Pakico Busca e Berdad?
HOPI organisacion religioso ta afirmá di tin e berdad, i nan ta ofrec’é ansiosamente na otronan. Sin embargo, entre nan, nan ta ofrecé un abundancia confundidor di “berdadnan.” Esaki ta djis un evidencia mas cu tur berdad ta relativo, cu no tin berdad absoluto? No.
Den su buki The Art of Thinking, profesor V. R. Ruggiero ta expresá su sorpresa cu asta hende inteligente tin biaha ta bisa cu e berdad ta relativo. E ta razoná: “Si tur hende determiná su mes berdad, e ora ei e idea di ningun persona por ta mihó cu esun di un otro. Tur mester ta igual. I si tur idea ta igual, ki bal examiná cualkier tópico? Pakico coba den tera pa haña contestanan arkeológico? Pakico investigá e causanan di tension den Medio Oriente? Pakico busca un cura pa cancer? Pakico explorá e galaxia? E actividadnan aki tin sentido solamente si algun contesta ta mihó cu otro, si e berdad ta algu separá for di, i no afectá dor di perspectivanan individual.”
En efecto, ningun hende realmente ta kere cu no ta existí un berdad. Ora ta trata di realidadnan físico, manera medicina, matemática of e leynan di física, asta e relativista di mas leal lo kere cu algun cos ta berdad. Ken di nos lo tribi di bula den un avion si nos no tabata kere cu e leynan di aerodinámica ta berdadnan absoluto? E berdadnan cu por ser verificá ta existí; nan ta rond di nos, i nos ta confia nos bida cu nan.
E Prijs di Relativismo
Sin embargo, e erornan di relativismo ta mas bisto den e esfera moral, pasobra ta aki pensamentu asina a causa e mayor daño. The Encyclopedia Americana ta trece e punto aki dilanti: “Hende a duda seriamente si conocimentu, of e berdad conocí, ta humanamente alcansabel . . . Sin embargo, ta sigur cu ki ora e idealnan ohochi di berdad i conocimentu ser rechasá como imaginario of perhudicial, sociedad humano ta decaí.”
Tal bes bo a tuma nota di tal decadencia. Por ehempel, e siñansanan moral di Bijbel, cu ta bisa claramente cu inmoralidad sexual ta malu, masha poco ta ser aceptá como berdadnan. Un sistema di ética mediante cua obranan ta ser husgá den nan contexto en bes di mediante principionan categórico—“abo ta dicidí loke ta bon pa bo”—ta na órden di dia. Tin un hende cu por pretendé cu decadencia social no a resultá for dje punto di bista di relativismo aki? Siguramente e epidemianan mundial di malesa transmití sexualmente, famia kibrá i embaraso di tiener ta papia pa nan mes.
Kico Ta e Berdad?
Pues laga nos bandoná e awanan scur di relativismo i examiná brevemente loke Bijbel ta describí como e awanan puru dje berdad. (Juan 4:14; Revelacion 22:17) Den Bijbel, e “berdad” di ningun manera no ta parce e concepto abstracto i intangibel riba cua filósofonan ta debatí.
Ora Jesus a bisa cu henter su propósito den bida tabata pa papia tocante e berdad, e tabata papiando di algu cu e fiel hudiunan pa siglonan a considerá di hopi balor. Den nan scrituranan sagrado, e hudiunan pa hopi tempu a lesa di e “berdad” como algu concreto, no teorético. Den Bijbel, e “berdad” ta ser traducí for dje palabra hebreo “ʼemethʹ,” cu ta nificá loke ta firme, sólido, i, tal bes mas importante cu tur, confiabel.
E hudiunan tabatin bon motibu pa mira e berdad den e manera ei. Nan a yama nan Dios, Jehova, “e Dios dje berdad.” (Salmo 31:5) Esaki tabata pasobra tur loke Jehova a bisa cu lo e haci, el a haci. Ora el a haci promesanan, el a cumpli cu nan. Ora el a inspirá profecianan, nan a ser realisá. Ora el a expresá huicionan final, nan a ser ehecutá. Miyones di israelita tabata testigo ocular dje realidadnan aki. E secretarionan inspirá di Bijbel a registrá nan como echonan indiscutibel di historia. Diferente for di otro bukinan considerá como sagrado, Bijbel no ta hincá den un esfera di mito of leyenda. E ta firmemente fundá riba echonan cu por ser verificá—realidadnan histórico, arkeológico, científico i sociológico. Nada straño cu e salmista ta bisa di Jehova: “Bo ley ta e berdad. . . . Tur bo mandamentunan ta berdad. . . . E substancia di bo palabra ta berdad”!—Salmo 119:142, 151, 160.
Jesucristo a resoná e palabranan dje salmo ei ora el a bisa den oracion na Jehova: “Bo palabra ta e berdad.” (Juan 17:17) Jesus tabata sa cu tur loke su Tata a papia tabata absolutamente firme i confiabel. Di igual manera, Jesus tabata “yen di . . . berdad.” (Juan 1:14) Su siguidornan a siña como testigonan ocular, i a registrá pa tur futuro generacion, cu tur loke el a bisa tabata confiabel, e berdad.a
Sin embargo, ora Jesus a bisa Pilato cu el a bini na tera pa papia e berdad, e tabatin un berdad specífico na mente. Jesus a haci e declaracion ei como contesta riba Pilato su pregunta: “Bo ta un rey?” (Juan 18:37) E Reino di Dios i Jesus su propio papel como e Rey dje Reino, tabata e tema mes, e esencia, di Jesus su siñansa ora e tabata riba tera. (Lucas 4:43) E siñansa cu su Reino lo santificá Jehova su nomber, lo vindicá su soberania i lo restorá fiel humanidad na bida eterno i felis ta e “berdad” den cua tur cristian berdadero ta spera. Ya cu Jesus su papel den e cumplimentu di tur Dios su promesanan ta asina central, i ya cu tur Dios su profecianan a bira “Amen,” of berdad, pa motibu di dje, cu rason Jesus por a bisa: “Ami ta e caminda i e berdad i e bida.”—Juan 14:6; 2 Corintionan 1:20; Revelacion 3:14.
Reconociendo e berdad aki como completamente confiabel ta masha significativo pa cristiannan awe. E ta nificá cu nan fe den Dios i nan speransa den su promesanan ta basá riba echonan, riba realidadnan.
E Berdad na Accion
No ta un sorpresa cu Bijbel ta relacioná e berdad cu accion. (1 Samuel 12:24; 1 Juan 3:18) P’e hudiunan temeroso di Dios, e berdad no tabata un tema pa filosofiá ariba; e tabata un caminda di bida. E palabra hebreo pa e “berdad” tambe por a nificá “fieldad” i tabata usá pa describí un persona confiabel. Jesus a siña su siguidornan pa mira e berdad desde e mésun punto di bista. El a condená enérgicamente e hipocresia dje fariseonan, i e abismo grandi entre nan palabranan di husticia propio i nan obranan inhustu. I el a pone e ehempel den biba segun e berdadnan cu el a siña.
Asina mester ta pa tur siguidor di Cristo. Pa nan, e berdad dje Palabra di Dios, e bon nobo excitante dje Reino di Dios bou dje gobernacion di Jesucristo, ta mas, muchu mas, cu simpel informacion. E berdad ei ta impulsá nan na accion, ta insta nan pa biba na armonia cuné i pa compartié cu otronan. (Compará cu Jeremías 20:9.) P’e congregacion cristian di promé siglo, e caminda di bida cu nan a adoptá como siguidornan di Cristo tin biaha tabata conocí simplemente como “e berdad” of “e caminda dje berdad.”—2 Juan 4; 3 Juan 4, 8; 2 Pedro 2:2.
Un Tesoro cu Ta Bal Cualkier Prijs
Ta berdad cu aceptando e berdadnan dje Palabra di Dios ta exigí un prijs. Na promé lugá, siñando e berdad so caba por ta un experencia frustrante. The Encyclopedia Americana ta remarcá: “E berdad hopi biaha ta desagradabel, pasobra e no ta apoyá prehuicio of mito.” Mirando nos creencianan exponí como falsu por ta desilusionante, specialmente si nos a ser siñá dor di lidernan religioso cu nos a confia. Algun hende por compará e experencia ei cu ora bo haña sa cu mayornan cu bo a confia, en realidad, tabata criminalnan secreto. Pero descubrí e berdad religioso no ta mihó cu biba bou di un ilusion? No ta mihó pa sa e echonan cu ser manipulá dor di mentiranan?b—Compará cu Juan 8:32; Romanonan 3:4.
Na di dos lugá, bibando segun e berdad religioso por costa nos e aceptacion di algun persona cu ántes tabata nos amigunan. Den un mundu caminda asina tantu hende a “cambia e berdad di Dios pa mentira,” esnan cu ta pega n’e berdad dje Palabra di Dios ta parce peculiar i tin biaha ta ser evitá i comprendé robes.—Romanonan 1:25; 1 Pedro 4:4.
Pero e berdad ta bal e prijs dobel aki. Conociendo e berdad ta libra nos for di mentira, ilusion i supersticion. I ora nos ta biba na armonia cuné, e berdad ta fortalecé nos pa wanta tempu difícil. E berdad di Dios ta asina confiabel i bon fundá, i e ta yena nos asina tantu cu speransa, cu e ta permití nos permanecé firme bou di cualkier prueba. Nada straño cu apostel Pablo a compará e berdad cu e faha di cueru, of banchi, hanchu i duru cu soldatnan tabata bisti den bataya!—Efesionan 6:13, 14.
E proverbio bíblico ta bisa: “Cumpra e berdad mes i no bend’é—sabiduria i disiplina i comprendimentu.” (Proverbionan 23:23) Descartá e berdad como relativo of inexistente ta nificá perde e búskeda di mas emocionante i satisfaciente cu bida ta ofrecé. Haña e berdad ta nificá haña speransa; conoc’é i stim’é ta nificá conocé i stima e Creador dje universo i su Yu unigénito; biba na armonia cuné ta nificá biba cu propósito i cu pas mental, awor i pa semper.—Proverbionan 2:1-5; Zacarías 8:19; Juan 17:3.
[Notanan]
a Tin mas cu 70 lugá den e relatonan di Evangelio caminda ta ser registrá cu Jesus a usa un expresion único pa enfatisá e berdad di su palabranan. Hopi biaha e tabata bisa “Amen” (“Berdaderamente,” NW) pa introducí un frase. E palabra hebreo corespondiente a nificá “cierto, berdad.” The New International Dictionary of New Testament Theology ta bisa: “Dor di introducí su palabranan cu amen Jesus a clasificá nan como cierto i confiabel. El a para riba su palabranan i a haci nan obligatorio pa su mes i pa su oyentenan. Nan ta un expresion di su mahestad i autoridad.”
b E palabra griego pa e “berdad,” a·leʹthei·a, ta bini dje palabra cu ta nificá “no scondí,” pues e berdad hopi biaha ta enbolbé e revelacion di loke anteriormente tabata scondí.—Compará cu Lucas 12:2.
[Kuadro na página 6]
E Berdad Ta Cambia un Dia?
E PREGUNTA ei a ser hací dor di V. R. Ruggiero den su buki The Art of Thinking. Su contesta ta no. E ta elaborá: “E berdad por parce di cambia tin biaha, pero un inspeccion mas djacerca lo revelá cu e no a cambia.”
“Considerá,” e ta bisa, “e caso di identidad dje autor dje promé buki di Bijbel, e buki di Génesis. Pa siglonan e cristiannan mescos cu e hudiunan a kere cu e buki tabatin un solo autor. Cu tempu e punto di bista aki a ser cuestioná, i eventualmente reemplasá p’e creencia cu un total di cincu autor a contribuí na Génesis. Anto, na 1981, e resultadonan di un análisis lingwístico di Génesis di 5 aña a ser publicá, declarando cu tin un probabilidad di 82 porciento cu e tin un solo autor, manera hende a pensa originalmente.
“E berdad tocante identidad dje autor di Génesis a cambia? No. Solamente nos creencia a cambia. . . . E berdad lo no cambia dor di nos conocimentu of dor di nos ignorancia.”
[Kuadro na página 7]
Reverencia p’e Berdad
“REVERENCIA pa e berdad no ta simplemente e pretension cínico di nos mes época cu ta purba ‘desenmascará’ tur cos, keriendo cu ningun hende ni nada por berdaderamente pretendé di ta poseé e berdad. Reverencia pa e berdad ta e actitud cu ta combiná confiansa gososo cu e berdad en realidad por ser hañá, cu un sumision humilde na e berdad unda i ki ora cu e sali na cla. Tal actitud di mente habrí pa e berdad ta ser rekerí di esnan cu ta adorá e Dios dje berdad; miéntras un debido reverencia pa e berdad ta garantisá onestidad den un hende su trato cu su próhimo, tantu den palabra como den accion. Esaki ta e actitud cu nos a mira di cua tantu e T[estament] B[ieu] como e T[estament] N[obo] ta duna testimonio.”—The New International Dictionary of New Testament Theology, Volúmen 3, página 901.
[Plachi na página 7]
Progreso científico ta basá riba e descubrimentu di berdadnan científico
[Plachi na página 8]
E berdad ta encerá e Reino i su bendicionnan