Nota
a Esaki tabata algu ofensivo pa e hudiunan di tempu antiguo. Segun e buki apókrifo di 2 Makabeonan, e sumo saserdote apóstata Yason a kousa basta kontroversia ora ku, den un intento pa adoptá e kultura griego, el a proponé pa traha un sentro deportivo na Yerusalèm.—2 Mak. 4:7-17.