BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • w96 1/7 pág. 28-31
  • Ken Ta Merecé pa Ser Yamá

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • Ken Ta Merecé pa Ser Yamá
  • E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1996
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • Moises Tabata un Rabi?
  • Imitando e Maestro
  • E Papel di Rabinan Atrabes di Siglonan
  • “No Laga Hende Yama Boso Rabi”
  • Sigui e Modelo
  • E Ley Oral—Pakico A Pon’é Riba Papel?
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1999
  • Kiko Torá Ta?
    Pregunta Ku Beibel Ta Kontestá
  • Bijbel—Inspira Dor Di Dios?
    Hamas Lo Yega di Tin un Mundu Sin Guera?
  • Kico Ta e Talmud?
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1998
Mas Artíkulo
E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1996
w96 1/7 pág. 28-31

Ken Ta Merecé pa Ser Yamá Rabi?

UN TURISTA cu no a spera di topa cu un tráfico pegá, tabatin poco posibilidad di yega aeropuerto na ora. Cientos di polis tabata purba dirigí e tráfico miéntras nan tabata vigilá e mas cu 300.000 personanan asistiendo n’e acto di entiero cu a congestioná e cayanan di Jerusalem. The Jerusalem Post a yam’é “un procesion funerario dje tamaño cu generalmente ta ser reservá solamente pa presidentenan, reynan i dictadornan totalitario.” Ken por a causa un debocion dje magnitud ei, paralisando e capital di Israel pa oranan largu? Un rabi altamente respetá. Pakico e posicion di rabi ta imponé asina tantu respet i debocion cerca hudiunan? Na ki tempu e término “rabi” a cuminsá ser usá? Na ken e ta aplicá corectamente?

Moises Tabata un Rabi?

E nomber mas respetá den hudaismo ta Moises, e mediador dje pacto di Ley di Israel. Hudiunan religioso ta yam’é “Moises ‘nos Rabi.’ ” Sin embargo, ningun caminda den Bijbel ta ser referí na Moises cu e título di “Rabi.” Eigenlijk, e término “rabi” no ta aparecé mes den e Scritura Hebreo. Di con, anto, hudiunan a cuminsá referí na Moises den e manera aki?

Segun e Scritura Hebreo, e responsabilidad i autoridad di siña i splica e Ley a ser duná n’e desendientenan di Aron, e sacerdotenan dje tribu di Levi. (Levítico 10:8-11; Deuteronomio 24:8; Malakías 2:7) Sin embargo, den siglo dos P.E.C., cambionan fundamental a cuminsá desaroyá innotablemente den hudaismo, cu tabatin un efecto inborabel den e manera di pensa dje hudiunan for dje tempu ei padilanti.

Relacioná cu e metamorfósis spiritual aki, Daniel Jeremy Silver ta skirbi den A History of Judaism: “N’e tempu [ei] un grupo di escriba i erudito cu no ta dje clase sacerdotal a cuminsá desafiá e legitimidad dje derecho dje sacerdotenan pa ta e úniconan cu ta interpretá e Tora [Ley di Moises]. Tur hende tabata di acuerdo cu e sacerdotenan ei tabata necesario como sirbidornan di Tempel, pero pakico nan mester tabatin e último palabra riba asuntunan relacioná cu e Tora?” Ken tabata e instigadornan dje desafio aki contra e autoridad dje clase sacerdotal? Nan tabata un grupo nobo dentro di hudaismo yamá e fariseonan. Silver ta continuá: “E fariseonan a admití hende den nan academianan a base di cualificacionnan, no a base di nacementu [desendencia sacerdotal], i nan a trece un clase nobo di hudiu den liderato religioso.”

P’e promé siglo E.C., e graduadonan dje academianan aki di fariseo a bira conocí como instructor, of maestro, dje ley hudiu. Como muestra di respet, otro hudiunan a cuminsá referí na nan como “mi instructor,” of “mi maestro,” na hebreo, rabbi.

No tin nada cu lo por a duna mas legitimidad n’e título nobo aki cu aplik’é na esun cu a ser considerá como e instructor di mas importante den historia hudiu, Moises. Haciendo esei lo a mengua mas ainda e énfasis riba e sacerdocio, miéntras cu lo el a reforsá e imágen dje liderato farisaico cu tabata hañando cada bes mas influencia. Dje manera ei, mas cu 1.500 aña despues di su morto, Moises ta ser duná retroactivamente e título “Rabi.”

Imitando e Maestro

Aunke tin biaha e multitudnan a usa e expresion “rabi” (“mi maestro”) pa referí na otro instructornan pa ken nan tabatin respet, generalmente nan a aplicá e término n’e instructornan prominente entre e fariseonan, “e sabionan.” Ora e tempel a ser destruí na 70 E.C., locual prácticamente a terminá cu e autoridad dje sacerdocio, e rabinan farisaico a bira lidernan sin rival di hudaismo. Nan posicion sin rival a pone cu a desaroyá un tipo di culto centralisá riba sabionan rabínico.

Considerando e periodo di transicion aki dje promé siglo E.C., profesor Dov Zlotnick ta comentá: “‘Pone Atencion n’e Sabionan,’ a bira mas importante cu studia e Tora.” E erudito hudiu Jacob Neusner ta sigui splica: “E ‘disipel dje sabionan’ ta un studiante cu a pega su mes na un rabi. E ta haci esei pasobra e kier siña e ‘Tora.’ . . . Nan no ta siña e Tora mediante e ley [di Moises], sino dor di wak e gesto i actonan dje sabionan na bida. Nan ta siña e ley na nan studiantenan dor di loke nan ta haci, no solamente dor di loke nan ta bisa.”

E erudito talmúdico, Adin Steinsaltz, ta confirmá esaki, skirbiendo: “E sabionan mes a bisa, ‘Mester studia cualkier combersacion, chansa of declaracion casual di sabionan.’” Te con leu por a aplicá esaki? Steinsaltz ta comentá: “Un ehempel extremo di esaki tabata e disipel cu, segun informe, a sconde bou dje cama di su gran instructor pa por descubrí con e tabatin relacion cu su esposa. Ora a puntr’é tocante su curiosidad, e disipel hóben a contestá: ‘Esei ta un asuntu di Tora i ta merecé pa ser studiá,’ un manera di abordá e asuntu cu tantu rabinan como studiantenan a aceptá como válido.”

Debí n’e énfasis cu nan tabata pone riba e rabi mas bien cu riba e Tora—dor di siña e Tora mediante e rabi—hudaismo dje promé siglo E.C. padilanti a bira un religion cu a drei rond di rabi. Bo tabata hala cerca Dios, no mediante e Palabra skirbí inspirá, sino mediante un modelo personal, un maestro, e rabi. Automáticamente, e énfasis a cambia asina for dje Scritura inspirá pa e ley i tradicionnan oral cu e rabinan aki tabata siña. For dje momento aki padilanti, literatura hudiu, manera e Talmud, ta enfocá mas riba e consideracionnan, anécdotanan i conducta dje rabinan cu riba proclamacionnan di Dios.

E Papel di Rabinan Atrabes di Siglonan

Aunke nan a ehercé un autoridad i influencia tremendo, e promé rabinan no a gana nan pan di cada dia cu nan actividad religioso. E Encyclopaedia Judaica ta bisa: “E rabi dje Talmud tabata . . . completamente diferente for di e actual cargador dje título. E rabi talmúdico tabata unu cu a interpretá i a exponé e Bijbel i e Ley Oral, i casi semper tabatin un profesion for di cua el a haña su medio di bida. Tabata te despues den Edad Media cu e rabi a bira . . . e instructor, predicador i cabesante spiritual dje congregacion of comunidad hudiu.”

Ora rabinan a cuminsá combertí nan posicion den un profesion pagá, algun rabi a criticá esei. Maimonides, e rabi renombrá di siglo 12 cu a gana su pan di cada dia como un dokter, a criticá e rabinan aki severamente. “[Nan] a fiha exigencianan monetario pa nan mes for di individuonan i comunidadnan i a haci hende pensa, locual ta completamente absurdo, cu ta obligatorio i apropiado pa yuda sabionan i eruditonan i hendenan cu ta studia Tora [financieramente], pues nan Tora ta nan profesion. Pero tur esaki ta robes. No tin ni un solo palabra, ni den e Tora ni den e dichonan dje sabionan, cu ta apoyá esaki.” (Commentary on the Mishnah, Avot 4:5) Pero e futuro generacionnan di rabi no a haci caso dje denunciacion di Maimonides.

Segun cu hudaismo a drenta e era moderno, el a dividí den faccionnan di creencia reformá, conservativo i ortodox. Pa hopi hudiu creencia i práctica religioso a bira cosnan ménos importante cu otro interesnan. Como resultado, e posicion dje rabi a ser debilitá. Principalmente, e rabi a bira un lider ordená di un congregacion, funcionando como un instructor i consehero pagá i profesional p’e miembronan di su grupo. Sin embargo, entre e gruponan di hasidim ultra-ortodox, e concepto dje rabi como maestro i modelo a desaroyá asta mas leu.

Tuma nota dje comentarionan di Edward Hoffman den su buki tocante e movementu hasídico Chabad-Lubavitch: “E promé hasidimnan a enfatisá tambe cu den cada generacion ta existí un solo lider hudiu, un zaddik [un hustu], kende ta e ‘Moises’ di su tempu, unu kende su sabiduria i debocion na otronan ta inigualá. Cada grupo di hasidim a sinti cu nan Rebbe [yidish pa “rabi”], mediante su debocion impresionante, por a asta influenciá e decretonan dje Haltísimo. No solamente nan a vener’é como un persona ehemplar mediante su discursonan revelante, sino nan a considerá cu e manera mes cu el a hiba su bida (‘e manera cu e ta mara e feter di su sapatu,’ manera nan a bisa) a elevá humanidad i di un manera sutil a duna indicacionnan tocante e caminda pa yega na Dios.”

“No Laga Hende Yama Boso Rabi”

Jesus, e hudiu di promé siglo cu a funda cristianismo, a biba den e tempu ora e concepto farisaico dje rabi a cuminsá drenta hudaismo. E no tabata un fariseo, ni tampoco el a haña entrenamentu na nan academianan, tog nan a yama e tambe Rabi.—Marco 9:5; Juan 1:38; 3:2.

Denunciando e tendencia rabínico den hudaismo, Jesus a bisa: “E escriba i fariseonan a sinta den e asiento di Moises. Nan ta gusta e lugá mas prominente na e cenanan i e promé asientonan den e snoanan, i e saludonan den e plasanan i pa ser yamá Rabi dor di hende. Pero boso, no laga hende yama boso Rabi, pasobra un so ta boso maestro, miéntras cu boso tur ta ruman.”—Mateo 23:2, 6-8.

Jesus a spierta contra e distincion entre clero i laico cu tabata desaroyando den hudaismo. El a denunciá e dunamentu di prominencia inapropiado asina na hende. “Un so ta boso maestro,” el a declará francamente. Ken Esun aki tabata?

Moises, “kende Jehova a conocé cara-cara” i cu e sabionan mes a yama “nos Rabi,” tabata un homber imperfecto. Asta e a cometé erornan. (Deuteronomio 32:48-51; 34:10; Eclesiástes 7:20) En bes di resaltá Moises como e ehempel mayor, Jehova a bis’é: “Lo mi lanta pa nan un profeta for di meimei di nan rumannan, semehante na bo; i berdaderamente lo mi pone mi palabranan den su boca, i lo e siguramente papia na nan tur loke mi mand’é. I mester sosodé cu e hende cu no scucha mi palabranan cu lo e papia den mi nomber, ami mes lo pidi cuenta for di dje.”—Deuteronomio 18:18, 19.

Profecianan bíblico ta proba cu e palabranan aki tabatin nan cumplimentu den Jesus, e Mesías.a Jesus no solamente tabata “semehante” na Moises; e tabata mayor cu Moises. (Hebreonan 3:1-3) E Scritura ta revelá cu Jesus a nace como un homber perfecto, i cu, distinto di Moises el a sirbi Dios “sin picá.”—Hebreonan 4:15.

Sigui e Modelo

E estudio intenso di cada accion i palabra di un rabi, no a yuda hudiunan hala mas cerca Dios. Aunke un homber imperfecto por ta un ehempel di fieldad, si nos studia i imitá cada accion di dje, nos lo imitá su eror i imperfeccionnan huntu cu su bon cualidadnan. Nos lo ta dunando indebido onor na esun creá mas bien cu n’e Creador.—Romanonan 1:25.

Pero Jehova a percurá un Modelo pa humanidad. Segun e Scritura, Jesus tabatin un existencia prehumano. De echo, e ta ser yamá ‘e imágen di e Dios invisibel, e primogénito di tur creacion.’ (Colosensenan 1:15) Siendo cu el a sirbi den shelu pa un cantidad incontabel di milenio como e “obrero maestro” di Dios, Jesus ta den e mihó posicion pa yuda nos siña conocé Jehova.—Proverbionan 8:22-30; Juan 14:9, 10.

P’esei, Pedro por a skirbi: “Cristo a sufri pa boso, lagando un modelo pa boso sigui su pasonan cu sumo cuidou i atencion.” (1 Pedro 2:21) Apostel Pablo a animá cristiannan pa ‘mira atentamente n’e Agente Principal i Perfeccionador di nos fe, Jesus.’ Tambe el a splica cu “cuidadosamente scondí den dje ta tur e tesoronan di sabiduria i di conocimentu.” (Hebreonan 12:2; Colosensenan 2:3) Ningun otro homber—ni Moises ni ningun sabio rabínico—ta merecé tal atencion. Si tin un hende cu mester ser imitá cu sumo cuidou i atencion, anto esei ta Jesus. Sirbidornan di Dios no tin nodi carga un título manera rabi, specialmente en bista di su conotacion actual, pero si tin un hende cu a merecé pa ser yamá Rabi, anto esei tabata Jesus.

[Nota]

a Pa mas informacion tocante evidencia cu Jesus ta e Mesías primintí, mira e foyeto Hamas Lo Yega di Tin un Mundu Sin Guera?, página 24-30, publicá dor di Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

[Rekonosementu pa Potrèt na página 28]

© Brian Hendler 1995. All Rights Reserved

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí