Cambio di Norma, Traicion di Confiansa
Den tempu di rey Henry I di Inglatera (aña 1100-1135), nan tabata considerá cu un yarda ta “e distancia entre punta di nanishi di rey pa punta di su duim ora e rek su brasa su dilanti.” Con confiabel e latanan di midi dje súbditonan di rey Henry tabata? Aparentemente, e único manera cu nan por tabata sigur ta si nan a haña un audiencia cerca rey.
AWENDIA hende ta definí norma of standard di midi cu mas exactitud. Por ehempel, un meter ta ser definí como e distancia cu lus ta move den un seconde atrabes di un espacio sin aire, dividí dor di 299.792.458. Pa e ta exacto, e lus mester tin un golflengte fiho, emití dor di un tipo special di laser. Unda cu hende ta, si nan tin e ekipo pa reproducí e norma, nan por chek si nan midí di largura ta mescos cu di tur otro hende.
Un cambio den norma di midi por causa insiguridad asta ora e ta masha chikitu, i p’esei hende ta haci hopi esfuerso pa protehá e normanan. Por ehempel, na Gran Bretaña e norma pa midi peso ta un bara trahá di un mescla di platina i iridio cu ta pisa un kilo. Nan ta warda e bara aki na Laboratorio Nacional di Física. Polucion causá dor di tráfico i avion cu ta pasa, ta haci e norma di kilo subi di peso tur dia. Pero e bara, of cilinder, di metal aki ta un copia dje norma mundial wardá bou di tres baki di glas hermético den un bodega subteráneo n’e Oficina Internacional di Peso i Midí na Sèvres, Francia. Pero asta peso dje obheto aki ta fluctua como resultado di contaminacion microscópico. Te asina leu, expertonan di midimentu na mundu no a logra bini cu un norma mas stabil.
Maske cambionan chikitu por parce insignificante pa mayoria hende, un cambio completo di norma sí por crea confusion. Na Gran Bretania, ora nan a adoptá e midí métrico di peso (kilo i gram) na lugá dje midí imperial (liber cu ons), hende a sinti bastante desconfiansa, i cu bon motibu. Algun doño di tienda sin escrúpulo a probechá cu público en general no a custumbrá cu e sistema nobo, i a horta nan clientenan.
Famia i Normanan Moral
Kico di cambio di normanan di famia i di moralidad? E efecto di tal cambionan por ta hopi mas perhudicial. Informenan actual di kibramentu di famia, conducta sexual promiscuo i di hopi caso di abusu físico i mental, i abuso sexual di mucha, ta shok hopi hende, i nan ta confirmá cu nos ta biba den un época cu normanan ta bayendo atras. Famianan di un solo mayor, muchanan criá dor di “mayornan” dje mésun sexo, i abusu sexual horibel di mucha cu ta bou di cuido di autoridadnan local, ta resultado dje echo cu hende ta bira lomba pa normanan aceptá. Mas i mas, hende ta birando “stimadó di nan mes, . . . sin cariño natural, . . . sin amor pa bondad, . . . stimadó di placer mas bien cu stimadó di Dios,” net manera Bijbel a pronosticá rond di dos mil aña pasá.—2 Timoteo 3:1-4.
Tin un relacion estrecho entre e caida di normanan moral i e manera sin heful di traicioná confiansa. Recientemente, un desviacion flagrante for dje normanan haltu di profesion médico a sali na cla na Hyde, un pueblo den nort di Inglatera caminda e habitantenan tabata confia nan dokternan di cas “respetá i di confiansa.” Pero lamentablemente nan confiansa a ser traicioná. Con? Relatonan di corte a revelá cu un dokter di cas a causa, sí, causa morto di por lo ménos 15 di su pashentnan femenino. Polis mester a asta re-examiná mas cu 130 otro morto relacioná cu e dokter aki. E magnitud di traicion di confiansa cu a tuma lugá a ser subrayá, ora cu a condená i sentenciá e dokter aki na prizon. Nan a cambia asignacion di dos oficial di prizon cu ta yu di un señora cu kisas e dokter aki a asesiná, pa nan no mester cuida e prezu di mala fama aki. Nada straño cu un relato dje caso den e korant The Daily Telegraph a describí e dokter culpabel como e “dokter ‘Diabel.’”
En bista cu normanan di asina tantu área den bida ta cambia i deteriorá, den ken su normanan bo por pone confiansa? Unda bo por haña normanan cu no ta varia, apoyá dor di un autoridad cu tin e poder pa tene nan na vigor? E siguiente artículo ta trata e preguntanan aki.