Nan A Haña e Arka di Noe?
PARSE ku kada tantu tempu tin masha fanfare rònt di e búskeda di e arka di Noe. Ta di komprondé ku esei ta algu eksitante. E barku gigante ei, den kua Noe ku su famia a sobrebibí e Diluvio ku a tuma lugá na aña 2370 pa 2369 promé ku nos era, sigur lo ta un deskubrimentu arkeológiko masha remarkabel. Sinembargo, apesar di hopi esfuerso, hende ketu bai ta en buska di e arka di Noe. Den tur e spekulashon i sensashon ku ta reina, kiko hende sa realmente?
Beibel ta revelá ku e arka di Noe “a keda wantá riba e serunan di Ararat.” (Génesis 8:4) E region di Ararat ta inkluí un punta haltu ku awor yama Seru di Ararat den parti ost di Turkia, pegá ku e fronteranan di Armenia i Iran.
Tabatin hopi ekspedishon pa e área akí en buska di e arka di Noe. Nan a hiba na algun deklarashon interesante wèl, pero tòg no na ningun prueba definitivo. Potrètnan fasinante saká for di laira, pidanan di palu ku nan a haña na breu i informenan di hende ku ta pretendé di a mira e arka, a stimulá hende pa bai en buska di pruebanan mas palpabel. Sinembargo, e búskeda no tabata nada fásil. Un posibel lugá ku nan ta menshoná hopi biaha ta keda un 4.600 meter haltu na barika di Seru di Ararat. Ademas, debí na tenshonnan polítiko den e área ei, no ta tur biaha ekspedishonnan stranhero ta haña pèrmit pa subi e seru.
Apesar di esei, hopi hende interesá den e arka ta ansioso pa mira mas ekspedishon na e sitio. Nan ta kere ku ainda tin partinan intakto di e arka riba Seru di Ararat, skondí durante gran parti di aña bou di sneu ku eis. Segun nan, ta solamente den añanan ku tin zomer kayente lo tin speransa pa mira e arka i yega na dje.
Vários informe a stimulá e speransa ei. Hosefo, un historiadó hudiu di e promé siglo di nos era, a referí na vários historiadó mas promé kuné ku a menshoná ku ainda e arka tabata visibel den e region haltu di serunan di Ararat. Asta nan a bisa ku hende tabata tuma pidanan di palu di e arka tur na breu komo suvenir. Un di e hòmbernan ku Hosefo a sita tabata Beroso, un skirbidó di historia di Babilonia di siglo 3 promé ku nos era.
Durante siglo 20, un di e informenan mas fasinante a bini di un hòmber di Armenia, George Hagopian. El a konta kon komo mucha, na prinsipio di dékada di 1900, e tabata bishitá e arka huntu ku su tio, i ku asta el a subi riba e arka. Hagopian a muri na 1972, ma te ainda su deklarashonnan tin hopi hende tur emoshoná i asombrá.
Un Berdadero Motibu pa Fe?
Tin bon motibu pa kere ku eksploradónan a deskubrí e arka òf ku nan lo hasi esei un dia? Kisas, pero ta parse ku tin mas motibu pa duda ku nan lo haña e arka. Pa kuminsá, kòrda ku Beibel no ta bisa na unda presis e arka a bin para ora ku e awanan di diluvio a baha. E ta bisa simplemente “e serunan di Ararat.”
Ta natural ku eksploradónan i hende ku ta spekulá ta konsentrá riba e punta di mas haltu den e region. Sinembargo, e Skritura no ta bisa spesífikamente ku Dios a laga e arka bin para riba punta di Seru di Ararat, ku awe ta un punta di seru masha friu i masha haltu mes na kasi 5.000 meter riba nivel di laman.a No lubidá ku Noe ku su famia a keda biba vários luna den e arka despues ku esaki a baha riba tera. (Génesis 8:4, 5) Ademas, ta improbabel ku despues ku nan i e tantísimo bestianan ku tabatin na bordo a sali for di e arka, ku nan lo mester a baha for di un seru haltu asina, manera subidónan di seru profeshonal djawe. Pues, podisé e tereno kaminda e arka a bin para tabata mas aksesibel ku loke algun eksploradó djawe ta imaginá nan, i tòg sufisiente haltu pa kuadra ku e deskripshon di Génesis 8:4 i 5. I sin importá unda e arka a bin para den e region di Ararat, lo e no a disparsé entretantu for di siglonan pasá, sea pasobra el a putri òf pasobra hende a piki e palunan bai kuné?
Ademas, e deklarashonnan ku agentenan di publisidat sa hasi relashoná ku e importansia religioso di nan eksplorashonnan tin un aspekto un poko dudoso. Por ehèmpel, un hòmber ku a organisá un di e ekspedishonnan ei a bisa ku si nan haña e arka, esei “lo konfirmá e fe di miónes di hende . . . i lo pone hopi hende haña fe.” Na un konferensia di prensa na 2004, el a bisa ku si nan haña e arka, esei lo ta “e suseso di mas grandi for di despues di e resurekshon di Kristu.” Pero despues su ekspedishon a keda kanselá.
Si deskubrí e arka di Noe, di bèrdat esei lo konfirmá fe di hopi hende i asta pone otro hende haña fe? Beibel ta mustra ku berdadero fe no ta dependé di kosnan ku nos por mira òf mishi kuné. (2 Korintionan 5:7) Algun hende tin asina tantu duda ku pa nan, ta evidensia físiko so lo por laga nan haña fe den sierto relatonan di Beibel. Ma echo ta ku pa hende asina, ni maske kuantu evidensia bo bini kuné, nan lo no haña fe. Hesus mes a bisa ku tin hende ku simplemente bo no por konvensé di bèrdatnan spiritual, ni maske nan mira un hende lanta for di morto!—Lukas 16:31.
Di otro banda, berdadero fe no ke men kere tur kos sin mas; e ta basá riba evidensia sólido. (Hebreonan 11:1) Tin evidensia sólido ku por yuda hende rasonabel djawe pone fe den e relato bíbliko di Diluvio? Sí, tin. Hesukristu mes a deklará bon kla: “Noe a drenta e arka, i e diluvio a bini.” (Lukas 17:26, 27) Esaki ta e mihó evidensia ku tin. Dikon?
Hesus tabata den shelu promé ku el a bini na tera. (Juan 8:58) El a mira kon nan a traha e arka; el a mira e Diluvio. Awor, kua evidensia bo ta haña mas konvinsente? E testimonio di Hesus, kende a mira e Diluvio i a demostrá di ta kompletamente konfiabel i a duna prueba di ta e Yu di Dios? Òf e posibilidat sumamente chikí ku eksploradónan lo haña algun pida palu di antigwedat riba un seru tapá ku sneu i eis? Si bo konsiderá e asuntu for di e punto di bista ei, tin ya mas ku sufisiente prueba ku di bèrdat e arka di Noe a eksistí.
[Nota]
a E seru ku awe nan ta yama Seru di Ararat ta un volkan ku ta inaktivo for di aña 1840. E tin un haltura di 5.165 meter i ta tapá ku sneu henter aña.
[Komentario na página 9]
Tin evidensia sólido ku ta konfirmá e relato bíbliko tokante e Diluvio?
[Komentario na página 10]
Hesukristu a deklará bon kla: “Noe a drenta e arka, i e diluvio a bini”