Constantino e Grandi—Defensor di Cristianismo?
Emperador romano Constantino ta entre e poco hombernan kende historia a dorna nan nomber cu e término “Grandi.” Cristiandad a agregá e expresionnan “santu,” “di diestres apostel,” “mes santu cu e apostelnan,” i ‘scogí dor di Providencia di Dios pa logra e cambio di pensamentu mas grandi den henter mundu.’ For di un otro ángulo, algun ta describí Constantino como “manchá cu sanger, stigmatisá pa un sinfin di atrocidad i yen di engaño, . . . un teribel tirano, culpabel di crímennan horendo.”
HOPI hende cu ta profesá di ta cristian a ser siñá cu Constantino e Grandi tabata un dje benefactornan mas prominente di cristianismo. Nan ta dun’é crédito p’e liberacion di cristiannan for dje miseria di persecucion romano i pa a duna nan libertad religioso. Ademas, hopi hende ta kere cu e tabata un fiel siguidó di Jesucristo cu un deseo fuerte pa promové e causa cristian. Iglesia Ortodox Oriental i Iglesia Cóptico a declará tantu Constantino como su mama, Helena, “santu.” Nan fiesta ta ser celebrá dia 3 di juni of segun e calender di iglesia, dia 21 di mei.
Ken Constantino e Grandi tabata realmente? Kico tabata su papel den e desaroyo di cristianismo postapostólico? Historia i eruditonan lo duna nos contestanan masha iluminador riba e preguntanan aki.
E Constantino Histórico
Rond di aña 275 E.C., Constantino, yu di Constancio Cloro, a nace na Naiso, Serbia. Ora su tata a bira emperador dje provincianan occidental di Roma na 293 E.C., e tabata bringando riba riu Donau bou di direccion di Emperador Galerio. Constantino a regresá Gran Bretania cerca su tata cu tabata riba su cama di morto na aña 306 E.C. Pronto despues cu su tata a muri, e ehército a promové Constantino n’e posicion di emperador.
N’e tempu ei, cincu otro individuo a pretendé cu nan tabata emperador. E periodo entre 306 i 324 E.C., despues di cua Constantino a bira e único emperador, tabata un tempu di guera civil constante. Dos campaña militar victorioso a garantisá Constantino un lugá den historia romano i a hacié e único gobernante dje Imperio Romano.
Na 312 E.C., Constantino a derotá su oponente Maxentio den e bataya dje Brug Milvio pafó di Roma. Segun defensornan di cristianismo, durante e campaña ei a aparecé bou di solo un crus na candela cu tabatin riba dje e palabranan latin In hoc signo vinces, cu ta nificá “Vence cu e señal aki.” Tambe nan ta kere cu den un soño, a ser bisá na Constantino pa pinta e promé dos letternan di Cristo su nomber na griego riba escudo di su trupanan. Sin embargo, e relato aki tin hopi cos cu cronológicamente no ta cuadra cu otro. E buki A History of Christianity ta declará: “Tin un conflicto den evidencia tocante e tempu, lugá i detayenan exacto dje vision aki.” Ora un senado pagano a yama Constantino bon biní na Roma, nan a declar’é como Augusto principal i Sumo Pontífice, esta, sumo sacerdote dje religion pagano dje imperio.
Na 313 E.C., Constantino a cera un acuerdo di cooperacion cu Emperador Licinio, gobernante dje provincianan oriental. Mediante e Decreto di Milan, nan dos huntu a otorgá libertad di adoracion i derecho igual na tur grupo religioso. Sin embargo, hopi historiadó ta minimisá e importancia dje documento aki, bisando cu e tabata djis un carta oficial rutinario i no un documento imperial principal cu ta indicá un cambio di política pa cu cristianismo.
Den e dies añanan cu a sigui, Constantino a derotá su último rival cu a keda, Licinio, i a bira e gobernante absoluto dje mundu romano. Na 325 E.C., aunke e no tabata bautisá ainda, el a presidí e promé concilio ecuménico grandi dje iglesia “cristian,” cu a condená arianismo i a formulá un declaracion di creencianan esencial yamá e Credo di Nicea.
Constantino a bira malu pa muri na aña 337 E.C. Na su cama di morto el a ser bautisá, i despues el a muri. Despues di su morto e senado a pon’é riba e mésun plano cu diosnan romano.
Religion den e Strategia di Constantino
Refiriendo n’e actitud general di emperadornan romano di siglo tres i cuater pa cu religion, e buki Istoria tou Ellinikou Ethnous (Historia dje Nacion Griego) ta bisa: “Asta ora esnan cu tabata ocupá e trono imperial no tabatin inclinacionnan religioso asina profundo, pa complacé cu e gustu dje época, nan a haña ta necesario pa duna religion un posicion importante den e cuadro di nan complotnan político, pa duna por lo ménos un sabor religioso na nan accionnan.”
Sigur-sigur Constantino tabata un homber di su época. Na cuminsamentu di su carera, e tabatin mester di algun patronahe “divino,” i e diosnan romano desvaneciendo no por a percurá esaki. E imperio, incluyendo su religion i otro institucionnan, tabata den decadencia, i algu nobo i stimulante tabata necesario pa consolid’é. E enciclopedia Hidria ta bisa: “Constantino tabata specialmente interesá den cristianismo pasobra el a apoyá no solamente su victoria, sino tambe e reorganisacion di su imperio. Iglesianan cristian cu tabata existí tur caminda a bira su apoyo político. . . . El a rondoná su mes cu e gran preladonan dje tempu ei . . . , i el a pidi nan pa mantené nan unidad intacto.”
Constantino a sinti cu e por a utilisá e religion “cristian” eficasmente—aunke esaki tabata apóstata i profundamente corumpí p’e tempu ei—como un forsa revitalisador i unificador pa sirbi su complot grandioso pa dominá e imperio. Adoptando e fundeshinan di cristianismo apóstata pa gana apoyo pa promové su mes finnan político, el a dicidí di unificá e pueblo bou di un solo religion “católico” of universal. Custumber i celebracionnan pagano a haña nombernan “cristian.” I clero “cristian” a haña e posicion, salario i influencia di sacerdotenan pagano.
Buscando armonia religioso pa motibunan político, Constantino a tapa lihé cualkier bos di discordia, no a base di berdad dje doctrina, sino a base di aceptacion dje mayoria. E diferencianan dogmático profundo den e iglesia “cristian” extremamente dividí a dun’é e oportunidad pa intervení como un mediador “mandá pa Dios.” Mediante su trato cu e donatistanan na Nort Africa i e siguidónan di Ario n’e parti oriental dje imperio, el a descubrí masha lihé cu persuasion no tabata suficiente pa promové un religion sólido i unificá.a Tabata den un intento pa resolvé e controversia ariano cu el a convocá e promé concilio ecuménico den historia dje iglesia.—Mira e cuadro “Constantino i e Concilio di Nicea.”
Relacioná cu Constantino, historiadó Paul Johnson ta declará: “Un dje motibunan principal pakico el a tolerá cristianismo por tabata cu esei a duna e mes i e Estado dominio completo riba e política di Iglesia pa cu doctrina.”
El A Yega di Bira Cristian?
Johnson ta bisa: “Nunca Constantino a bandoná adoracion di solo i el a mantené imágen di solo riba su monedanan.” Catholic Encyclopedia ta comentá: “Constantino a mustra mes tantu fabor na ámbos religion. Como sumo pontífice el a cuida adoracion pagano i a protehá su derechonan.” “Nunca Constantino a bira cristian,” e enciclopedia Hidria ta declará, agregando: “Eusebio di Cesarea, kende a skirbi su biografia, ta bisa cu el a bira cristian den e último momentonan di su bida. E acto di bautismo aki no ta convincente, ya cu e dia promé, [Constantino] a haci un sacrificio na Zeus pasobra e tabatin tambe e título di Sumo Pontífice.”
Te n’e dia di su morto na 337 E.C., Constantino a carga e título pagano di Sumo Pontífice, cabes supremo di asuntunan religioso. Relacioná cu su bautismo, ta razonabel pa puntra: Tabatin berdadero repentimentu i combertimentu promé cu e bautismo, manera e Scritura ta rekerí? (Echonan 2:38, 40, 41) E tabata un baimentu completo bou di awa como símbolo di Constantino su dedicacion na Jehova Dios?—Compará cu Echonan 8:36-39.
Un “Santu”?
Encyclopædia Britannica ta declará: “Constantino tabatin derecho di ser yamá Grandi mas pa loke el a haci cu pa loke e tabata como persona. Si evaluá Constantino segun su caracter, en berdad, e ta para entre esnan mas abou di tur esnan na ken e epíteton [Grandi] a ser aplicá den tempu antiguo of moderno.” I e buki A History of Christianity ta informá nos: “Tabatin informenan di hopi tempu pasá di su caracter violento i su rabia cruel. . . . E no tabatin respet pa bida humano . . . Su bida privá a bira monstruoso segun cu el a bira bieu.”
Evidentemente Constantino tabatin problema serio di personalidad. Un investigadó di historia ta declará cu “hopi biaha su caracter temperamental tabata e motibu pa crímennan cu el a cometé.” (Mira e cuadro “Asesinatonan dje Dinastia.”) Constantino no tabata “un personalidad cristian,” historiadó H. Fisher ta afirmá den su History of Europe. E echonan no ta caracteris’é como un berdadero cristian cu a bisti “e personalidad nobo” i den ken por a haña e frutanan di Dios su spiritu santu—amor, goso, pas, gran pacenshi, amabilidad, bondad, fe, suavedad i dominio propio.—Colosensenan 3:9, 10; Galationan 5:22, 23.
E Consecuencianan di Su Esfuersonan
Como e Sumo Pontífice pagano—i p’esei cabes religioso dje Imperio Romano—Constantino a purba gana simpatia dje obispunan dje iglesia apóstata. El a ofrecé nan posicionnan di poder, prominencia i rikesa como funcionarionan dje religion di Estado Romano. Catholic Encyclopedia ta admití: “Algun obispu, ciegá p’e splendor dje palacio real, asta a bai asina leu di alabá e emperador como un angel di Dios, como un ser sagrado, i na profetisá cu lo e reina den shelu mescos cu e Yu di Dios.”
Segun cu cristianismo apóstata a gosa dje fabor di gobiernu político, el a bira mas i mas un parti dje mundu aki, dje sistema seglar aki, i a alehá for dje siñansanan di Jesucristo. (Juan 15:19; 17:14, 16; Revelacion 17:1, 2) Como resultado, tabatin un fusion di “cristianismo” cu doctrina i prácticanan falsu—Trinidad, inmortalidad di alma, candela di fiernu, purgatorio, oracion pa morto, uso di rosario, imágen i cosnan por estilo.—Compará cu 2 Corintionan 6:14-18.
For di Constantino, iglesia a heredá tambe e tendencia di ser autoritario. Eruditonan Henderson i Buck ta bisa: “A corumpí e simplicidad dje Evangelio, a introducí rito i ceremonianan ostentoso, a otorgá onor mundano i compensacion n’e maestronan di cristianismo, i a combertí e Reino di Dios prácticamente den un reino dje mundu aki.”
Unda Berdadero Cristianismo Ta?
Echonan histórico ta revelá e berdad tras dje “grandesa” di Constantino. En bes di ser fundá dor di Jesucristo, e Cabes dje berdadero congregacion cristian, cristiandad ta parcialmente e resultado dje oportunismo político i e maniobranan astuto di un emperador pagano. Historiadó Paul Johnson ta haci un pregunta masha al caso: “E imperio a someté na cristianismo, of cristianismo a prostituí su mes n’e imperio?”
Awe tur esnan cu realmente kier pega na cristianismo puru por ser yudá pa reconocé i asociá cu e berdadero congregacion cristian. Testigonan di Jehova rond mundu ta mas cu dispuesto pa yuda hende di curason onrado identificá berdadero cristianismo i adorá Dios den e manera cu e ta aprobá.—Juan 4:23, 24.
[Nota]
a Donatismo tabata un secta “cristian” di siglo cuater i cincu E.C. Su partidarionan a afirmá cu e valides dje sacramentonan ta dependé riba e caracter moral dje pastor i cu e iglesia mester excluí for di su membresia hende cu ta culpabel di picá serio. Arianismo tabata un movementu “cristian” di siglo cuater cu a nenga e divinidad di Jesucristo. Ario a siña cu Dios no a ser engendrá i cu e ta sin un principio. Pa motibu cu e Yu sí a ser engendrá, e no por ta Dios den e mésun sentido cu e Tata ta. E Yu no a existí for di tur eternidad sino a ser creá i ta existí dor dje boluntad di e Tata.
[Kuadro na página 28]
Constantino i e Concilio di Nicea
Ki papel Constantino, e emperador no-bautisá, a hunga n’e Concilio di Nicea? Encyclopædia Britannica ta declará: “Constantino mes a presidí, guiando e discusionnan activamente . . . Intimidá dor dje emperador, e obispunan, cu excepcion di dos so, a firma e credo, hopi di nan masha contra nan inclinacion.”
Despues di dos luna di debate religioso furioso, e político pagano aki a intervení i dicidí na fabor di esnan cu a bisa cu Jesus ta Dios. Pero pakico? “Básicamente Constantino no tabatin ningun idea dje preguntanan hací den teologia griego,” segun A Short History of Christian Doctrine. Loke sí el a comprendé tabata cu division religioso tabata un menasa pa su imperio, i e tabata dicididu pa unificá su imperio firmemente.
Relacioná cu e documento final cu a ser redactá na Nicea bou di auspicio di Constantino, Istoria tou Ellinikou Ethnous (Historia dje Nacion Griego) ta comentá: “E ta mustra [Constantino su] indiferencia pa cu asuntunan di doctrina, . . . su insistencia terco den purba restorá unidad den iglesia cueste loke cueste, i finalmente su conviccion cu como ‘obispu di esnan pafó di iglesia’ e tabatin e último palabra riba tur asuntu religioso.” E spiritu di Dios por tabata tras dje decisionnan tumá n’e concilio ei?—Compará cu Echonan 15:28, 29.
[Kuadro na página 29]
Asesinatonan dje Dinastia
Bou dje tema aki, e obra Istoria tou Ellinikou Ethnous (Historia dje Nacion Griego) ta describí loke e ta yama “crímennan doméstico repugnante cu Constantino a cometé.” Pronto despues cu el a funda su dinastia, el a lubidá con pa disfrutá di logronan inesperá i a bira conciente dje peligernan cu a rondon’é. Siendo un persona cla pa sospechá otro hende i tal bes instigá pa chifladónan rond di dje, promé el a cuminsá sospechá su subrino Liciniano—yu di un co-Augusto cu el a ehecutá caba—como un posibel rival. Despues di su asesinato a sigui e ehecucion di Constantino su propio yu homber primogénito, Crispo, kende su mama di criansa Fausta a atendé cuné pasobra aparentemente e tabata un obstáculo pa Fausta su mes yunan haña poder total.
E accion aki di Fausta tabata finalmente e motibu pa su mes morto dramático. Ta parce cu Augusta Helena, kende tabatin influencia riba su yu Constantino te na fin, tabata enbolbí den e asesinato aki. E emocionnan ilógico cu hopi biaha a dominá Constantino tambe a contribuí n’e seri di ehecucion di hopi di su amigu i socionan. E buki History of the Middle Ages ta concluí: “E ehecucion—pa no bisa asesinato—di su mes yu i esposa ta indicá cu cristianismo no tabatin ningun influencia spiritual riba dje.”
[Plachi na página 30]
Hende a usa e arco aki na Roma pa glorificá Constantino
[Rekonosementu pa Potrèt na página 26]
Musée du Louvre, Paris