Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Palauan
  • BIBLIA
  • BABIER
  • MITING
  • wp17 no. 2 10-12 el llel
  • Tirke el Mlo Mimokl er a Klsibai er a Ngar er a Mong Me Chelechang

Ngdiak a video el kirel tiang.

Mousubes, ngdimlak el sebechel el load a video.

  • Tirke el Mlo Mimokl er a Klsibai er a Ngar er a Mong Me Chelechang
  • A Ongkerongel Ouchais er a Rengedel a Jehovah (Buai)—2017
  • Mekekerei el Dai el Ngar er a Suobel
  • Kmeed el Osisiu el Suobel
  • A KLOU EL SIOBAI
  • MO MIMOKL ER A KLSIBAI
  • NGMO DIAK A KLSIBAI
  • Bo Mosiou er a Jehovah
    A Ongkerongel Ouchais er a Rengedel a Jehovah—2013
A Ongkerongel Ouchais er a Rengedel a Jehovah (Buai)—2017
wp17 no. 2 10-12 el llel
Siobai er a klsibai er a delongelel a beluu er a Africa me a Merikel

A klsibai er a delongelel a Africa me a Merikel a mlo ta er a klou el siobai

Tirke el Mlo Mimokl er a Klsibai er a Ngar er a Mong Me Chelechang

A Blessinga er a lebo er a beluu er a Europe e ngmle kirel mo chad er a omeruul el chui. Engdi a uriul er a teruich el klebesei el longelebed er ngii e lolekoi el kmo te mo omecheracheb er a telungalek er ngii el ngar er a belual, e ngmlo oureor el oteruul dil.

Olechotel a resibai el ngar er a Ekipten er a irechar

Olechotir a resibai er a beluu er a Ekipten er a ngar er a mong

A Blessing a mle kirel el bek el kesus el longereker a 200 el mo er a 300 el euro el mo harau er a belsel el kuk betok er a 40,000 el eurob er a mechas el oungerachel er tia el blil a ruteruul dil. A Blessing a mesaod el kmo: “Ngkmal mle soak el chemiis engdi sel bo kulatk el kirel aike el tekoi el bo loruul el mo er a telungalek er ngak, e ngdi mo diak el soak el merael. Ngdimlak el sebechek el mekerang.” A tekoi el dilubech el mo er a Blessing a mla duubech el mo er a bekord el eua el miliol el chad el tir a sibai er aika el blirir a ruteruul.

A bekord el 4,000 el rak er a mla me mong, e a rubekul a ngeasek el buik el ngklel a Josef a ulterur el mo sibai er a blil a ta er a merau el chad er a Ekipten. A Josef a dimlak el ua Blessing, e le mastang er ngii a mle ungil a omerellel er a uchelel. Engdi sera lak el kengei el mo bad el obengkel a bechil a mastang er ngii, e ngmlotelechakl el kmo ngmle soal el olterebek er ngii, me ngmlo kelebus.​—Genesis 39:1-20; Psalm 105:17, 18.

Me a Josef a mle sibai er a ngar er a mong e a Blessing a sibai er chelecha el taem, engdi tir el terung a lulelterau er tir. Tiang a kmal meketeketang el siobai el lomes er ngii el di ua luchul a sisebellel a udoud el diak lomekerreu er a klengar er a rechad.

A KLOU EL SIOBAI

A mekemad a mlo beot el rolel e a beluu a melai er a resibai. A King el Thutmose III er a Ekipten er a bo lemesisiich er a beluu er a Kanaan e ngilititerir a re 90,000 el mo blebaol. Tirka mlo oureor el mengiis a chutem, e omekedechor a templo, e meruul a rolel a ralm.

Ngar cheungel a Renged er a Rom, e a mekemad a mle uchul e ngmo betok a resibai e dirrek el mo er ngii a mekemad e le tir el ousbech er a resibai. Me sera taem er a rekot el Kristiano, e a bekord el tedobech er a rechad el kiliei er a Rom a mle sibai. A rebetok el sibai er a Ekipten me a Rom a kmal chilarm. A klemengetel a klengar er a ta el sibai er a Rom el mengiis a chutem a di mle 30 el rak.

Me a omerollel a taem e a klengar er tirka el sibai a dimlak bo lebeot. Ngar er a chelsel aike el rak er a 1500 el mo er aike el rak er a 1800, e a klsibai er a delongelel a Africa me a Merikel a mlo ta er a klou el siobai er a beluulechad. A ta el chais er a UNESCO a kmo: ‘Ngar er a delongelel a 25 el miliol el mo er a 30 el miliol el sechal me a redil me a rengalek a lomdechem e olterau er tir.’ Te betok el dart el telael a mlad er a bo el iuul er a daob er a Atlantic. A Olaudah Equiano, el ta er a sibai el silobel a millekoi el kmo: “Sel morrenges er a redil el oldiu me a rechad el ongingd e le te medkung, e ngtekoi el diak el sebechem el obes er ngii.”

Nguaisei, engdi kmal klou el klengiterreng e le tia el tekoi er a klsibai a diak el di el tekoi er a ngar er a mong. A doltirakl er a International Labour Organization e te bekord el 21 el miliol el sechal me a redil me a rengalek a dirk sibai er chelecha el taem, e di kekerei me a lechub e ngdiak a ngera el losuk er ngii. A resibai er chelecha el taem a oureor er a meklou el factory el meruul a mamed me a blirir a rechad me a blirir a ruteruul. Te dirrek el mengiis a chutem e meruul a rengnga. Alta klsibai a mekull er a llach, engdi ngdi merael el mo klou.

Rengalek el oureor el ua sibai el meruul a rengnga

Rebetok el miliol el dirk sibai er chelecha el taem

MO MIMOKL ER A KLSIBAI

Ngkmal mekngit a omeruul el mo er a resibai a uchul e te osiik a rolel e mo mimokl. Ngar er a rak er a 73 B.C.E., e a Spartacus el mle ta er tirke el sibai el okoad er a blil a klekool er a Rom me a rebekord el 100,000 el sibai a mlo mechitechut er a ultekengir er a Rom. Ngar aike el ulebengelel a rak er a 1700, e a resibai el ngar er a beluu er a Hispaniola a mlo omtok er tirke el mastang er tir. Ngkmal mle mekngit a omeruul el mo er tir er a loureor er a sers er a deb. Me ngmla er ngii a ultok er a beluu el 13 el rak el mlo uchul me a Haiti a mlo ileakl el beluu er a rak er a 1804.

Nguaisei engdi a otebedir a rechad er a Israel er a beluu er a Ekipten a kot el ungil el olechotel a ilmokl er a klsibai er a reksi er a beluulechad. Te bekord el edei el miliol el chad a mlo mimokl er a klsibai er a Ekipten. Te kmal uluusbech a mo mimokl e le Biblia a mesaod er a klengar er tir er a lengar er a Ekipten el kmo, te “meruul a rokui el merengelel a ureor.” (Exodus 1:11-14) A ta er a Farao a ultebedii a tekingel el mo omekoad er a resechal el tolechoi me bo el klebechel a ildisir a rechad er a Israel.​—Exodus 1:8-22.

A otebedir a rechad er a Israel er a Ekipten a mle ileakl el tekoi e le Dios a ulebengterir. A Dios a dilu er a Moses el kmo: “Ak kmal mla mo ungil medengei a rengelir. Ak mle metengel el me olsobel er tir.” (Exodus 3:7, 8) Sei a uchul me a Rechijudea er chelecha el sils a dirk meruul er a Baskua er a bek el rak el mo mengedaol er tia el tekoi.​—Exodus 12:14.

NGMO DIAK A KLSIBAI

A Biblia a kmo a “RUBAK el Dios a diak lolodech a llemalt.” Ngdirrek el oterekeklii a rengud el kmo a Dios a kmal diak el mengodech. (2 Kronika 19:7; Malakai 3:6) Me a Dios a uldureklii a Jesus el mo “ouchais el kmo a re rrengodel a mengubet, . . . ma lomcheracheb er tir a mo mimokl.” (Lukas 4:18) Me tiang belkul a kmo a rederta el sibai a mo mimokl? Ngdiak e le Jesus a mlei el mo melubet er a rechad er a klsibai er a klengit me a kodall. Ngmillekoi er a uriul el kmo: “Klemerang a ngubetemiu el mo diak msibai.” (Johanes 8:32) Chelecha el taem, e a klemerang el Jesus a ullisechakl el kirel a mla rulleterir a rechad el mo mimokl er a betok el tekoi.​—Momes er a baks el “Mo Mimokl er a Ta er a Bedengel a Klsibai.”

Me a Dios a ngilsuir a Josef me a Blessing el mo diak el sibai el ngar er a kakerous el rolel. Ngsebechem el metik er a kmal ungil el omesodel a klengar er a Josef el ngar er a babier er a Genesis er a 39 el mo er a 41 el bliongel el ngar er a Biblia. Ngdirrek el kmal utebengall a omesodel a klengar er a Blessing er a bo el mimokl.

Me a uriul er a lemodik er a ta er a beluu er a Europe, e a Blessing a mlo er a Sebangiol. Ngar isei e ngmilengedecheduch er a Resioning er a Jehovah e mlo omuchel el mesuub a Biblia el obengterir. Ngkmal mle soal a bo lungil a klengar er ngii, me ngmlo oureor e ullengit er ngike el mechas el uluungerachel er a blil a ruteruul dil me longengetii sel kirel harau er ngii er a bek el buil. A ta er a klebesei, e ngika el mechas a uluudengua el mo er a Blessing e dilu er ngii el kmo, ngmla mo diak a belsel e dirrek el ullengit a klausubes er ngii. Ngera me ngmirruul er tiang? E le ngdirrek el mlo omuchel el mesuub a Biblia el obengterir a Resioning er a Jehovah. Me a Blessing a kmo: “A klemerang a mera el sebechel ngubetau el oeak a mengasireng rolel.”

A Jehovah el Dios a kmal mle mekngit a rengul er a lomes a mekngit el omerellir a rechad er a Ekipten el mo er a rechad er a Israel, me ngulterekokl el dirkak lemengodech a uldesuel er chelecha el sils. Nguaisei, a bo lak a klsibai e ngklou el tekoi a kirel el mengodech er a klechad. Engdi a Dios a mla tibir el mo mengetmokl er tia el tekoi. “Ngdi kid a mengiil a ikel telbilel a Dios: el beches el eanged ma beches el beluulchad, el rokui el tekoi er ngii a di llemalt.”​—2 Petrus 3:13

a A ngakl a mlengodech.

b Seikid el taem, e a chimo el euro, el ngii a udoud er a Europe, a di mle ua klungel a chimo el kluk el udoud er a Merikel.

Mo Mimokl er a Ta er a Bedengel a Klsibai

Alonso me a bechil

A Alonso a mle sibil a ta er a tekoi. Sera dirk lengeasek, e ngkmal mle mesisiich el melai a cocaine me a heroin. Ngmelekoi el kmo: “Ak mlo meruul a delengerenger e olterau a mekngit el kar me bo el sebechek el melemolem er tia el rolel a klengar. Me alta ak mlo er a eua el kakerous el basio el ngii a olengeseu er a rechad el mo diak lousbech a mekngit el kar, engdi ngdimlak el sebechek el mo mesisiich er ngii. A uriul e a rebulis a mildechemak me ak mlo chelsimer el eua el rak.”

A 30 el rak er a uriul e a Alonso a mlo omuchel el mesuub a Biblia el obengterir a Resioning er a Jehovah. A klumech el ngar er a Biblia a kmal rirtechii a rengul e millisiich er ngii el mo diak lousbech a mekngit el kar. Ngmelekoi el kmo: “Ngkmal mle meringel er ngak e le ngmeketeketang er a kuruul er ngii. Engdi a Jehovah a kmal ngilsukak el mo mesisiich er tia el tekoi.”​—Psalm 55:22.

A Alonso a melekoi el kmo: “A bechik a kmal dmeu a rengul el mesekak el mla ngodechii a klengar er ngak. Ak mera el mereng a sulel a Jehovah el ngilsukak me lak di el ngak el tomellii a bedengek. Ak medengei el kmo, a lemlak e ak locha dirk melemolem el ousbech a mekngit el kar me a lechub e ak locha mla mad.”

    Palauan Publications (1996-2024)
    Log Out
    Log In
    • Palauan
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share