Jehova tabata digno di imitacion. El a bisa: “O Jehova, den bo forsa e rey ta alegrá; i den bo salbacion cuantu gososo e kier ta!” (Salmo 21:1) Aunke tin biaha David a faya debí na debilidad di carni, por lo general el a confia den e forsa di Jehova i no den su mes.
Echo i Actitud No-teocrático
13 No tur lider israelita tabata manera Moises i David. Hopi a mustra falta di respet grave p’e areglo teocrático, permitiendo adoracion falsu den Israel. Asta algun dje fiel gobernantenan no a actua di un manera teocrático na algun ocasion. E caso di Salomon, kende a ricibí gran sabiduria i prosperidad, tabata masha trágico. (1 Rey 4:25, 29) Sin embargo, ignorando e ley di Jehova, el a casa cu hopi esposa i a permití adoracion di ídolo den Israel. Claramente, e gobernacion di Salomon tabata opresivo den su añanan mas despues.—Deuteronomio 17:14-17; 1 Rey 11:1-8; 12:4.
14 Rehoboam, yu di Salomon, a enfrentá un exigencia p’e suavisá e carga di su súbditonan. En bes di trata e situacion suavemente, el a imponé su autoridad di un manera hostil—i a perde 10 dje 12 tribunan. (2 Crónica 10:4-17) E promé rey dje reino di dies tribu cu a kibra bai tabata Jeroboam. Den un esfuerso pa sigurá cu su reino nunca mas lo mester bolbe uni cu su nacion-ruman, el a establecé adoracion di bisé. Esaki por a parce políticamente un paso sabí, pero el a mustra un falta di respet scandaloso pa teocracia. (1 Rey 12:26-30) Despues, na fin di un bida largu di sirbishi fiel, Rey Asa a permití orguyo mancha su registro. El a maltratá e profeta cu a bini cerca dje cu conseho di Jehova. (2 Crónica 16:7-11) Sí, asta esnan cu a sirbi pa hopi aña tin biaha mester di conseho.
Fin di un Teocracia
15 Ora Jesucristo tabata riba tera, Israel ainda tabata un teocracia. Pero, lamentablemente, hopi di su ancianonan responsabel no tabatin inclinacion spiritual. Siguramente nan a faya pa cultivá e mansedumbre cu Moises a manifestá. Jesus a señalá na nan corupcion spiritual ora el a bisa: “E escriba i fariseonan a sinta nan mes den asiento di Moises. P’esei tur loke nan ta bisa boso, haci’é i cumpli cuné, pero no haci loke nan ta haci, pasobra nan ta bisa pero no ta cumpli.”—Mateo 23:2, 3.
16 Despues di a entregá Jesus den man di Poncio Pilato, e lidernan hudiu a mustra con leu nan a desviá for di sumision teocrático. Pilato a interogá Jesus i a concluí cu e tabata un homber inocente. Treciendo Jesus pafó dilanti e hudiunan, Pilato a bisa: “Mira! Boso rey!” Ora e hudiunan a grita pa morto di Jesus, Pilato a puntra: “Mi mester claba boso rey na staca?” E sacerdotenan principal a contestá: “Nos no tin rey sino César.” (Juan 19:14, 15) Nan a reconocé César como rey, no Jesus, ‘kende a bini den nomber di Jehova’!—Mateo 21:9.
17 Rechasando Jesus, e hudiunan a rechasá teocracia, pasobra e mester a bira e figura principal den futuro areglo teocrático. Jesus tabata e yu real di David kende lo a reina pa semper. (Isaías 9:6, 7; Lucas 1:33; 3:23, 31) Pues, Israel carnal a stop di ta e nacion scogí di Dios.—Romano 9:31-33.
Un Teocracia Nobo
18 Sin embargo, Dios su rechaso di Israel carnal no tabata e fin di teocracia riba tera. Mediante Jesucristo, Jehova a establecé un teocracia nobo. Esaki tabata e congregacion cristian ungí, cua en realidad tabata un nacion nobo. (1 Pedro 2:9) Apostel Pablo a yam’é “e Israel di Dios,” i cu tempu su miembronan a bini “for di tur tribu i lenga i pueblo i nacion.” (Galatio 6:16; Revelacion 5:9, 10) Aunke miembronan dje teocracia nobo aki ta sumiso na gobernantenan humano bou di cua nan ta biba, nan en berdad a ser goberná dor di Dios. (1 Pedro 2:13, 14, 17) Pronto despues di nacimentu dje teocracia nobo, e gobernantenan di Israel carnal a purba forsa algun disipel pa stop di obedecé un mandamentu cu Jesus a duna nan. E contesta? “Nos mester obedecé Dios como gobernante mas bien cu hende.” (Echo 5:29) Berdaderamente, un punto di bista teocrático!
19 Pero con e teocracia nobo aki a funcioná? Wel, tabatin un Rey, Jesucristo, representando e Gran Teócrata, Jehova Dios. (Colosense 1:13) Aunke e Rey tabata invisibel den cielu, su gobernacion tabata real pa su súbditonan, i su palabra a dirigí nan bida. En cuanto superintendencia visibel, ancianonan spiritualmente cualificá a ser nombrá. Den Jerusalem un grupo di homber asina a funcioná como un cuerpo gobernante. Ancianonan biahero, manera Pablo, Timoteo i Tito, a representá e cuerpo ei. I un cuerpo di anciano a cuida cada congregacion. (Tito 1:5) Ora un problema difícil a presentá, e ancianonan a consultá cu e cuerpo gobernante of un di su representantenan, manera Pablo. (Compará cu Echo 15:2; 1 Corintio 7:1; 8:1; 12:1.) Ademas, cada miembro dje congregacion a hunga un parti den sostené e teocracia. Cada un tabata responsabel dilanti Jehova pa aplicá principio bíblico den su bida.—Romano 14:4, 12.
20 Pablo a spierta cu despues di morto dje apostelnan, apostasia lo a desaroyá, cua ta exactamente loke a sosodé. (2 Tesalonicense 2:3) Segun cu tempu a pasa, e cantidad di esnan cu a afirmá di ta cristian a crece te na miyones i despues te na cientos di miyones. Nan a desaroyá diferente clase di gobernacion di iglesia, manera esun hiriárgico, presbiteráneo i congregacional. Sin embargo, ni e conducta ni e creencianan dje iglesianan aki a reflehá e gobernacion di Jehova. Nan no tabata teocrático teocracia!
21 Durante e tempu di fin dje sistema di cosnan aki, lo mester a bin un separacion di cristian berdadero for di cristian falsu. (Mateo 13:37-43) Esaki a tuma lugá na 1919, un aña crucial den historia di teocracia. N’e tempu ei e profecia glorioso di Isaías 66:8 a ser cumplí: “Ken a mira cosnan asina? Acaso un tera lo ser producí cu dolor di parto den un solo dia? Of un nacion lo nace un solo biaha?” E contesta pa tal preguntanan tabata un sí resonante! Na 1919 e congregacion cristian un biaha mas a existí como un “nacion” separá. Un “tera” teocrático en berdad a nace como si fuera den un solo dia! Segun cu e tempu di fin a avansá, e organisacion dje nacion nobo aki a ser ahustá pa lagu’e parce mas tantu posibel esun cu a existí den e promé siglo. (Isaías 60:17) Pero semper e tabata un teocracia. Den conducta i creencia, e semper a reflehá e ley i principionan divinamente inspirá den e Scritura. I e semper tabata sumiso n’e Rey entronisá, Jesucristo.—Salmo 45:17; 72:1, 2.
22 Abo ta asociá cu e teocracia aki? Bo tin un posicion di autoridad den dje? Si ta asina, bo sa kico ta nificá actua teocráticamente? Bo sa ki trampa pa evitá? E último dos preguntanan lo ser considerá den e siguiente artículo.
[Study Questions]
1, 2. (a) Pakico esfuerso di hende pa loke ta gobiernu a fracasá? (b) Cua tabata e único forma di gobiernu berdaderamente exitoso?
3. Cua tabata algun ehempel di antigua di teocracia cu a existí riba tera?
4. Con Jehova a establecé e nacion teocrático di Israel?
5. Den ki sentido Jehova a goberná den Israel?
6. Pakico tabata un desafio pa hende ehercé autoridad den un teocracia, i ki clase di hende tabata necesario p’e responsabilidad aki?
7. Den ki manera Moises tabata un ehempel excelente di un persona cu a ehercé autoridad bou di Jehova Dios?
8. Cua mandamentu Jehova a duna Hosué, i pakico esaki ta remarcabel?
9. Kico a sosodé den Israel durante e tempu dje huesnan?
10. Con gobernacion den Israel a cambia radicalmente durante e tempu di Samuel, i kico a hiba na esaki?
11. (a) Apesar di cambio den gobernacion, den ki sentido Israel a sigui ta un teocracia bou dje reynan? (b) Cua mandamentu Jehova a duna e reynan di Israel, i cu ki propósito?
12. Ki registro di fieldad Rey David a traha?
13, 14. Cua tabata algun dje accionnan noteocrático cu sucesor di David a tuma?
15. Ora Jesus tabata riba tera, con e lidernan hudiu a faya como figuranan di autoridad den un teocracia?
16. Con e lidernan hudiu di promé siglo a mustra cu nan no tabatin respet pa teocracia?
17. Pakico Israel carnal a stop di ta un nacion teocrático?
18. Cua teocracia nobo a nace den e promé siglo? Splica.
19. Den ki sentido e congregacion cristian di promé siglo por a ser yamá un teocracia?
20. Kico por ser bisá di teocracia den tempu despues dje apostelnan?
21, 22. (a) Con Jehova a restorá teocracia durante e tempu di fin? (b) Cua preguntanan tocante teocracia lo ser contestá siguientemente?
[Caption on page 12]
Dilanti Poncio Pilato, e gobernantenan hudiu a reconocé César mas bien cu e Rey di Jehova cu a ser nombrá teocráticamente
[Caption on page 14]
Bo Por Splica?
◻ Kico ta un teocracia?
◻ Den ki sentido Israel tabata un teocracia?
◻ Ki areglo Jehova a haci pa recordá e reynan cu Israel tabata un teocracia?
◻ Den ki sentido e congregacion cristian tabata un teocracia, i con e tabata organisá?
◻ Ki organisacion teocrático a ser establecé den nos tempu?