MWBR20 02 Referanse jia Mukanda wa Gukalegela mu Gudibungisa gua Lujingu nu Mudimo wa Uklisto
FEVRIER 3-9
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | GISENDESELO 12-14
“Gikotelo Gidi Gugutadila nji Aye”
(Gisendeselo 12:1, 2, NWT) Yehowa wawambelele Abalama egi: “Katuga mu mavu aye gu inzo ya sh’aye, nda gu mavu a mbangugudijiga. 2 Mbangugubuisa gifutshi giakoma, mbangugushimbiga, mbangukomesa jina diaye, nu mbawubua gishimbigo.
it-1-F diyiji 78 par. 6
Gikotelo
Gikotele nu Abalahama. Idi naye gukhala egi gikotelo Nzambi gakotele nu Abalama giasendesele tangua Abalama gazawugile muta wa Efalata ha guya gu gifutshi gia Kanana. Uvi gikotelo gia Mukhuala giakotewe gungima dia ivo 430. (Gal 3:17) Hakhalele mujinga Abalahama mu dimbo dia Ur gu Mesopotamie, Yehowa wamuwambelele ha guya gu gifutshi ginyi mbaamudijiga. (Makal 7:2, 3; Gis 11:31; 12:1-3) Mukanda wa Guzoga 12:40, 41 (LXX) udi mumonesa egi gu gisugishilo gia ivo 430 yajingile enya Isalele gu Egypte nu gu gifutshi gia Kanana, ‘mu lusugu luene diago,’ azogele mu uhiga gu Egypte. Azogele gu Egypte mu lusugu lua 14 Nisana lua givo 1513 gutuama dia tangua dietu, mu lusugu lua Pake. (Guz 12:2, 6, 7) Idi mumonega egi, hakhalele muya Abalahama gu Kanana, wazawugile Muta wa Efalata mu lusugu lua 14 Nisana 1943 gutuama dia tangua dietu, enji gikotelo gia Abalahama giasendesele mu lusugu luene. Tangua Abalahama ahetele gu Kanana uu nu gu dimbo dia Shekeme, Nzambi wamuenegene luko gudi muene. Wakomesele laji dienji gamuhanele, wamuwambelele egi: “Mbanguhana mavu awa gudi vungu diaye.” Ngenyi, Nzambi wamonesele gudivua guakhalele mukatshi dia gikotele gakotele nu Abalahama nu laji gahanele mu dihia dia Edene, didi muzuela egi “vungu” mbadiza mu giphuta gia athu ha mavu. (Gis 12:4-7) Gungima, Yehowa wakomesele luko laji dienji, gifua luholo tudi guyimona mu Gisendeselo 13:14-17; 15:18; 17:2-8, 19; 22:15-18.
(Gisendeselo 12:3, NWT) Mbangushimbiga athu adi gugutshitshila gubonga, uvi mbanguta mukumbu gudi athu adi guguta mukumbu. Fami jiagasue jia ha mavu mbajiheta gubonga mu njila ya jina diaye.”
w89-F 1/7 diyiji 3 par. 4
Mukunda Natshi Tudi Naye Gujiya Giamatshidia Giatadila Abalahama?
Nzambi wahanele Abalahama laji diawaha diago. Wadivutugile mbala jiyadi. (Gisendeselo 18:18; 22:18) Ha gutagenesa laji diene, Nzambi mbawufuzumuna mafumu a fami anyi afile gale. Monyo mbawuheta athu anyi mbaafuzumuga mbawukhala gishimbigo giabonga lume. Mukunda natshi? Handaga avula mukatshi diawo mbaajinga ha mavu mu Phaladiso, gifua yinyi yatotesele Adama nu Eva. Hangima, mbaalongesewa ha gujiya luholo ajiya guheta monyo wa ivo nu ivo.—Gisendeselo 2:8, 9, 15-17; 3:17-23.
(Gisendeselo 13:14-17, NWT) Gungima dia gudikhapha gua Lota nu Abalama, Yehowa walezele Abalama egi: “Zumbula meso utale sendese mu fundo udi. Tala gu thunda nu gu mbongo, nu gu mazogelo a tangua nu gu mayilo a tangua. 15 Mbanguhana mavu awa agasue udi mumona gudi aye nu gudi an’aye. Ene mbaakhala enu mayilago. 16 Mbanguvudisa an’aye mangololo gifua mavu. Gula muthu wajiya gutanga guvula gua mavu, wajiya nji gutanga an’aye. 17 Zuga, nda nu guwenda mu mavu awa songi nu songi, handaga mbanguguhua nawo agasue.”
it-2-F diyiji 152 par. 6
Mukhuala
Ndaga jia histoire jidi mumonesa egi enya ndunge ako ana tangiza egi, ha guhana muthu gitshinyi gia mavu, akhalele muya nenji ha fundo dimoshi diajiya gumuhana njila ya gutala mavu ene kiawaha. Ngenyi yakhalele mukuatesa ha gusha mididilo yatagana ya gitshinyi giene gia mavu. Gula muthu muene wazuela egi, “ngamona,” yakhalele mukotelesa egi muene watshigina guzula mavu ene. Tangua Yehowa alayile Abalahama egi mbawumuhana gifutshi gia Kanana, wamuwambelele thomo ha gutala khanda jiagasue nguana jia mavu ene. Abalahama gazuelelego egi, “ngamona.” Mukunda natshi? Yajiya gukhala handaga Nzambi wamuwambelele egi mbawuhana Mavu a Gutendelela gudi an’enji. (Gis 13:14, 15) Yehowa wawambelele nji Moize ha “gutala” gifutshi akhalele naye guhana enya Isalele. Gula idi ngenyi, yakotelesa egi gifutshi giene giahanewe gudi enya Isalele, agizanguile mu utuameji wa Yoshua. (Mikh 3:27, 28; 34:4; tala nji ima Satana gahanele Yesu mu Mat 4:8.) Luko, hagula muthu ahuiwe mavu, wakhalele naye gungina mu mavu ene nu guwenda mukatshi ha gumonesa egi waatshigina. (Gis 13:17; 28:13) Mikanda iko ikulu idi mumonesa egi, ha gusumbisa gitshiginyi gia mavu, akhalele mutanga nji guvula gua mitshi yakhalele mu mavu ene.—Fuanesa nu Gis 23:17, 18.
Kamba Ndaga Jiko jia Ndando jia mu Nyuma
(Gisendeselo 13:8, 9, NWT) Hangima, Abalama wawambelele Lota egi: “Ngabuba, ishigo yabonga egi aye nu ame tukhale mumana, nga enya mudimo aye nu enya mudimo ami handaga tudi aphangi. 9 Mavu agasue ashigo aye ba? Muabonga tudikaphe. Gula aye waya gukhanda ya mbongo, ame ngumuya gukhanda ya thunda, gula aye waya gu khanda ya thunda ame ngumuya gukhanda ya mbongo.”
w16.05-F diyiji 5 par. 12
Londega Milonga nu Phangi’aye nu Guzumba Guagasue
12 Lumene lua Abalahama nu muehu’enji Lota ludi mukatshi dia mene jia Biblia jidi mumonesa luholo akombeledi a Nzambi alondele ndaga nu guhuima guagasue, ikhale ndaga jiene jiakhalele naye guakhaphumuna. Mala awa muyadi akhalele nu shitu. Luko, idi naye gukhala egi enya midimo awo akhalele mumana mukunda nu fundo dia gudisa shitu. Ha gumanesela matululu, Abalahama wawambelele Lota ha gudiangela gutomba guma guatshigina muene guya mujinga. (Gis. 13:1, 2, 5-9) Abalahama udi diago gifezegeselo giabonga! Ha fundo dia gukamba phamba gubonga guenji, Abalahama wakambele guhuima. Watotesele ima yenji luholo gakambele thomo gubonga gua Lota ba? Ndo sha. Matangua azonda gungima dia gudikhapha nu Lota, Yehowa wamulayile egi mbawumushimbiga muavula. (Gis. 13:14-17) Nzambi mbagashigo muhana njila nga hazonda egi akombeledi enji amone malamba gula azula badesizio adi gudivua nu mikhuala yenji, nu gula alondega milonga nu guzumba guagasue.
(Gisendeselo 14:18-20, NWT) Gungima, Melekisedeke yago wakhalele fumu ya dimbo dia Salema nu nganga-nzambi wa Nzambi wa Gudinyinyiga, wayile nu mapha nu matombe a vinyo gudi Abalama. 19 Gungima, walombele Nzambi mukunda nu Abalama egi: “Nzambi wa Gudinyinyiga, Wafugile dilu nu mavu ashimbige Abalama; 20 Nzambi wa Gudinyinyiga wahanele mbalagaji jiaye ha mago aye, atumbuishiwe!” Hangima Abalama wahuile Melekisedeke gitshinyi gia kumi gia ima yagasue yatambuile muene gu ita.
(Hebelu 7:4-10) Tadienu gukoma guakhalele nago muthu yowu, wago Abalahama, fumu wa jigo, gahuile gitshidi gia kumi gia ima yagasue yatambuile muene mu ita. 5 Yadiago, ha gutadila Mukhuala, ana a Levi anyi akhalele nganga-nzambi ene akhalele naye guheta gitshinyi gia kumi gia ima gudi enya Isalele, yakotelesa egi gudi aphangi’awo, ikhale ene adi ana a Abalahama. 6 Melekisedeke gakhalelego muenya giphuta gia Levi, uvi muene wazanguile gitshinyi giakumi gia ima yakhalele nayo Abalahama. Hangima, washimbigile Abalahama wago wahetele gutendelela gua Nzambi. 7 Idi yadiago egi, muthu udi mushimbiga, wabalega muthu udi mushimbigiwa gukoma. 8 Mu gifezegeselo gia thomo, athu adi mufua ene adi muzangula gitshinyi giakumi gia ima. Uvi mu gifezegeselo gia mbadi, muthu wazanguile giakumi udi muthu udi nu monyo gifua mudi muzuela mukanda wa Nzambi. 9 Luko, tuajiya guzuela egi Levi, wago udi muzula gitshinyi giakumi gia ima, wafutshile giakumi gia ima mu njila ya Abalahama, 10 handaga tangua Melekisedeke ataganele nu Abalahama, Levi wakhalele khenji gabutshiwa galego, uvi wakhalele mukatshi dia Abalahama.
it-2-F diyiji 654 par. 7
Nganga-nzambi
Melekisedeke, Fumu ya dimbo dia Salema wakhalele nganga-nzambi (kohén) wabalega nganga-nzambi jiko. Gushigo nga fundo dimoshi Biblia yana zuelela akhakh’enji, nu guvualewa guenji, nga gufua guenji. Muene gabuilego nganga-nzambi handaga wavalewe mu giphuta gia Levi. Luko, guakhalelego nu nganga-nzambi gutuama dienji nga gungima dienji. Melekisedeke wakhalele fumu nu nganga-nzambi. Unganga-nzambi wenji wakhalele wakoma gubalega wa enya giphuta gia Levi. Mukunda natshi? Handaga Levi wahuile Melekisedeke giakumi gia ima. Luholo lutshi? Tangua Abalahama, khakha wa enya giphuta gia Levi, ataganele nu Melekisedeke, wamuhanele gitshinyi giakumi gia ima. Ngenyi yakhalele gifua enya Levi ahanele Melekisedeke giakumi gia ima. Hangima, Melekisedeke washimbigile Abalahama. (Gis 14:18-20; Heb 7:4-10) Mu ndaga yene, Melekisedeke wakhalele givule-vule gia Yesu Klisto, yago udi ‘nganga-nzambi wa ivo nu ivo gifua Melekisedeke.’—Heb 7:17.
FEVRIER 10-16
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | GISENDESELO 15-17
“Mukunda Natshi Yehowa Asombegesele Jina dia Abalama nu Sarai?”
(Gisendeselo 17:1, NWT) Hakhalele Abalama nu ivo 99, Yehowa wamuenegene gudi muene nu wamuwambelele egi: “Ame ngudi Nzambi wa Ngolo Jiagasue. Wenda gutuama diami nu khala muthu gashigo nu gujimbila.
it-1-F diyiji 870 par. 6
Gubola, Gujimbila
Matangua avula, makalegelo a athu nu midimo yawo yakhala nu gubola. Athu agasue ahetele gubola nu gujimbila gudi Adama. (Lomo 5:12; Ngi 51:5) Yehowa hakhenji gakhala ndo nu gubola, uvi ‘wana jiya luholo tuafugiwe, nu wana wunguluga egi tuafugiwe nu fuluguta dia mavu.’ Luko, muene udi muenya khenda. (Ngi 103:13, 14) Yehowa wazuelele mukunda nu Nowa, mukombeledi wenji wagujinginyina egi, “wakhalele wagudisha nu athu a mu tangua dienji, gakhalelego mutshita gubola.” (Gis 6:9) Walezele Abalahama egi, “wenda gutuama diami nu khala muthu gashigo nu gujimbila.” (Gis 17:1, NWT) Athu awa muyadi akhalelego athu atagana nu afuile, uvi Yehowa yago wana ‘tala mutshima wa muthu,’ wamonele egi ene akhalelego nu gubola. (1Sam 16:7; fuanesa nu 2Maf 20:3; 2Gudi 16:9.) Yehowa walezele enya Isalele egi: ‘Mudi naye gujinginyina gudi Yehowa Nzambi wenu.’ (Mikh 18:13; 2Sam 22:24) Yehowa wahanele mulambu wa Mun’enji gakhalelego nu gubola. (Heb 7:26) Ngenyi wajiya gutamega athu ana monesa gutshigina nu ana gumutumagela egi adi “athu abonga,” nga ndo ashigo nu gubola. Ikhale ngenyi, muene udi Nzuji watagana nu gashigo nu gubola.—Lomo 3:25, 26; tala INTÉGRITÉ; PERFECTION.
(Gisendeselo 17:3-5, NWT) Abalama wabuile, wafulumigile phala yenji hashi mu mavu. Nzambi wamuwambelele gamba: 4 “Gikotelo giami gidi nu aye, nu mbawubua lume tata wa ifutshi yavula. 5 Aye mbawutamegewago luko egi Abalama; uvi jina diaye mbadikhala egi Abalahama handaga ngudi gugubuisa tata wa ifutshi yavula.
it-1-F diyiji 30 par. 1
Abalahama
Ivo yavula yabalegele. Abalahama nu enya fami yenji akhalele atshita gale ivo hehi nu kumi gu Kanana, uvi mu tangua diene Sara wakhalele genji gikunya (gisula). Hene, Sara walezele Abalahama ha guzangula muhiga wawo Agar wa gu Egypte hagula avuale nenji mona. Abalahama watshiginyile. Hene, mu givo 1932 gutuama dia tangua dietu, Agar wavualele Ishemayele. Mu tangua diene, Abalahama wakhalele nu ivo 86. (Gis 16:3, 15, 16) Mu 1919 gutuama dia tangua dietu, hakhalele Abalahama nu ivo 99, Nzambi wamuwambelele ha gumba mala agasue a monzo yenji gu mukanda. Ngenyi, ndaga yene mbayikhala gifua njimbu idi mumonesa gikotelo gia ndando gakotele muene nu Nzambi. Mu tangua diene, Yehowa wasombegesele jina dia Abalama. Wamuhuile jina egi Abalahama, ‘handaga wamulezele egi mbawumubuisa tata wa ifutshi yavula.’ (Gis 17:5, 9-27; Lomo 4:11) Gungima, anjelo thathu anyi Abalahama gayambele gumbo dienji mu jina dia Yehowa, amuhanele laji egi Sara mbawumita vumo nu mbawuvuala mona yala mu givo gidi muza!—Gis 18:1-15.
(Gisendeselo 17:15, 16, NWT) Hangima Nzambi walezele Abalahama egi: “Ushigo naye gutamega luko mukaji’aye egi Sarai. Mbawutamegewa egi Sara. 16 Mbangumushimbiga, muene mbawuguvualela mona yala. Mbangushimbiga Sara, nu muene mbawubua ifutshi. Mafumu a athu mbaazoga gudi muene.”
w09-F 1/2 diyiji 13 par. 3
Jina dia Muthu Diajiya Gukhala nu Ukoteleshi ba?
Nzambi wasombegesele majina a athu ako mukunda nu gutagenesa felela dienji. Wasombegesele jina dia Abalama, didi mukotelesa egi: “Tata Watumbuishiwa.” Wamuhanele jina dia Abalahama, didi mukotelesa egi “Tata wa Ifutshi Yavula.” Jina dienji didi mukotelesa diago ngenyi, handaga Abalahama wabuile tata wa ifutshi yavula sha. (Gisendeselo 17:5, 6) Yajiya gukhala egi jina dia mukaji’a Abalahama Sarai, diakhalele mukotelesa egi “Muenya Nguma.” Idi naye gukhala egi Sarai wasuangulugile tangua Nzambi asombegesele jina dienji egi “Sara,” didi mukotelesa egi “phingua” ha gumonesa egi muene mbawubua khakha wa mafumu.—Gisendeselo 17:15, 16.
Kamba Ndaga Jiko jia Ndando jia mu Nyuma
(Gisendeselo 15:13, 14, NWT) Hangima, Nzambi wawambelele Abalama egi: “Udi naye gujiya egi an’aye mbaakhala ngenji mu mavu angane. Ene mbaakhala ahiga guene, nu mbaamonesewa lamba uu ivo 400. 14 Uvi mbangusophesa gifutshi ginyi gidi guaatshitshila ngenyi. Uvi an’aye mbaakatuga mu mavu anyi nu umonyi wavula wa athu anyi.
it-1-F diyiji 465 par. 5
Senga jia Iphuta
Yehowa wawambelele Abalama (Abalahama) egi: “Udi naye gujiya egi an’aye mbaakhala ngenji mu mavu angane. Ene mbaakhala ahiga guene, nu mbaamonesewa lamba uu ivo 400.” (Gis 15:13, NWT; tala nji Makal 7:6, 7.) Yehowa wazuelele mbimbi eji gutuama dia guvualewa gua “vungu,” yakotelesa egi Isaka. Mu 1932 gutuama dia tangua dietu, Agar wavualele Ishemayele. Mu 1918 gutuama dia tangua dietu, Sara wavualele Isaka. (Gis 16:16; 21:5) Mu 1913 gutuama dia tangua dietu, Isaka wakhalele nu ivo hehi nu thano. Yajiya gukhala egi wabembele gunua mele mu givo giene, nu wakhalele ‘ngenji’ mu mavu angane. Mu tangua diene, Ishemayele wakhalele nu ivo 19, nu wakhalele “mulela” Isaka. (Gis 21:8, 9, NWT) Yakhalele gisendeselo gia lamba dia diangele guzuela Yehowa. Henyaha gula tuatanga sendese mu givo 1913 giabembele Isaka gunua mele uu nu mu givo 1513 giazogele enya Isalele mu uhiga gu Egypte gu gisugishilo gia ‘malamba awo’ (Gis 15:14), idi gutumonesa egi ivo 400 yabalegele. Mangino, tuajiya guzuela egi luholo Ishemayele gakhalele mulela Isaka yakhalelego ndaga ya lamba. Uvi tujimbilago egi mu sungi yawo yakhalele diago ndaga ya gikenene. Gishina giene Sara gawambelele Abalahama ha gukaya Agar nu mun’enji Ishemayele, enji Nzambi watshiginyile desizio diene. (Gis 21:10-13) Luholo ndaga eyi yasonegewe mu Biblia ludi mumonesa gisendeselo gia profesi ya sungi ya lamba dia ivo 400 yakhalele naye gusuga guguzoga gua enya Isalele mu uhiga gu Egypte.—Gal 4:29.
(Gisendeselo 15:16) Ajigulu’aye mbaavutuga mu mavu awo mu gindongo gia nguana, handaga mu tangua diene gubola gua enya Amole mbagukhala guatagana gale hagula ngajiya guaakaya mu mavu awa.”
it-1-F diyiji 844 par. 7
Guzoga
“Mu gindongo gia nguana.” Tudi naye guwunguluga egi Yehowa wawambelele Abalahama egi mu gindongo gia nguana, an’enji mbaavutuga gu Kanana. (Gis 15:16) Mu ivo yagasue 430 sadige tangua gikotelo gia Abalahama nu Nzambi giasendesele uu nu tangua enya Isalele azogele mu uhiga gu Egypte, indongo yakhalele gubalega nguana, ngatshima Biblia idi mumonesa egi athu a mu tangua dinyi akhalele mujinga ivo yavula. Uvi enya Isalele atshitshile gu Egypte ivo phamba 215. Gula tuazangula gifezegeselo gia giphuta gimoshi gia Isalele, gifua giphuta gia Levi, tala luholo tuajiya gutanga ‘indongo nguana’ gungima dia gungina guawo gu Egypte: (1) Levi, (2) Kehate, (3) Amelame, nu (4) Moize.—Guz 6:16, 18, 20.
FEVRIER 17-23
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | GISENDESELO 18-19
“‘Nzuji wa ha Mavu Agasue’ Washiyile Dimbo dia Sodoma nu dia Gomola”
(Gisendeselo 18:23-25) Abalahama wasuenene hehi nu Nzambi, wamuhudile egi: “Mbawushiya lume muthu wabonga hamoshi nu muthu wabola ba? 24 Gula athu abonga amuenega 50 mu dimbo diene, aye mbawushiya dimbo dia mudidi ba? Aye wajiyilego gutotesela dimbo dinyi gubola guadio mukunda nu athu abonga 50 adi mukatshi diadio ba? 25 Ngajiyilego gutangiza nga hazonda egi aye utshite ndaga ya luholo elu, ushiye muthu wabonga hamoshi nu muthu wabola, hagula ndaga jibuile muthu wabonga luholo lumoshi nu muthu wabola. Ngajiyilego gutangiza nga hazonda egi aye utshite ndaga ya luholo elu. Nzuji wa mavu agasue ganago gutshita ndaga jiatagana ba?”
w17.04-F diyiji 18 par. 1
“Nzuji wa Mavu Agasue” Wana Gutshita Phamba Ndaga Jiatagana
“NZUJI wa mavu agasue ganago gutshita ndaga jiatagana ba?” (Gis. 18:25, NWT) Muhu wahudile Abalahama wamonesele egi wakhalele mushila Yehowa mutshima egi, mbawusophesa enya dimbo dia Sodoma nu dia Gomola mu luholo luatagana. Abalahama washile mutshima egi Yehowa ‘mbagashigo mushiya athu abonga hamoshi nu athu abola.’ Abalahama wazuelele egi: ‘Ngajiyilego gutangiza nga hazonda egi Yehowa atshite ndaga ya luholo elu.’ Ivo 400 gungima, Yehowa hakhenji wazuelele egi: “Seso, mudimo wenji udi watagana, handaga ndaga jienji jiagasue jidi jia nduedi. Nzambi wagujinginyina yonu ganago gutshita ndaga jiabola nga hazonda; muene udi muthu wa nduedi nu wabonga.”—Mikh. 31:19; 32:4, NWT.
(Gisendeselo 18:32, NWT) Gu gisugishilo, Abalahama wazuelele egi: “Yehowa, ngabuba, uvuigo khabu, nguzuele khuta giphungu egi gimoshi guahua. Gula wasanga giwa athu abonga khuta 10?” Muene wamuvutudile egi: “Mukunda nu athu abonga 10 adi guene, mbangushigo mushiya dimbo diene.”
w18.08-F diyiji 30 par. 4
Guhuiminyina Guakotelesa egi Gukolesela nu Felela
Yadiago, Yehowa udi gifezegeselo giabonga tudi naye gulandula mu ndaga yatadila khadilo dia guhuiminyina. (2 Phet. 3:15) Biblia idi nu mene jiavula jidi mumonesa luholo Yehowa gamonesele guhuiminyina guavula. (Neh. 9:30; Yesh. 30:18) Tutadile gifezegeselo gimoshi. Itshi yatshitshile Yehowa tangua Abalahama amuhudile mihu mukunda nu desizio dienji dia gushiya dimbo dia Sodoma? Thomo, Yehowa gamutunyishilego ha gumuhula mihu. Uvi wategelele nu guhuiminyina guagasue mihu yenji nu ndaga jiakhalele gumusagesa. Luko, Yehowa wavutugidile ndaga jiazuelele Abalahama ha gumonesa egi wamutegelele kiawaha. Wamuwambelele nji egi, mbagashigo mushiya dimbo dia Sodoma nga wasanga athu abonga kumi mu dimbo diene. (Gis. 18:22-33) Yehowa udi diago gifezegeselo giabonga mu ndaga yatadila gutegelela nu guhuiminyina guagasue nu gudikanda ha guzuela!
(Gisendeselo 19:24, 25, NWT) Hene, Yehowa wanogesele tshuiya nu sufele mu dimbo dia Sodoma nu Gomola. Yakatugile gudi Yehowa, mu dilu. 25 Ngenyi Yehowa washiyile membo awa, washiyile distrike diagasue hamoshi nu athu agasue a mu membo anyi nu mitshi ya mu mavu anyi.
w10-F 15/11 diyiji 26 par. 12
Yehowa Udi Fumi’etu Wabalega Mafumu Agasue!
12 Tuajiya gusha mutshima egi gualeha ndo Yehowa mbawumonesa egi ufumu wenji wabalega ufumu wagasue. Muene mbaashigo mubemba egi ndaga jiabola jisale mayilago. Luko, tudi mujiya egi tudi mujinga mu masugu a gisugishilo. Yehowa washiyile athu abola mu sungi ya Mvula ya Nowa. Washiyile dimbo dia Sodoma nu Gomola, nu Pharaon nu masuta enji. Sisera nu masuta enji, nu Senakelibe nu thundu yenji ya masuta a enya Asiliya, abingilego ha gulua nu Yehowa, Fumu Wabalega Gukoma. (Gis. 7:1, 23; 19:24, 25; Guz. 14:30, 31; Manz. 4:15, 16; 2 Maf. 19:35, 36) Hene, tudi naye gusha mutshima egi Yehowa Nzambi mbaashigo mubemba egi athu alandule gushinga jina dienji nu amonese akombeledi enji lamba. Luko, mangino tudi mumona ijiyishilo idi mumonesa egi Yesu udi muhinyina mu Ufumu wenji, nu mavu awa aheta gu gisugishilo.—Mat. 24:3.
Kamba Ndaga Jiko jia Ndando jia mu Nyuma
(Gisendeselo 18:1, NWT) Hangima, Yehowa wamuenegele gudi muene hehi nu mitshi yakoma ya Mamre. Wakhalele hashi ha mufulo wa tenta yenji mukatshi dia muanya wabala.
(Gisendeselo 18:22, NWT) Hangima, athu anyi akatugile, ayile muyadi’awo gu dimbo dia Sodoma. Uvi Yehowa wasalele nu Abalahama.
w88-F 15/5 diyiji 23 par. 5-6
Gudi nu Muthu Wamonele Gale Nzambi Ba?
Tuajiya gukotelesa mukunda natshi Abalahama azuelele nu muanjelo watumiwe gudi Nzambi gifua wakhalele muzuela nu Yehowa Nzambi hakhenji. Muanjelo wawambelele Abalahama ndaga gifua muakhalele gutshigina gua Nzambi. Luko, wakhalele mumoneshi wa Yehowa. Gishina giene Biblia idi muzuela egi: “Yehowa wamuenegele gudi muene.”—Gisendeselo 18:1.
Tudi naye gujiya egi muanjelo watumiwe gudi Nzambi wakhalele nu ndunge jia guzuela ndaga jiagasue jiamuwambelele Nzambi, gifua luholo telefone nga radio yana tukuatesa ha gutegelela mbimbi jia muthu muko. Hene, tuakotelesa giwa luholo Abalahama, nu Moize, nu Manowa, nu athu ako akhalele muzuela nu anjelo gifua adi muzuela nu Nzambi hakhenji. Akombeledi awa a Nzambi amonele anjelo nu lutumbu lua Yehowa luakhalele mukatuga gudi anjelo ene, uvi amonelego Nzambi hakhenji. Yadiago, ndaga eyi idi gudivua nu mbimbi jiazuelele mupostolo Yone egi: ‘Gushigo nga muthu wamonele gale Nzambi.’ (Yone 1:18) Akombeledi awa a Nzambi amonele anjelo atumiwe gudi Nzambi, uvi amonelego Nzambi hakhenji.
(Gisendeselo 19:26, NWT) Uvi mukaji’a Lota, yago wakhalele gungima dienji, watalele gungima, hene wabalumugile seso dia mungua.
Kuatesa Athu adi Mulua nu Gikenene
3 Lota wazudile desizio diabola luholo gayile mujinga mukatshi dia athu abola a gu Sodoma. (Tanga 2 Phetelo 2:7, 8.) Sodoma yakhalele mavu a umonyi, uvi Lota wamonele lamba diavula luholo gayile mujinga guene. (Gis. 13:8-13; 14:12) Yajiya gukhala egi mukaji’enji wakhalele mutshigina dimbo diene nu athu a mu dimbo diene muavula, hene gatunyile gutumagela Yehowa. Mukaji’enji wafile tangua Nzambi wanogesele tshuya nu sufele mu dimbo. Tuzuelele ana Lota mbadi. Mala akhalele naye guahaga afile gu Sodoma. Lota watotesele inzo yenji nu umonyi wenji, lamba diakola gubalega diakhalele gufua gua mukaji’enji. (Gis. 19:12-14, 17, 26) Mu tangua dia malamba, Yehowa walanduile gumonesa khadilo dia guhuiminyina gudi Lota.
FEVRIER 24–MARS 1
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | GISENDESELO 20-21
“Yehowa Wana Tagenesa Gutendelela Guenji”
(Gisendeselo 21:1-3) Yehowa wakuatesele Sara gifua muadiengele muene guzuela. Yehowa watshitshile Sara ndaga gifua muatendelele muene. 2 Hene Sara wamitshile, wavualediele Abalahama mona yala mu gukola guenji, mu tangua diazuelele Nzambi. 3 Abahama wahanele mona wamuvualele Sara jina egi Isaka.
wp17.5-F diyiji 14-15
Nzambi Wamutamegele egi “Phingua”
Gulela gualele Sara tangua muanjelo gamuwambelele egi mbawuvuala mona yala, gudi mumonesa egi gakhalelego gu gutshigina ba? Ndo sha. Bible idi muzuela egi: ‘Mukunda nu gutshigina, Sara nji ngatshima wakhalele wabalega gale ivo ya guvuala, wahetele jingolo jia guvuala mona. Handaga wakhelele mumona egi Nzambi mbawutagenesa gutendelela guenji.’ (Hebelu 11:11) Sara wakhalele mujiya Yehowa kiawaha lume. Wajiyile egi Yehowa wana tagenesa ndaga yagasue yana gulaya muene. Mukut’etu agasue tuakhala nu funu ya gutshigina gua luholo elu. Tudi mutshita ngolo ha gujiya Nzambi muabonga diago. Ngenyi mbatujiya ndaga yakuatesele Sara ha gukhala nu gutshigina guakola. Yehowa wakhala wagujinginyina, wana tagenesa malaji enji agasue mu tangua diatagana. Matangua ako, Yehowa wana tagenesa malaji enji mu luholo lua gushimana!
‘TEGELELA NDAGA IDI GUGUWAMBELA SARA’
Tangua diakhalele Sara nu ivo 90, wahetele gima gakhalele munengena sendese mualeha. Wavualediele Abalahama mona yala mu gukola guenji! Abalahama wahanele mona muene jina egi Isaka, nga ndo “Gulela,” gifua muazuelele Nzambi. Tutangize gale, Sara wakhalele wagukola, uvi wazuelele nu gusuanguluga guagasue egi: ‘Nzambi wangumbisa miyelele ya gusuanguluga, muthu wagasue mbawuvua ndag’eyi, mbawumba miyelele ya gusuanguluga hamoshi nu ame.’ (Gisendeselo 21:6) Ndaga eyi yagushimana yakalegele Yehowa, yasuanguluishile diago Sara uu nu gu gufua guenji. Uvi, yamuhanele nji inemo yavula sha.
Tangua diakhalele Isaka nu ivo thano, fami yenji yakalegele wano handaga wabembele guwamua mele. Uvi gudi nu ndaga yaasagesele. Biblia idi muzuela egi, Sara “wamonele” ndaga imoshi yabola yakhalele mukalegewa. Ishemayele, mun’a Agar wakhalele nu ivo 19, wakhalele mulela Isaka. Gulela guene guakhalelego phamba ha gudikenesa. Gungima, mupostolo Phaula watamegele khadilo dia Ishemayele egi usageshi. Sara wamonele egi usageshi wene wakhalele ndaga yabola diago mukunda nu mun’enji. Sara wakhalele mujiya egi Isaka wakhalele nu ginemo giakoma gia gutagenesa mu felela dia Yehowa. Hene, wamonesele gikhesa ha guzuelela ndaga yene nu Abalahama. Wamutogele ha gukaya Agar nu mun’enji Ishemayele.—Gisendeselo 21:8-10; Galatiya 4:22, 23, 29.
Itshi yazuelele Abalahama? Biblia idi muzuela egi: ‘Ndag’eyi yasagesele Abalahama mangololo, handaga Ishemayele nji wakhalele mun’enji.’ Abalahama wakhalele muzumba Ishemayele muavula, gatshiginyilego gudikhaphumuna nenji. Yehowa wakotelesele ndaga yene muabonga. Hene, wawambelele Abalahama ha guvuila mukaji’enji. Biblia idi muzuela egi: “Uvi Nzambi wawambelele Abalahama egi: ‘Udisagesago gu ndaga idi muzuela Sara mukunda nu mona nu muhiga waye. Tegelela ndaga idi guguwambela Sara, handaga mu Isaka, muene mbamuzoga vungu diaye dingagutendelele.’” Yehowa watuluile Abalahama mutshima, wamulezele egi muene mbawukuatesa Agar nu mun’enji. Abalahama wamutumagele.—Gisendeselo 21:11-14, NWT.
(Gisendeselo 21:5-7, NWT) Tangua diavalewe Isaka, Abalahama wakhalele nu ivo 100. 6 Sara wazuelele egi: “Nzambi wangumbisa miyelele ya gusuanguluga, muthu wagasue mbawuvua ndag’eyi, mbawumba miyelele ya gusuanguluga hamoshi nu ame.” 7 Wazuelele luko egi: “Nanyi wakhalele naye guwambela Abalahama egi, ‘Sara mbawuwamuesa ana’? Uvi henyaha ngamuvualela mona yala hadi muene wakodi gale.”
(Gisendeselo 21:10-12, NWT) Sara wamonele ndaga eyi, wawambelele Abalahama egi: “Kaya mukhetu owu wa muhiga nu mun’enji. Mun’a muhig’owu gashigo naye guhingana umonyi waye hamoshi nu mun’ami Isaka!” 11 Uvi Ndag’eyi yasagesele Abalahama mangololo. 12 Uvi Nzambi wawambelele Abalahama egi: ‘Udisagesago gu ndaga idi muzuela Sara mukunda nu mona nu muhiga waye. Tegelela ndaga idi guguwambela Sara, handaga mu Isaka, muene mbamuzoga vungu diaye dingagutendelele.
(Gisendeselo 21:14, NWT) Hatshiele gisugu, Abalahama wazugile nu gimenegena giagasue, wazanguile mapha nu mulondo wa meya walondewe nu gilema gia shitu, wayihuile Agar, wamuhagele nayo ha phanga. Wamukayele hamoshi nu mun’enji wa yala. Hene, Agar wakatugile, wayile nu guwunga mu temu dia Belesheba.
Kamba Ndaga Jiko jia Ndando jia mu Nyuma
(Gisendeselo 20:12, NWT) Giamatshidia, muene udi phangi’ami wa mukhetu. Tudi nenji tata mungoshi, uvi tushigo mama mungoshi. Hene wabuile mukaji’ami.
wp17.3-F diyiji 12, mbimbi goshi’a diyiji
“Aye Udi Mukhetu Wabonga Sha gu Meso”
Sara wakhalele phangi’a Abalahama. Akhalele ana a tata mumoshi, uvi a mama a gudisha. Shawo jina dienji Tela. (Gisendeselo 20:12) Mangino, ulo wa luholo elu ushigo wabonga; uvi tudi naye gujiya egi mu tangua dikulu, athu akhalele gudizula mu ulo nga adi gawo aphangi. Mu tangua dinyi, athu akhalele hehi nu umuthu watagana watotesele Adama nu Eva. Mukunda nu athu awa a manyinyi, gudizula mu ulo nu athu a mu fami imoshi, guakhalelego gingonza mukunda nu ana. Uvi gungima dia ivo 400, ndaga jia gudizula mu ulo jiasombegesele gifua luholo jidi mangino. Mu tangua diene, Mukwala wa Moize watunyishile egi athu adi aphangi ashigo naye gudizula mu ulo.—Levi 18:6.
(Gisendeselo 21:33, NWT) Hangima Abalahama wakunyile mutshi wa tamalize gu Belesheba, watamegele jina dia Yehowa, Nzambi wa ivo nu ivo ha fundo diene.
w89-F 1/7 diyiji 20 par. 9
Abalahama Udi Gifezegeselo Giabonga Gudi Athu Agasue Adi Mukamba Gukuata Ufuta nu Nzambi
9 Abalama watshitshile ndaga iko yamonesele egi wakhalele nu gutshigina. Biblia idi muzuela egi: ‘Watungile Yehowa giwotshielo.’ (Gisendeselo 12:7) Idi naye gukhala egi watungile giwotshielo ha guhana mulambu wa shitu, handaga mbimbi ya Hebelu yabalumuiwe egi “giwotshielo” yakotelesa egi “fundo dia guhana mulambu.” Gungima, Abalama wakalegele luko ndaga eji jia gutshigina mu mafundo ako. Luko, ‘watamegele jina dia Yehowa.’ (Gisendeselo 12:8; 13:18; 21:33) Mbimbi jia Hebelu jiabalumuiwe egi “gutamega jina” jiana kotelesa nji egi “guzuela (gulongesa) jina.” Athu a monzo ya Abalama nu enya Kanana avuile luholo Abalahama akhalele mulongesa jina dia Nzambi wenji, Yehowa. (Gisendeselo 14:22-24) Luholo lumoshi nji, athu agasue adi mukamba gukuata ufuta nu Nzambi mangino adi naye gutamega jina dienji nu gutshigina guagasue. Yakotelesa egi, gulongesa lukuma luabonga, ‘gutumbuisa Nzambi gifua mulambu mu Yesu. Yakotelesa egi tutumbuise jina dienji masugu agasue mu makano etu.’—Hebelu 13:15; Lomo 10:10.