Pregunta di Lector
En bista dje mandamentu bíblico tocante e uso corecto di sanger, kico ta Testigonan di Jehova su punto di bista dje procedura médico den cua ta usa sanger dje persona mes?
En bes di dicidí exclusivamente a base di preferencia personal of cierto recomendacion médico, cada cristian tin cu considerá seriamente loke Bijbel ta bisa. Esaki ta un asuntu entre e i Jehova.
Jehova, na ken nos debe nos bida, a manda pa no come sanger. (Génesis 9:3, 4) Den e Ley pa antiguo Israel, Dios a limitá e uso di sanger, pasobra sanger ta representá bida. El a decretá: “E alma [of bida] dje carni ta den e sanger, i ami mes a pon’é riba e altar pa boso haci reconciliacion pa boso alma.” Kico si un hende a mata un bestia pa come? Dios a bisa: “Den tal caso e tin cu basha esaki su sanger afó i tap’é cu stòf.”a (Levítico 17:11, 13) Jehova a ripití e mandamentu aki bes tras bes. (Deuteronomio 12:16, 24; 15:23) E buki hudiu Soncino Chumash ta remarcá: “No tabatin mag di warda sanger, sino hacié no apto pa consumo dor di bash’é riba suela.” Ningun israelita tabatin mag di tuma, warda ni usa sanger di un otro criatura, kende su bida a pertenecé na Dios.
E obligacion di warda e Ley di Moises a terminá ora e Mesías a muri. Sin embargo, Dios su punto di bista tocante santidad di sanger a keda mescos. Motivá p’e spiritu santu di Dios, e apostelnan a instruí cristiannan pa ‘abstené di sanger.’ No mester a tuma e mandamentu aki como algu leve. Moralmente tabata mes importante pa abstené di sanger cu di inmoralidad sexual of idolatria. (Echonan 15:28, 29; 21:25) Ora cu dunamentu di sanger i transfusion a bira comun den siglo 20, Testigonan di Jehova a comprendé cu e práctica aki tabata na conflicto cu e Palabra di Dios.b
De bes en cuando, un dokter lo urgi un pashent p’e depositá su mes sanger simannan promé cu e operacion (donacion di sanger autólogo promé cu operacion, of PAD) pa si un necesidad surgi, e dokter lo por transfusioná e pashent cu su mes sanger cu el a warda. Sin embargo, e proceso ei di colectá, warda i transfusioná sanger ta contradicí directamente loke Bijbel ta bisa den e bukinan di Levítico i Deuteronomio. No tin mag di warda sanger; mester bash’é afó—como si fuera dun’é bek na Dios. Ta cierto cu e Ley di Moises no ta na vigor actualmente. Sin embargo, Testigonan di Jehova ta respetá e principionan cu Dios a incluí den dje, i nan ta decididu pa ‘abstené di sanger.’ P’esei, nos no ta duna sanger, tampoco nos no ta warda nos mes sanger cu mester ser ‘bashá abou,’ pa us’é pa transfusion. E practicá ei ta na conflicto cu e ley di Dios.
Otro procedura of testnan cu tin di haber cu un persona su mes sanger, no ta asina bisto na conflicto cu Dios su principionan declará. Por ehempel, hopi cristian a laga nan saca un poco sanger for di nan pa haci test of análisis, despues di cua ta tira e muestra di sanger afó. Tambe dokternan lo por recomendá otro proceduranan mas complicá cu ta enbolbé un hende su sanger mes.
Por ehempel, durante cierto proceduranan kirúrgico, dokternan kisas ta desviá un cierto cantidad di sanger for dje curpa den un proceso cu yama hemodilucion (haci sanger awa). Nan ta haci e sanger cu a sobra den curpa dje pashent mas delegá. Despues, ta dirigí su sanger cu ta den e circuito externo bek den su curpa, i asina subi su hemoglobina mas cerca dje nivel normal. Asina tambe nan por recuperá sanger cu ta yena un herida i filtr’é pa duna e pashent e celnan corá bek; e procedura aki yama reciclahe di cel. Den un otro proceso, lo por manda sanger den un mashin cu temporalmente ta cumpli cu un funcion cu normalmente e órganonan dje curpa (por ehempel, curason, pulmon of nir) ta efectuá. Anto for dje mashin ta manda e sanger bek den e pashent. Den otro proceduranan, nan ta desviá e sanger mand’é den un aparato (‘centrifuge’) cu ta separá e porcionnan cu ta haci daño of cu tin defecto for dje sanger, pa asina eliminá nan. Of por ta cu nan kier isolá un cantidad di componente di sanger i usa esaki na otro parti dje curpa. Tambe tin testnan den cua nan ta saca un cierto cantidad di sanger pa identifik’é of pa meskl’é cu remedi, despues di cua ta mand’é bek den curpa dje pashent.
Por ta cu e detayenan ta varia, i sigur hende lo desaroyá procedura, tratamentu i testnan nobo. No ta nos responsabilidad pa analisá cada un di nan i tuma decision riba nan. Un cristian tin cu dicidí pa su mes con lo trata cu su sanger den caso di un procedura kirúrgico, test médico of un terapia actual. Di antemano e mester busca pa haña sa for di su dokter of specialista kico nan lo por haci cu su sanger durante e procedura. Anto e tin cu dicidí di acuerdo cu loke su concenshi ta permití. (Mira e cuadro.)
Cristiannan mester tene na mente nan dedicacion na Dios i nan obligacion di ‘stim’é cu tur nan curason, alma, forsa i mente.’ (Lucas 10:27) Distinto for di mayoria hende na mundu, Testigonan di Jehova ta duna masha balor na nan bon relacion cu Dios. E Dunador di Bida ta urgi tur hende pa pone confiansa den e sanger dramá di Jesus. Nos ta lesa: “Pa medio di dje [Jesucristo] nos tin e liberacion di rescate mediante e sanger di esun ei, sí, e pordon di nos ofensanan.” (Efesionan 1:7)
[Nota]
a Profesor Frank H. Gorman ta skirbi: “Basha e sanger afó por ser comprendé mihó den e sentido di un acto di respet profundo cu ta demostrá respet pa bida dje animal i, dje manera ei, respet pa Dios cu a crea e bida ei i ta sigui percurá p’e.”
b E Toren di Vigilancia [na spañó] 1 di november 1951 [na ingles, 1 di juli 1951], a contestá preguntanan clave tocante e asuntu aki, mustrando pakico no ta corecto pa tuma transfusion di sanger di donante.
[Kuadro/Plachinan na página 31]
PREGUNTANAN PA BO HACI BO MES
Si ta bai desviá un cierto cantidad di sanger pafó di mi curpa i kisas ta interumpí e fluho pa djis un ratu, mi concenshi lo permití mi considerá e sanger ei ainda como un parti di mi, i cu den tal caso no mester ‘bash’é riba suela’?
Mi concenshi entrená bíblicamente lo molestiá mi si durante un procedura diagnóstico of terapéutico nan saca un parti di mi sanger, modifik’é i hink’é bek den mi curpa?