“Amor Nunca Ta Faya”
MANERA SAMUEL D. LADESUYI A RELAT’E
Mi ta keda asombrá ora mi refleccioná riba e añanan cu a pasa i ta mira tur loke a ser lográ. Jehova a bin ta haci cosnan maraviyoso rond parti dje tera. Den e pueblo di Ilesha, Nigeria, e poco di nos cu a cuminsá predicá na 1931 a bira 36 congregacion. E rond di 4.000 publicadornan na Nigeria tempu e promé graduadonan di e Scol Bíblico di Galad di Watchtower a yega na 1947 a crece te na mas cu 180.000. Na principio, nos no a spera, tampoco nos no a ni sikiera soña dje expansion cu lo a tuma lugá. Ki gradicidu mi ta cu mi tabatin un participacion den e obra maraviyoso aki! Lagá mi conta boso tocante dje.
MI TATA tabata negoshá den arma di candela i polvo di pueblo pa pueblo; masha poco biaha e tabata na cas. E tabatin siete esposa te asina leu cu ami sa, pero no ta tur tabata biba huntu cuné. Mi tata a heredá mi mama for di su ruman homber mayor cu a muri. Mi mama a bira su di dos casá i mi tabata biba cerca mi mama.
Un dia Tata a bini cas despues di a bishitá su promé casá, cu tabata biba den un pueblito bisiña. Miéntras cu e tabata aya el a haña sa cu mi mitar ruman homber tabata bai scol. Mi mitar ruman homber tabatin dies aña, mésun edad cu mi. P’esei Tata a dicidí cu mi tambe mester bai scol. El a duná mi poco cen—nuebe ‘pence’—tres pence pa un buki di les i seis pence pa un borchi pa skirbi ariba. Esei tabata na 1924.
Un Grupo di Studio di Bijbel Ta Ser Formá
For di chikitu, mi tabatin un amor pa e Palabra di Dios, e Bijbel. Mi tabata disfrutá di lesnan di Bijbel na scol i semper tabata ser encomendá dor di mi maestronan di zondagscol. P’esei na 1930, mi a gara e oportunidad pa asistí na un discurso cu a ser duná dor di un Studiante di Bijbel [Testigo] cu tabata di bishita, un dje proménan pa predicá na Ilesha. Despues dje discurso, el a laga cu mi un copia dje buki The Harp of God [E Arpa di Dios] na idioma yoruba.
Mi tabata asistí na zondagscol regularmente. Awor mi a cuminsá bai cu e buki The Harp of God i us’é pa refutá algun dje doctrinanan cu tabata ser siñá ei. Tabata surgi discusionnan i frecuentemente mi a ser spiertá dor di lidernan di iglesia pa no sigui e ‘siñansa nobo’ aki.
E siguiente aña, miéntras mi tabata canando den caya, mi a topa un grupo di hende scuchando na un homber cu tabata dunando nan un discurso. E discursante tabata J. I. Owenpa, un Studiante di Bijbel. El a ser mandá ei dor di William R. Brown (hopi bes yamá Bijbel Brown), kende tabata supervisando e trabou di predicacion di Reino for di Lagos.a Mi a haña sa cu un grupo chikitu di studio di Bijbel a ser formá den Ilesha pa studia The Harp of God, pues mi a uni cu nan.
Mi tabata esun di mas hóben den e grupo—simplemente un mucha di scol, rond di 16 aña di edad. Normalmente lo mi mester tabatin bergwensa, asta miedu, di asociá asina estrecho cu hombernan den nan 30 i picu aña i asta mas bieu. Pero nan tabata masha contentu di tené mi meimei di nan i nan tabata animá mi. Nan tabata manera tata pa mi.
Oposicion di Clero
Pronto nos a cuminsá confrontá oposicion serio for di clero. Católiconan, anglicanonan i otronan, kende anteriormente tabata bringa otro, awor a uni huntu contra nos. Nan a conspirá huntu cu e hefenan local pa tuma accion pa desanimá nos. Nan a manda polis pa confiscá nos bukinan, pretendiendo cu nan tabata perhudicial p’e pueblo. Sin embargo, e oficial dje districto a spierta cu nan no tabatin ningun derecho di kita e bukinan i dos siman despues nan a debolbé e bukinan.
Despues di esaki nos a ser yamá pa un reunion caminda nos a topa e oba, of hefe supremo, huntu cu otro hende prominente dje pueblo. Nos tabata rond di 30 persona n’e ocasion ei. E intencion tabata pa stop nos di lesa e bukinan “peligroso.” Nan a puntra si nos tabata stranhero, pero ora nan a examiná nos caranan, nan a bisa, “Esakinan ta nos hendenan, aunke tin algun stranhero meimei di nan.” Nan a bisa nos cu nan no tabata kier pa nos sigui studia e bukinan di un religion cu lo a bai perhudicá nos.
Nos a bai cas sin bisa nada, pasobra nos a dicidí di no presta ningun atencion na e hendenan prominente ei. Mayoria di nos tabata masha contentu cu loke nos a bin ta siña i tabata dicididu pa sigui studia. P’esei, aunke un par a ser intimidá i a retirá for di nos grupo, mayoria di nos a continuá cu nos studio den un shop di un carpinté. Nos no tabatin conductor. Nos tabata cuminsá cu oracion i despues simplemente tabata tuma turno lesando e paragrafnan dje buki. Despues di mas of ménos un ora, nos tabata bolbe haci oracion caba tabata bai cas. Pero nos tabata ser spioná i e hefenan i lidernan religioso a sigui yama nos cada dos siman i spierta nos pa no studia literatura dje Studiantenan di Bijbel.
Miéntras tantu, nos tabata trata na usa e poco conocimentu cu nos tabatin pa yuda e hendenan i hopi tabata bai di acuerdo cu nos. Un pa un, individuonan tabata uni cu nos. Nos tabata masha contentu, pero ainda nos no tabata sa mashá tocante e religion cu cua nos tabata asociá.
Na principio di 1932 un ruman homber a yega for di Lagos pa yuda organisá nos i na april “Bijbel” Brown tambe a bini. Mirando cu tabatin un grupo di rond di 30 persona, Ruman Brown a puntra en cuanto e progreso cu nos tabata haciendo den nos lesamentu. Nos a cont’é tur loke nos tabata sa. El a bisa cu nos tabata cla pa ser bautisá.
Siendo cu tabata e temporada di secura, nos mester a biaha bai na un riu 14 kilometer leu di Ilesha, i rond di 30 di nos a ser bautisá. Desde e ora ei padilanti nos a sinti nos mes cualificá como predicadornan dje Reino i a cuminsá bai di cas pa cas. Nos no a anticipá di haci esaki, pero nos tabata ansioso awor pa compartí cu otronan loke nos tabata sa. Nos mester a prepará bon afin di tin apoyo bíblico pa refutá e doctrinanan falsu cu nos tabata topa. P’esei na nos reunionnan, nos tabatin custumber di considerá e doctrinanan, yudando un e otro cu loke nos tabata sa.
Nos Actividad di Predicá
Nos a abarcá e pueblo cu nos predicacion. Hende tabata haci bofon di nos i tabata grita nos, pero nos no tabata preocupá. Nos goso tabata grandi pasobra nos tabatin e berdad, aunke ainda nos tabatin hopi di siña.
Nos tabata bai di cas pa cas tur diadomingo. Hende tabata haci pregunta i nos tabata purba contestá nan. Riba diadomingo anochi nos tabata presentá un discurso público. Nos no tabatin Salon di Reino, p’esei nos tabata tene e reunionnan na aire liber. Nos tabata reuní hende huntu, duna un discurso i invitá nan pa haci pregunta. Tin biaha nos tabata predicá den e iglesianan.
Tambe nos tabata biaha pa áreanan caminda hende nunca a tende di Testigonan di Jehova. Mayoria biaha, nos tabata bai riba baiskel, pero tin biaha nos tabata charter un bus. Ora nos tabata yega na un pueblito, nos tabata pita masha duru. Henter e pueblito tabata tende nos pita! Hende tabata core sali pa haña sa kico tabata pasando. Anto nos tabata presentá nos mensahe. Despues cu nos caba, hende tabata bringa pa haña copianan di nos literatura. Nos tabata plama hopi literatura.
Ansiosamente nos tabata anticipá e binida dje Reino di Dios. Mi ta corda cu ora nos a ricibí e Anuario para 1935, un dje rumannan, mirando e programa di texto di dia pa henter un aña, a puntra: “Esaki kier men cu nos tin cu completá henter un aña mas promé cu Armagedon bini?”
Como contesta e conductor a puntra: “Bo ta kere, ruman, cu si Armagedon mester bini mañan, nos lo stop di lesa e Anuario?” Ora e ruman a bisa no, e conductor a bisa: “Anto pakico bo ta preocupá?” Nos tabata i ainda ta, ansioso pa e dia di Jehova.
E Añanan di Guera
Durante e segundo guera mundial, e importacion di nos bukinan a ser prohibí. Un ruman homber na Ilesha inconcientemente a presentá e buki Riches [Rikesa] na un polis. E polis a puntra: “Di ken e buki aki ta?” E ruman a bisa cu e tabata di dje mes. E polis a bisa cu esei tabata un buki prohibí, a bai warda cu e ruman i a cer’é den prizon.
Mi a bai e warda di polis i, despues di averiguá, mi a paga fiansa p’e sali. Despues mi a bel Ruman Brown na Lagos pa inform’é di loke a sosodé. Tambe mi a puntra si tabatin cualkier ley cu a prohibí e circulacion di nos bukinan. Ruman Brown a bisá mi cu solamente e importacion, no e circulacion, di nos bukinan tabata prohibí. Tres dia despues, Ruman Brown a manda un ruman homber for di Lagos pa mira kico tabata pasando. E ruman aki a dicidí cu nos tur mester a sali den e trabou di predicá e siguiente dia cu revista i bukinan.
Nos a plama den diferente direccion. Despues di mas of ménos un ora, mi a haña e noticia cu mayoria dje rumannan a ser arestá. Pues ami cu e ruman di bishita a bai e warda di polis. E polisnan a nenga di scucha na nos splicacion cu e bukinan no tabata prohibí.
E 33 rumannan cu a ser arestá a ser mandá p’e Corte di Promé Instancia na Ife i mi a compañá nan. E hendenan dje pueblo kendenan a mira nos ser hibá a grita, “Awe nan a caba cu e hendenan aki. Nan no ta bai bini bek aki mas.”
E acusacion a ser presentá na e hues principal, un nigeriano. Tur e buki i revistanan a ser mustrá. El a puntra ken a autorisá e hefe di polis pa arestá e hendenan aki. E hefe di polis a contestá cu el a actua riba instruccionnan for dje oficial di districto. E hues principal a yama e hefe di polis i cuater di nos representantenan, incluyendo ami, na su oficina.
El a puntra ken tabata Mr. Brown. Nos a bis’é cu e tabata e representante di Watch Tower Society na Lagos. Anto el a bisa nos cu el a ricibí un telegram for di Mr. Brown relacioná cu nos. El a suspendé e caso e dia ei i a permití pago di fiansa pa e rumannan. E siguiente dia el a absolvé e rumannan, poniendo nan den libertad i a ordená pa polis debolbé e bukinan.
Nos a bolbe bek Ilesha, cantando. Atrobe e hendenan a cuminsá grita, pero e biaha aki nan tabata bisando, “Nan a bini bek!”
Jehova Su Norma di Matrimonio Ta Ser Clarificá
Tabata na 1947 cu e promé tres graduadonan di Galad a yega Nigeria. Un dje rumannan aki, Tony Attwood, ainda ta aki sirbiendo na e Betel di Nigeria. Desde e tempu ei padilanti, nos a mira cambionan grandi den Jehova su organisacion na Nigeria. Un dje cambionan grandi tabata nos punto di bista di poligamia.
Mi a casa cu Olabisi Fashugba na februari 1941 i tabatin suficiente conocimentu pa no tuma mas esposa. Pero te cu 1947 ora e misioneronan a bini, poligamia tabata comun den e congregacionnan. A bisa rumannan homber polígamo cu nan a casa cu mas cu un esposa den ignorancia. Pues si nan tabatin dos, tres, cuater of cincu esposa, nan por a keda cu nan, pero nan no tabatin mag di tuma mas. Esei tabata e regla cu nos tabatin.
Hopi hende tabata ansioso pa uni cu nos, specialmente e Sociedad Kerubin i Serafin na Ilesha. Nan tabata bisa cu Testigonan di Jehova tabata e único hendenan cu tabata siña e berdad. Nan a bai di acuerdo cu nos siñansanan i kier a combertí nan iglesianan den Salonnan di Reino. Nos tabata trahando duru pa logra e union aki. Asta nos tabatin centronan pa entrená nan ancianonan.
Anto a bin instruccion nobo relacioná cu poligamia. Un dje misioneronan a presentá un discurso na un asamblea di circuito na 1947. El a papia tocante bon conducta i custumbernan. Siguientemente el a cita 1 Corintionan 6:9, 10, cu ta bisa cu e inhustunan lo no heredá e Reino di Dios. Anto el a agregá: “I e polígamonan lo no heredá e Reino di Dios!” Hendenan den e auditorio a grita: “Kico, polígamonan lo no heredá e Reino di Dios!” A surgi division. Esei tabata manera un guera. Hopi di esnan recien asociá a stop di asociá, bisando: “Danki Dios, nos no a bira profundamente enbolbí cu e organisacion aki.”
E mayoria dje rumannan, sin embargo, a cuminsá corigí nan situacion matrimonnial dor di libra nan esposanan extra. Nan a duna nan placa i a bisa, ‘Si bo ta yong, bai i busca un otro casá. Mi a cometé un kibocacion di casa cu bo. Awor mi mester ta casá di un solo esposa.’
Pronto un otro problema a surgi. Algun ruman, despues di a dicidí di keda cu un solo esposa i libra e otronan, a cambia di opinion i a dicidí cu nan tabata kier a tuma bek un dje otro esposanan i libra esun cu anteriormente nan a keda cuné! Pues problema a cuminsá atrobe.
Instruccion adicional a bini for di oficinanan principal na Brooklyn, basá riba Malakías 2:14, cua ta referí na “e esposa di bo hubentud.” E instruccion tabata cu esposonan mester keda cu e promé esposa cu nan a casa cuné. Dje manera ei e cuestion finalmente a ser resolvé.
Privilegionan di Sirbishi
Na 1947 e Sociedad a cuminsá fortalecé e congregacionnan i organisá nan den circuitonan. Nan kier a nombra rumannan homber maduro cu tabata avansá den conocimentu como ‘sirbidor dje rumannan,’ yamá awor superintendente di circuito. Ruman Brown a puntrá mi si mi lo a aceptá un nombramentu asina. Mi a bisa cu e motibu cu mi a bautisá tabata pa haci e boluntad di Jehova, agregando: “Ta bo mes asta a bautisá mi. Si tin un chens awor pa sirbi Jehova mas plenamente, bo ta kere cu lo mi nenga?”
Na october dje aña ei, siete di nos a ser yamá na Lagos i a ser duná entrenamentu promé cu nos a ser mandá den e trabou di circuito. Den e dianan ei circuitonan tabata inmenso. Henter e pais a ser partí den solamente siete circuito. Congregacionnan tabata poco.
Nos trabou como sirbidor dje rumannan tabata pisá. Nos tabata cana hopi kilometer tur dia, hopi bes atrabes di selvanan tropical masha cayente i húmedo. Tur siman nos tabatin cu biaha di pueblito pa pueblito. Tin biaha mi tabata sinti cu mi pianan lo a entregá. Tin biaha mi tabata sinti cu mi tabata muriendo! Pero tabatin hopi goso tambe, specialmente ora bo mira e cantidad creciente di personanan cu tabata aceptá e berdad. Ata, den solamente siete aña, e cantidad di publicadornan den e pais a bira cuater biaha mas tantu!
Mi a participá den e trabou di circuito te cu 1955 ora mal salú a obligá mi bini bek na Ilesha, caminda mi a ser nombrá como superintendente di ciudad. Siendo na cas a haci posibel pa mi dedicá mas atencion na yuda mi famia spiritualmente. Awe tur mi seis yunan ta sirbiendo Jehova fielmente.
Amor Berdadero Nunca Ta Faya
Ora mi refleccioná riba e añanan cu a pasa, mi tin asina tantu cos pa ta gradicidu p’e. Tabatin desapuntenan, preocupacionnan i enfermedad, pero tabatin tambe hopi goso. Aunke nos conocimentu i comprendimentu a desaroyá durante e añanan, mi a siña mediante experencia e nificacion di 1 Corintionan 13:8, cu ta bisa: “Amor nunca ta faya.” Si bo ta stima Jehova i ta permanecé firmemente den su sirbishi, lo e yudá bo atrabes di bo dificultadnan i lo bendicioná bo ricamente.
E lus dje berdad ta birando mas i mas cla. Den e dianan ora cu nos a cuminsá, nos a pensa cu Armagedon lo a bini pronto; ta p’esei nos tabata purá pa haci tur loke nos tabata por. Pero tur esei tabata pa nos probecho. Ta p’esei mi ta bai di acuerdo cu e palabranan dje salmista: “Lo mi alabá Jehova miéntras mi ta na bida. Lo mi producí melodia na mi Dios tanten cu mi t’ei.”—Salmo 146:2.
[Notanan]
a Ruman Brown tabata ser yamá Bijbel Brown debí na su custumber di señalá n’e Bijbel como e autoridad final.—Mira “E Cosecha di un Berdadero Evangelisador” den E Toren di Vigilancia [na spañó] di 1 di september, 1992, página 32.
[Plachi na página 23]
Samuel huntu cu Milton Henschel na 1955
[Plachi na página 24]
Samuel huntu cu su esposa, Olabisi