MWBR21 01 Referanse jia Mukanda wa Gukalegela mu Gudibungisa gua Lujingu nu Mudimo wa Uklisto
4-10 JANVIER
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | LEVI 18-19
“Khala Waphelegeta mu Matangi”
Luholo Wajiya Gudibamba gu Miheto ya Satana
Ha tegelele Yehowa ndaga jiabola jiakhalele mutshita enya ifutshi iko, wawambelele enya Isalele egi: ‘Mushigo naye gutshita ndaga jiana gutshita enya gu Kanana, gifutshi ngudi gumituala. . . . Gifutshi gidi nu usala, mbangugihana ndola mukunda nu gubola guagio.’ Lujingu lua enya Kanana luakhalele lua majilo gu meso a Yehowa Nzambi wa Isalele, hene gifutshi giawo giabuile gia usala.—Levi 18:3, 25.
w17.02-F diyiji 20 par. 13
Yehowa udi mutuameza athu enji
13 Mafumu a enya Isalele anyi akhalele agujinginyina akhalele diago agudisha nu mafumu a enya ifutshi iko, handaga mafumu a enya ifutshi iko akhalele mutuamezewa mu ndunge jia athu akhalelego nji atema! Mafumu a gu kanana nu athu awo akhalele mukalagala ndaga jiavula jiabola, Mukatshi dia ndaga jiene tuajiya gutanga: Gubungisa muila nu aphangi’awo a mu fami, gubungisa muila mala nu mala nga akhetu nu akhetu, gubungisa muila nu shitu, guhana an’awo gifua milambu nu gukombelela nzambi jia isongo. (Levi 18:6, 21-25) Ndaga iko idi egi, mafumu a gu Babilona nu mafumu a gu Ejipitu akhalelego munesa mikhuala Nzambi ahanele enya Isalele yatadila gukhala a phelegeta. (Lutang. 19:13) Uvi akombeledi a Nzambi a mutangua dikulu akhalele mumona luholo mafuma awo akhalele mutshita yagasue, ha gunemesa mikhuala ya Nzambi nu ha gusala ya phelegeta mu matangi nu mu muila. Ndaga eji jidi mumonesa diago egi Yehowa wakhalele guatuameza.
w14-F 1/7 diyiji 7 par. 2
Ndaga Nzambi Mbaatshita athu Abola
Ndaga tshi mbajibuila athu adi mutuna gusombegesa makalegelo awo nu adi mulandula gukalagala ndaga jiabola? Biblia idi muzuela egi: ‘Athu abonga nu athu adi agujinginyina mbaaheta monyo wa ivo nu ivo ha mavu, uvi athu abola mbaakatudiwa ha mavu, atshitshi a ndaga jiabola mbaavujiwa ha mavu.’ (Ishima 2:21, 22) Mutangua diene dia guhuima, athu ana tumagela Nzambi mbaasendesa gubua athu atagana mage-mage.—Lomo 6:17, 18; 8:21.
Ndaga jia Ndando jia mu Nyuma
w06-F 15/6 diyiji 22 par. 11
“Ngana Zumba Mukhuala Waye Muavula!”
11 Luholo mukhuala wa Moize wakhalele muzuelela gunona mbuto, wakhalele mumonesa egi Nzambi wana gudisagesa mukunda nu akombeledi enji. Yehowa wazuelele egi, gula muenya Isalele udi mukatula mbuto mu gilanga, enya midimo adi mukatula mbuto jiene, akhalele naye gubemba ndambo iko hashi hagula phutu jidi muza gungima jiajiya gunona. Muenya gilanga wakhalelego naye nji gukatula mbuto jiagasue jiakhalele mu mididilo (mbanda) ya gilanga. Akhalelego naye nji gunona mabundu a vinyo nga a olive anyi akhalele musala. Gula athu abuita mutshima abemba gitungu gia ble mu gilanga, akhalelego naye guvutuga ha gugizula luko. Mukhuala owu wa guzumba wakhalele mutadila phutu nu ngenji nu ana a shiye nu akhetu a gafunda. Idi yadiago egi mudimo owu wa gunona mbuto wakhalele mudimo wakola, uvi gutshita ngenyi guaakuatesele ha gutuna khadilo dia guya nu gutoga.—Levi 19:9, 10; Mikhuala 24:19-22; Ngimbo 37:25.
11-17 JANVIER
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | LEVI 20-21
“Yehowa Wana Tshigina egi Akombeledi Enji Akhale Agudisha nu Athu Ako”
w04-F 15/10 diyiji 11 par. 12
Phaladiso idi nji gugutadila aye ba?
12 Gudi nu ndaga imoshi tushigo naye gujimbila. Nzambi wawambelele enya Isalele egi: “Mutumagele mikhuala yagasue ngamiwambela mangino, ngenyi mbamukhala nu jingolo jia gutambula mavu nu guhingana mavu mbamuya mungina.” (Mikhuala 11:8) Mukanda wa Levi 20:22, 24, udi muzuela mukunda nu gifutshi giene egi: ‘Mulandule mikhuala yami nu ndaga jiami jingamiwambela, ngenyi gifutshi egi ngudi gumituala ha gutunga mbagimilushigo. Hene ngamiwambelele egi: “Mbamuzula gifutshi giawo, gifutshi gidi nu mele nu wigi.”’ Yadiago, hagula enya Isalele ahete mavu a atendelewe, akhalele naye gukhala nu ufuta wabonga nu Yehowa Nzambi. Uvi luholo enya Isalele akhalelego luko gumutumagela, Nzambi wahanele njila egi enya Babilona a abinge nu a atambule gifutshi akhalele mujinga.
it-1-F diyiji 1106 par. 11
Shinda
Gula muthu wafua, ima yenji yagasue yakhalele naye guhanewa gudi muenya fami yenji nga gudi muthu muko munu wajiya gumuhingana. Mbimbi ya Hebelu akalegela haha idi nahal (jina: naḥala). Mbimbi yene idi mukotelesa guhana nga guzula shinda nga umonyi wa mu fami. Akhalele mukalagala ndaga yene gula adi muhingana muthu. (Lutang 26:55; Ezek 46:18) Mbimbi yarash ana guyikalegela nji ha gumonesa “muthu wa mu fami udi naye guhingana ima yene” uvi matangua ako ana nji guyikalegela ha gumonesa “muthu muko munu ashigo wa mu fami udi naye guhingana ima yene.” (Gis 15:3; Levi 20:24) Yana kotelesa nji “gutambula nga gukaya” gula adi mutshigina guzuelela ndaga masuta ana gukalagala. (Mikh 2:12; 31:3) Mbimbi jia greke jidi gudivua nu shinda jidi, klêros, yakotelesa egi “mubela” uvi gungima ayitamegele egi “khapho” mangino ana guyitamega egi “shinda.”—Mat 27:35; Makal 1:17; 26:18.
it-2-F diyiji 438 par. 5
Tunjila
Gungima dia mvula yanogele ha mavu agasue, Nowa wahanele tunjila tuagasue tuakhalele tua “phelegeta nga ndo tuatagana ha gudia, hamoshi nu shitu jiko gifua mulambu.” (Gis 8:18-20) Mutangua diene Nzambi wawambelele athu ha gudia tunjila uvi akhalelego naye gudia mahatshi a tunjila tuene. (Gis 9:1-4; tala nji Levi 7:26; 17:13.) Tunjila tuakhalele mutamegewa egi tudi ‘tuaphelegeta’ nga ndo tudi tuatagana ha gudia handaga tuakhalele muhanewa gifua milambu gudi Nzambi. Biblia idi muzuela egi tunjila tuagasue tuakhalele mudiwa. Gushigo nga nu ganjila gakhalele mutamegewa egi gadi ga “usala” uu nu mu tangua dia mukhuala wa Moize. (Levi 11:13-19, 46, 47; 20:25; Mikh 14:11-20) Biblia ishigo muzuelela gishina akhalele mutamega tunjila tuko egi tudi tua “usala,” nga ndo tushigo tuatagana ha guhanewa gifua mulambu. Tunjila tuakhalele mutamegewa egi tudi tua usala nga ndo tushigo tuatagana ha gudia, tuakhalele tunjila tunu tuana gudia ima ya usala nga shitu jia gudifuila. Uvi akhalele mutamega tunjila tuko egi tudi tua usala ikhale tuakhalelego mudia ima ya usala (tala HUPPE.) Mukhuala wene wakatudiwe tangua akotele gikotelo gihe-gihe, gifua luholo Nzambi ayimonesele Phetelo mu vizio.—Makal 10:9-15.
Ndaga jia Ndando jia mu Nyuma
it-1-F diyiji 1180 par. 2
Njimbu
Mukhuala wa Nzambi wakhalele mutunyisa enya Isalele ha gudihaga njimbu mu muila gula afuisa muthu. (Levi 19:28; 21:5; Mikh 14:1) Mukunda natshi? Handaga enya Isalele akhalele giphuta gia gijila gia Yehowa, gima gienji gia ndando. (Mikh 14:2) Gukalagala ngenyi guakhalele guaakuatesa ha gutuna gukombelela nzambi jia isongo. Gudihaga njimbu mu muila ha gumonesa gikenene giakola, yakhadilego nu ndando gudi enya Isalele handaga akhalele mujiya giamatshidia giatadila athu a gufua nu akhalele nji nu felela dia gufuzumuga. (Dan 12:13; Heb 11:19) Luko, gutuna gudihaga njimbu mu muila. guakhalele mukuatesa enya Isalele ha gunemesa muila wawo handaga Yehowa wawufugile.
18-24 JANVIER
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | LEVI 22-23
“Mawano Akhalele Mukalegewa mu Sungi jia Gudisha adi Mukotelesa Itshi Gudi Esue?”
it-1-F diyiji 884 par. 5-6
Wano wa Mapha Ashigo nu Levire
Lusugu lua thomo lua Wano wa Mapha Ashigo nu levire luakhalele lusugu lua gudibungisa lua gijila, luakhalele nji lusugu lua guhuluguga. Mu lusugu lua mbadi lua 16 Nizana akhalele mubatela nganga-Nzambi gitungu gia mbuto jia thomo jia orge, handaga gu gifutshi gia Palestine mbuto jia orge jiene jiana gudiangela gukola. Gutuama egi wano wene wukalegewe, athu akhalelego naye gudia mbuto jiene mu maluholo agasue gifua: Jiagibisu, jia gukalanga nga jia gulondewa gale gifua mapha. Nganga-Nzambi wakhalele muhana Yehowa mbuto jia thomo mu luholo lua gifanesa tangua akhalele munyigisa gitungu gia mbuto jia orge. Mutangua diene, akhalele nji muhana gimeme gia mulume gia givo gimoshi ginyi gishigo nu ginonga mu muila gifua mulambu wa guwetshia hamoshi nu mulambu wa mbuto wa gumba maji nu mulambu wa matombe. (Levi 23:6-14) Mukhuala wakhalele mutunyisa guwetshia mbuto jiene nga phupha yayo ha giwotshielo, gifua luholo nganga-Nzambi asendesele guyikalagala gungima. Mulambu wa mbuto jia thomo wakhalelego muhanewa phamba mu tangua dia gudibungisa gua athu avula, uvi fami yagasue nga muthu wagasue wakhalele nu ima yenji mu Isalele, wakhalele naye guhana milambu ya guhana mersi gula watshigina mu sungi yene ya wano.—Guz 23:19; Mikh 26:1, 2; tala PRÉMICES.
Ukoteleshi. Gudia mapha ashigo nu levire mu tangua dia wano, guakhalele gudivua nu mikhuala Yehowa ahanele Moize idi mu mukanda wa Guzoga 12:14-20. Mukatshi dia mikhuala yene, tuajiya nji gutanga mukhuala udi mu verse 19, udi muzuela egi: ‘Mu masugu sambadi, levire ishigo naye gusangewa mu jinzo jienu.’ Mu Mikhuala 16:3, mapha ashigo nu levire adi mutamegewa egi ‘dipha dia lamba.’ Mapha ene akhalele muwunguluisa enya Isalele ivo yagasue luholo azogele muphushi gu Ejipitu (luholo akhalelego nu tangua dia gunengenena egi mapha ene ajimbe [Guz 12:34]). Enya Isalele akhalele muwunguluga (guyabuluga) lamba atagenele nadio nu luholo a azolele mu uhiga gifua luholo Yehowa azuelele egi: ‘Ha gukhala muwunguluga masugu agasue a monyo wenu lusugu muazogele mu Ejipitu.’ Enya Isalele akhalele mukalagala wano wa thomo mukatshi dia mawano thathu a mu givo nu mutshima wagasue ha gumonesa gamba akhalele muzula guzolewa guawo mu uhiga nu ndando nu ha guhana muhuluishi wawo Yehowa mersi.—Mikh 16:16.
it-2-F diyiji 527 par. 1
Pantekote
Mbuto jia thomo jia ble jiakhalelego muhanewa luholo lumoshi nu mbuto jia thomo jia orge. Ha gukalagala mapha mbadi, akhalele muzula gia kumi mbadi gia efa gia phupha ya ble yila diege-diege (4,4 litre) nu levire. Akhalele naye guzula mapha ene gu jinzo jiawo, ndaga yene yakhalele mumonesa gamba mapha ene ashigo a gijila, uvi adi luholo lumoshi nu mapha ana gukalagala lusugu nu lusugu gu jinzo jiawo. (Levi 23:17) Mapha ene akhalele muhanewa hamoshi nu milambu ya guwotshia nu milambu ya gubola. Akhalele nji guahana hamoshi nu ana a imeme mbadi a milume gifua mulambu wa guhuima. Nganga-Nzambi wakhalele mumonesa gamba udi munyigisa mapha nu ana a imeme guphala ya Yehowa tangua akhalele muhaga mago enji goshia mapha nu gosha itshinyi ya mbiji ya muna gimeme. Wakhalele nji munyigisa ima yene gutuama nu gungima ha gumonesa egi udi guyihana gudi Yehowa. Gungima dia guhana milambu eyi yagasue, mapha nu itshinyi ya mbiji ya ana imeme inyi yakhalele musala yakhalele ya nganga-Nzambi. Wakhalele guyidia gifua mulambu wa guhuima.—Levi 23:18-20.
w14-F 15/5 diyiji 29 par. 11
Wana Guwenda Hamoshi nu Ulondegi wa Yehowa ba?
11 Ulondegi wa Yehowa wana kalagala ndaga mukunda nu gubonga guetu. Wana gututoga ha gulandula longo dia mupostolo Phaula didi muzuela egi: ‘Tudiwungulugenu mukunda nu gudikolesa ha gutema gudizumba muabonga nu ha gutshita ndaga jiabonga. Tubembigo gudibungisa guetu gifua luholo athu ako ana guyikalagala. Uvi tudikolesenu tuyitshite muavula gifua luholo mudi mumona lusugu lua suena hehi.’ (Heb. 10:24, 25) Mawano akhalele mukalegewa mu givo nu maluholo ako enya Isalele akhalele gudibungisa ha gukombelela akhalele guakolesa mu nyuma. Luko, mawano gifua wano wa isasa wakhalele mukalegewa mu masugu a Nehemiya, akhalele sungi jia gusuanguluga guavula. (Guz. 23:15, 16; Neh. 8:9-18) Luholo lumoshi nji nu esue, gudibungisa guetu gua mu hungu nu ba asamble etu ana gutubatela nji gusuanguluga guavula. Tutshitenu yagasue ha gula tuhete gubonga mu ima ulondegi wa Yehowa wana gutuhana ha gukhala nu gusuanguluga nu ha gukula mu nyuma.—Tito 2:2.
Ndaga jia Ndando jia mu Nyuma
w19.02-F diyiji 3 par. 3
Khala wa gujinginyina!
3 Esue akombeledi a Nzambi gukhala ya gujinginyina gudi mukotelesa, gukhala nu guzumba guakola gunu guajiyilego guhua gudi Yehowa. Guzumba guene mbagututuma ha guhaga gutshigina guenji ha fundo dia thomo mu ba desizio etu. Tutadilenu ukoteleshi wa thomo wa mbimbi “gujinginyina” mu Biblia. Mbimbi yene yajiya gukotelesa gima giatagana gishigo nu ginonga nga gidi gia mudidi (mubundu). Ha gufezegesa, mukhuala wakhalele mutoga enya Isalele ha guhana shitu jinyi jishigo nu ginonga mu muila gifua mulambu gudi Yehowa. (Levi 22:21, 22) Akombeledi a Nzambi akhalelego naye guhana shitu yakhalele ishigo nu diso nu kulu (gidio) nu kutshi nga inyi yakhalele mukata. Yehowa wakhalele mutshigina egi shitu idi muhanewa ikhale yatagana, ishigo nu ginonga nu ikhale ya mudidi (mubundu). Ndaga yene idi gutukuatesa ha gukotelesa mukunda natshi Yehowa ana guzula makalegelo awa nu ndando yavula. (Mal. 1:6-9) Tufezegese gale: Gula tudi mutshigina gusumba gima gimoshi gifua, bundu, mukanda, nga gikadigilo giko, tuana gutshigina gamba gikhale nu itshinyi yagasue nu gikhadigo giabola. Tuana tshigina nji egi gikhale giatagana, gikhadigo nu ginonga nu gikhale gia mudidi. Luholo lumoshi nji, Yehowa wana tshigina egi guzumba guetu gudi muene nu gujinginyina guetu gukhale guatagana, gushigo nu ginonga.
25-31 JANVIER
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | LEVI 24-25
“Wano wa Givo gia Gusuanguluga Guakoma nu Guzolewa mu Uhiga mu Masugu adi Muza”
it-2-F diyiji 137 par. 7
Guzoga mu Uhiga
Nzambi wana guzola athu mu uhiga. Yehowa udi Nzambi wana guzola athu mu uhiga. Wazolele enya Isalele mu uhiga gu Ejipitu. Wawambelele gamba, gula alandula gutumagela mikhuala yenji mbaakhadigo nu funu nga ya gima gimoshi. (Mikh 15:4, 5) Davidi wazuelele gamba: Jinzo jiagasue jia Yelusalema mbajikhala mu ‘ubambi.’ (Ngi 122:6, 7) Mukhuala wakhalele muzuela egi gula muthu wabua phutu, wajiya gudisumbisa (gudidiga) mu uhiga ha gutagenesa nzala jienji nu jia enya fami yenji. Uvi mukhuala wakhalele muzuela gamba, muenya Hebelu muene wajiya guzoga mu uhiga gungima dia ivo 7. (Guz 21:2) Mu Givo gia Wano wa Gusuanguluga gua Koma (gungima dia ivo 50), akhalele muzola athu agasue mu uhiga mu Isalele. Muenya Hebelu wagasue wakhalele mu uhiga, wakhalele muzoga mu uhiga wenji. Yala wagasue wakhalele muvutuga mu mavu enji nu mu fami yenji.—Levi 25:10-19.
it-1-F diyiji 1107 par. 7
Shinda
Luholo mavu akhalele umonyi wa mu fami mukunda nu indongo yagasue, akhalelego naye guasumbisa. Mavu akhalele musumbishiwa ha gutadila guvula gua mbuto akhalele muzola. Akhalele muhaga ndando ya mavu ene ha gutadila guvula gua ivo yasala uu nu gu wano wa givo gia gusuanguluga guakoma wa landula, tangua akhalele naye guvutula mavu gudi fumu wenji gula a asumbishilego gutuama dia wano wene. (Levi 25:13, 15, 23, 24) Mukhuala owu wakhalele mutadila nji jinzo jiakhalele mu membo ashigo nu ibayi anyi akhalele mutadila gifua mahia. Uvi mukunda nu jinzo jia mu dimbo didi nu ibayi gula muthu wasumbisa inzo yenji, wakhalele naye gunengena givo gimoshi ha guyisumba luko. Uvi gula ayisumbilego gungima dia givo gimoshi, yakhalele musala ya muthu munu wayisumbile. Mukunda nu jinzo jia mu membo a enya Levi, gula muthu wasumbisa inzo yenji, wakhalele nu luholo lua guyisumba luko tangua diatshigina muene handaga enya Levi akhalelego nu shinda dia mavu.—Levi 25:29-34.
it-2-F diyiji 70 par. 2
Wano wa Givo gia Gusuanguluga gua Koma
Gutumagela mukhuala wa Wano wa Givo gia Gusuanguluga gua Koma guakhalele mukhuatesa enya Isalele ha gutuna gubua mu muheto wa ndaga tudi mumona mangino mu ifutshi yavula athu adi: Phutu gubadiga nu athu adi amonyi gubalega. Mukhuala wakhalele guaabatela gubonga handaga wakhalele guaakhuatesa ha gubamba dimbo diawo nu guakhalelego nga nu muthu wakhalele phutu nga ashigo nu makuta handaga ashigo nu mudimo. Uvi mukut’awo agasue akhalele nu luholo lua guhana ima yawo nu ngolo jiawo mukunda nu gubonga gua athu agasue a mu gifutshi. Tangua enya Isalele akhalele mutumagela mikhuala ya Yehowa, muene wakhalele guaashimbiga, mavu awo akhalele muzola mbuto jiavula. Ngenyi akhalele muheta umonyi nu utuameji watagana unu phamba Ufumu Nzambi wajiya guhana.—Yesh 33:22.
Ndaga jia Ndando jia mu Nyuma
w09-F 1/9 diyiji 22 par. 4
Gula Agukalegela Ndaga Yabola
Gula muenya Isalele wabeta muthu muko nu wamubula yiso Mukhuala wakhalele muzuela egi adi naye guhana muthu muene ndola mu luholo luatagana. Uvi ishigo muthu munu wakalegewa gubola wakhalele naye guhana ndola gudi muthu wa mutshitshi gubola nga gudi muenya fami yenji. Mukhuala wakhalele mutoga gamba muthu muene udi naye guya nu mulonga wene gudi manzuji ahagewe mukunda nu gusophesa milonga. Luholo enya Isalele akalele mujiya egi gula akalegela muthu gubola nu shidi (khuta) akhalele naye guavutudila gubola gua luholo lumoshi, ngenyi yakhalele guakuatesa ha gutuna gukalagala ndaga jiabola. Uvi gudi nji nu ndaga jiko.
1-7 FEVRIER
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | LEVI 26-27
“Luholo Lutshi Tuajiya Guheta Ishimbigo ya Yehowa?”
w08-F 15/4 diyiji 4 par. 8
Tutunenu “Ima Ishigo nu Ndando”
8 Luholo lutshi “Umonyi” wajiya gubua gifua nzambi? Ha gukotelesa muabonga ndaga eyi tuzulenu gifezegeselo gia seso dimoshi mu dihia gu Isalele ikulu. Ajiya gukalegela seso diene ha gutunga inzo nga ibayi ya dimbo. Uvi gula ajiga seso diene gifua “kunji dia gijila” nga gifua “gisongo gia seso” ngenyi giakhalele mubua gikhakhuishilo mukunda nu akombeledi a Yehowa. (Levi 26:1) Luholo lumoshi nji falanga jidi nu fundo dienji. Jiana gutukuatesa ha gusumba ima tudi nayo funu, tuajiya nji gujikalegela muabonga mu mudimo wa Yehowa. (Mulo. 7:12; Luka 16:9) Uvi gula tudi muhaga falanga ha fundo dia thomo mu monyo wetu gubalega ndaga jia mu nyuma, ngenyi jiajiya gubua gifua nzambi mukunda nu esue. (Tanga 1 Timote 6:9, 10.) Ha mavu awa athu avula anazula falanga nu ndando yavula gubalega, uvi esue Aklisto tudi naye gutshita yagasue ha guhaga falanga ha fundo dienji.—1 Tim. 6:17-19.
it-2-F diyiji 753 par. 2
Ginemua
Luholo Yehowa akhalele mukalegela Moize muavula, (héb: môraʼ) muene wabuile nu ginemua giavula gutuama dia akombeledi a Nzambi. (Mikh 34:10, 12; Guz 19:9) Athu akhalele nu gutshigina guakola akhalele munemesa ginemo Yehowa wahuile Moize. Athu akhalele mukotelesa egi Nzambi wakhalele guawambela ndaga mu njila ya Moize. Enya Isalele akhalele naye nji gunemesa fundo dia Yehowa dia gijila. (Levi 19:30; 26:2) Yakotelesa egi akhalele naye gunemesa fundo dia gijila, gukombelela Yehowa mu luholo luatagana nu gutumagela mikhuala yenji yagasue mu monyo wawo.
w91-F 1/3 diyiji 17 par. 10
“Guhuima gua Nzambi” gubambe mutshima waye!
10 Yehowa wawambelele enya Isalele egi: “Gula mudi mulandula malongo ami nu mudi munesa mikhuala yami, enji gula mudi guyikalegela mbangumihana mvula mu tangua dienji. Mavu mbazola mbuto, mitshi ya ilanga mbayizola mabundu enji. Mbanguhaga guhuima ha mavu, mbamukhala mubanda nga muthu mumoshi mbaashigo gumisagesa, mbangushiya shitu jiabala mu mavu enu athu mbakhadigo gumiluisa ita. Phogo ya ita mbayibalegago mu mavu enu, mbanguwenda mukatshi dienu mbangukhala Nzambi wenu nu enue mbamukhala athu ami.” (Levi 26:3, 4, 6, 12) Enya Isalele akhalele naye gukhala mu guhuima, handaga akhalele muwubambi, akhalele nu ima yavula, akhadile nji nu ufuta wakola nu Yehowa. Uvi ha guheta gubonga ogu, akhalele naye gunemesa Mukhuala wa Yehowa.—Ngimbo 119:165.
Ndaga jia Ndando jia mu Nyuma
it-2-F diyiji 564 par. 4
Misongo Yana Gusambulugila
Malamba Akhalele Mubuila enya Isalele Gula ashiya Mukhuala wa Nzambi. Nzambi watemesele enya Isalele gamba, gula atuna gunemesa gikotelo akotele nenji muene ‘mbawatumina misongo yana gusambulugila mukhatshi diawo.’ (Levi 26:14-16, 23-25; Mikh 28:15, 21, 22) Mu Biblia mbimbi sante ikhale ya mu muila nga ya mu nyuma ana guyikalegela ha gumonesa ishimbigo ya Nzambi. (Mikh 7:12, 15; Ngi 103:1-3; Ish 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Yat 21:1-4) Uvi misongo, ana guyizuelela ha gumonesa gubola nga luholo tushigo athu atagana. (Guz 15:26; Mikh 28:58-61; Yesh 53:4, 5; Mat 9:2-6, 12; Yone 5:14) Idi yadiago egi mutangua dikulu Yehowa Nzambi wakhalele mutumina athu misongo gifua luholo atumidile Miriame, Uziya nu Geyazi misongo ya hute. (Lutang 12:10; 2 Gudi 26:16-21; 2 Maf 5:25-27) Uvi ikhale ngenyi matangua ako misongo yana gusambulugila nu misongo iko yakhadile mukuata athu handaga akhalelego athu atagana nga ndo mukunda nu gubola akalegele. Athu ene ana heta mbuto ya ndaga jiabola akalegele yakotelesa egi misongo yana guakuata idi mbuto jia ndaga jiabola ana gukalagala. (Gal 6:7, 8) Mupostolo udi muzuela mukunda nu athu ana gukalagala uthambi gamba Nzambi “Wabembele mu ndaga jia usala gifua muakhalele ngina ya mosha mitshima yawo. [. . .] Ngenyi aseguluile mila yawo ene hakhawo [. . .] Ngenyi ahetele ndola idi mutagana nu gujimbila guawo.”—Lomo 1:24-27.
8-14 FEVRIER
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | LUTANGO 1-2
“Yehowa Wana Tuameza Athu Enji”
w94-F 1/12 diyiji 9 par. 4
Wana Guhanga Gikombelelo gia Yehowa ha Fundo dia Thomo mu Monyo Waye Ba?
4 Tangua athu akhalele mutala gualeha phudo ya enya Isalele mu mavu a luselenga ndaga itshi akhalele mumona? Akhalele mumona jinzo jia tenta jiavula jia gulondega mu luholo luawaha, jinyi jiajiya gukhala nu athu 3 milio nga gubalega. Akhadile agudibungisa mu iphuta thatu gu nord, thathu gu sud, thathu gu est nu thatu gu west. Uvi gula asuena hehi, akhalele mumona ima iko yakhalele akatshi dia phundo. Akhadile mumona mahunji nguana akhadile nu jinzo jia tenta jia zonda-zonda jiakhadile nu fami jia giphuta gia enya Levi. Uvi hakatshi na katshi dia phundo yene ha khalele nu luphango luakhalele lua gujietesa nu mulele, mukatshi dienji muakhalele nu inzo yakhalele ya gutungiwa mu luholo lua gudisha. Inzo yene yakhadile “Inzo ya tenta ya gudibungisa” inyi enya Isalele anyi akhadile “atshitshi a mudimo wakola” atungile ha gutadila luholo Yehowa waatogele.—Lutango 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Guzoga 35:10.
it-1-F diyiji 385 par. 6
Phundo
Phundo ya enya Isalele yakhalele yakoma lume. Mala agasue a ngolo asonegewe (afundiwe) majina akhadile 603 550, gula tuabungisa akhetu nu ana nu athu a gukola nu akhashi nu ikata (ikalaba) nu enya Levi 22 000 nu “athu ako avula” anyi akhalele ngenji, yajiya gukhala egi mutango wa athu agasue wakhalele 3 000 000 nga holu. (Guz 12:38, 44; Lutang 3:21-34, 39) Gukoma gua phundo yene guanago gujiyiwa handaga guana gusombegesa matangua agasue. Biblia idi muzuela gamba tangua enya Isalele a hagele phundo yawo mu temu dia Moabe, ha sambua dia Yeliko gukoma guayo guakhalele sendese gu “Bete-Yeshimota uu nu gu Abele-Shitime.”—Lutang 33:49.
Ndaga jia Ndando jia mu Nyuma
it-1-F diyiji 767
Gusonegesa Majina
Akhalele musonega majina a athu hagutadila jina dienji, vumo dienji, giphuta gienji nu inzo yenji. Akhalelego musuga phamba ha gusonega majina a athu uvi akhalele mutshita nji ndaga jiko. Biblia idi muzuela egi majina akhalele musonegewa akhalele mukuatesa mu ndaga jiavula gifua: Gufutshisa gitadi, gutomba athu mukunda nu mudimo wa gisuta nga gutomba athu ha gukalagala mudimo ha fundo dia gijila (mukunda nu enya Levi).
15-21 FEVRIER
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | LUTANGO 3-4
“Mudimo wa Enya Levi”
it-2-F diyiji 655 par. 1
Nganga-nzambi
Mu Gikotelo gia Mukhuala. Tangua enya Isalele akhalele mu uhiga mu Ejipitu, Yehowa wabuishile anawo a somi a gijila nu waabuishile nji athu enji tangua ashiyile ana agasue a somi a enya Ejipitu mu ndola ya kumi. (Guz 12:29; Lutang 3:13) Ana a somi agasue a gu Isalele akhadile a Yehowa, akhalele naye nji gumukalegela mudimo wa gijila. Yehowa wakhalele naye gutomba ana somi agasue a mala a gu Isalele ha gukhala nganga-nzambi nu ha gubamba fundo dia gijila. Uvi watombele phamba mala a mu giphuta gia Levi ha gutagenesa mudimo wene. Gishina giene ahanele njila ha guhaga mala agasue a enya Levi ha fundo dia ana somi a iphuta 12 ya enya Isalele (handaga giphuta gia Efrayime nu Manase, ana Yozefe, yatangewe gifua iphuta mbadi). Tangua akhalele musonega majina a athu, amonele egi mutango wa ana somi akhalele nu mbeji imoshi nga holu a mu iphuta iko inyi yakhalelego enya Levi akhalele mubalega mala agasue a enya Levi mu mutango wa athu 273. Gishina giene Nzambi atogele gamba mona wagasue mukatshi dia ana awa a somi 273 afute gibawu gia shekele 5 (11$), gudi Alona nu anenji. (Lutang 3:11-16, 40-51) Uvi gutuama egi Yehowa atoge makuta awa wakhalele watombi gale mala a enya Levi a mu fami ya Alona ha gukhala nganga-nzambi mu Isalele.—Lutang 1:1; 3:6-10.
it-2-F diyiji 133 par. 1
Enya Levi
Inemo ya Enya Levi. Levi wakhalele nu ana mala thathu: Gelishona (Geleshona), Kohate nu Maleli. (Gis 46:11; 1 Gudi 6:1, 16) Ana awa a mala thathu ene azolele giphuta gia enya Levi. Tangua akhalele mu mavu a luselenga fami yagasue mukatshi dia fami eji ya hanewe fundo hehi nu inzo ya tenta. Fami ya Alona inyi yakhalele enya kehate, yahanewe fundo gutuama dia inzo ya tenta gu khanda ya est. Enya Kehate ako akhalele gu khanda ya gu sud, enya Geleshona gu khanda ya west, enya Melali gu khanda ya nord. (Lutang 3:23, 29, 35, 38) Enya Levi akhalele nu ginemo gia gujiga, gukatula nu gubata inzo ya tenta. Tangua enya Isalele akhalele mukatuga ha fundo dimoshi ha guya ha fundo diko, Alona nu anenji akhalele nu ginemo gia gubata nu gukatula rido yakhalele mukhaphumuna fundo dia Gijila nu fundo dia Balega Gijila. Akhalele mutshuiga mushete wa uthemua, iwotshelo nu ikadigilo iko ya gijila. Enya Kehate akhalele mubata ima yene yagasue. Enya Geleshona akhalele mubata milele ya inzo ya tenta nu milele yakhadile guyijieta nu milele yakhalele muhagewa ha mufulo nu rido yakhalele mujieta luphango lua inzo ya tenta nu ngonji (yajiya gukhala egi ngonji jia inzo yene ya tenta). Enya Melali akhalele nu ginemo gia gubamba makunji a ha mufulo wa inzo ya tenta nu makunji akoma nu ima akhalele mujigila makunji ene nu ijigilo ya inzo ya tenta nu ngonji (ngonji jia luphango luakhalele mujieta inzo ya tenta).—Lutang 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9.
it-2-F diyiji 133 par. 3
Enya Levi
Mu tangua dia Moize enya Levi akhalele musendesa gutagenesa midimo yawo gula atagenesa ivo 30. Gifua midimo yakhalele mutadila gubata inzo ya tenta nu ima yayo, tangua akhalele guyikatula ha fundo dimoshi ha guyibata ha fundo diko. (Lutang 4:46-49) Gula muenya Levi udi nu ivo 25 wajiya gukalagala midimo iko yazonda-zonda, uvi ajiyilego gukalagala midimo yakola gifua gubata inzo ya tenta. (Lutang 8:24) Mu tangua dia fumu Davidi mala a enya Levi akhalele musendesa gukalagala mudimo gula atagenesa ivo 20. David wamonesele egi, abulumuishile ivo yene handaga akhalelego naye luko gubata inzo ya tenta (handaga akhalele naye gutunga tempelo). Enya Levi akhalele mubemba gutagenesa midimo yawo gu inzo ya tenta gula atagenesa ivo 50. (Lutang 8:25, 26; 1 Gudi 23:24-26; tala ÂGE.) Enya Levi akhalele naye gujiya Mukhuala muabonga handaga akhalele nu ginemo gia guwutanga ha meso a athu agasue nu gualongesa nawo.—1 Gudi 15:27; 2 Gudi 5:12; 17:7-9; Neh 8:7-9.
Ndaga jia Ndando jia mu Nyuma
w06-F 1/8 diyiji 23 par. 13
Monesa Gutema: Khala Muvuila Nzambi Woma!
13 Luholo Yehowa wakuatesele Davidi mutangua dia lamba yatumine Davidi ha gumuvuila woma nu ha gumushila mutshima. (Ngimbo 31:22-24) Uvi Davidi gavidilego Nzambi woma mahugo thathu, ndaga yene yamubatediele malamba akola gungima. Hugo dia thomo, didi tangua azudile desizio dia gubata mushete wa gikotelo holu dia pusu-pusu gu Yelusalema ha fundo egi enya Levi awubate ha phanga gifua luholo Mukhuala wakhalele muzuela. Mu tangua diene, Uza wakhalele mutuameza pusu-pusu yene. Tangua pusus-pusu yatshiginyile gubua Uza wayikuatele ngenyi Yehowa wamushiyile mukunda nu “ginaga gienji.” Yadiago Uza wakalegele gubola guakola, uvi Davidi wakhalele ha gishina gia gubola guene handaga anemeselego Mukhuala wa Nzambi. Guvila Nzambi woma gudi mukotelesa gukalagala ndaga jidi gudivua nu gutshigina guenji.—2 Samuele 6:2-9; Lutango 4:15; 7:9.
22-28 FEVRIER
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | LUTANGO 5-6
“Luholo Lutshi Wajiya Gulandula Gifezegeselo gia ba Nazileya?”
it-2-F diyiji 381 par. 6-7, 382 par. 1-2
Nazileya
Muthu wakhalele muzula desizio dia gubua Nazileya wakhalele naye gunemesa ndaga eji thathu: 1) Akhalelego naye gunua matombe abala, akhalelego naye nji gudia vinyo ikhale idi ya gibisulu, yabenga nga yagimigina. Akhalelego naye nji gunua matombe a vinyo yene ikhale adi ahe-ahe, a gumba mitungu nga vinegre. 2) Akhalelego naye gubunga sanga diawo. 3) Akhalelego naye gukuata kimbi (mvumbi) ikhale gia sh’enji, gia ginenji gia phangi’enji wa yala nga wa mukhetu.—Lutang 6:1-7.
Desizio dia Ndando. Muthu wakhalele muzula desizio dia ndando dia “gubua Nazileya [Yakotelesa egi wadihanyi ha gudikhalela] mukunda nu Yehowa,” uvi akhalelego muzula desizio diene hagula athu akhale gumutumbuisa nga gumushimana. Mukhuala wakhalele muzuela egi ‘uvi masugu agasue adi muene Nazileya udi wa gijila gudi Yehowa’.—Lutang 6:2, 8; tala nji Gis 49:26, mbimbi goshia diyiji (NWT).
Mikhuala yakhalele mutogewa ba Nazileya yakhalele nu ndando yakhalele nji ukoteleshi mu gikombelelo gia Yehowa. Ba Nazileya akhalele gifua nganga-nzambi wakoma, luholo nganga-nzambi wakoma wakhalele mutshita mudimo wa gijila wakhalelego naye gukuata kimbi (mvumbi) ikhale ya muenya fami yawo. Akhalele nu inemo yavula ya gutagenesa hene akhalelego naye gunua matombe tangua akhalele mutshita mudimo wa gijila gutuama dia Yehowa.—Levi 10:8-11; 21:10, 11.
Luko, ba nazileya (heb: nazir) ‘akhalelego mubunga sanga diawo ha gumonesa egi adi a gijila.’ Gutshita ngenyi guakhalele mukuatesa athu agasue ha gujiya egi adi ba nazileya. (Lutang 6:5) Mbimbi ya Hebelu nazir yakhalele mukalegewa ha guzuelela vinyo idi “khenji ilondewa galego” mu ivo ya guhululuga nu mu ivo ya Wano wa Gusuanguluga Guakoma (Jubilé). (Levi 25:5, 11) Tudi naye gujiya egi ginzanza gia utadi wa wolo gia khalele ha mbombo ya nganga-nzambi wakoma giakhalele gia gufunda mbimbi eji: “Yehowa wakhala wa gijila,” yakhalele mutamegewa nji egi “njimbu ya gijila ya gudihana [heb: nézèr, idi luholo lumoshi nu nazir].” (Guz 39:30, 31) Luholo lumoshi nji gipho gia ufumu giakhalele musudiga mafumu a Isalele ambiwe maji mu nyuma giakhalele mutamegewa nji egi nézèr (2 Sam 1:10; 2 Maf 11:12; tala CONSÉCRATION; COURONNE.) Mupostolo udi muzuela egi mu hungu dia Uklisto sanga dialeha diahanewe gudi akhetu gifua gipho gia lutumbu. Ndaga eyi yana guakuatesa ha gujiya egi ashigo luholo lumoshi nu mala, adi nji mumonesa khadilo dia gudibulumuisa gutuama dia alumi’awo gifua luholo Nzambi azuelele. Hene, mukhuala wa gutuna gubunga sanga (yakhala ndaga ya musonyi gudi mala), gutuna gunua matombe abala nu gutunua gukuata gima giagasue gia usala yakhalele phamba gudi ba nazileya—Gukalagala ngenyi guakhalele guakuatesa ha gudihana nu gutshita gutshigina gua Yehowa.—1 Kol 11:2-16; Tala, CHEVEUX, POILS; COUVRIR LA TÊTE (SE); NATURE.
Ndaga jia Ndando jia mu Nyuma
w05-F 15/1 diyiji 30 par. 2
Mihu Yana Guhula Athu ana Gutanga Mikanda Yetu
Samson wakhalele wa gudisha nu ba Nazileya ako. Gutuama egi Samson avualewe, anjelo wa Yehowa wawambelele ginenji egi: “Ha wamita nu mbawuvuala mona, thewula yinginyigo mu muto wenji handaga muene mbawukhala ya gijila gudi Nzambi gifua Nazileya, sendese hadi muene mu vumo dia aye ginenji muene mbawusendesa mudimo wa gukula enya Isalele ha mago a enya Filistiya.” (Manz 13:5) Samson azudilego desizio dia gubua nazileya, uvi Nzambi wamutombele ha gubua nazileya. Wakhalele nazileya monyo wenji wagasue. Mukhuala wagutuna gukhuata mvumbi (kimbi) wakhalelego gumutadila. Handaga gula muene wakuata kimbi (mvumbi) muene wajiya guvutuga luko mona wazonda ha gusendesa luko mudimo wenji wa Ginazeleya ba? Ndo sha. Ndaga akhalele mutoga ba Nazileya agivuadiwa jiakhalele diago jia gudisha nu ndaga akhalele mutoga athu akhalele muzula desizio dia gubua ba Nazileya.