BIBLIOTEKE YA MU INTERNET
Biblioteke
YA MU INTERNET
Kipende
  • BIBLIA
  • MIKANDA
  • GUDIBUNGISA
  • Yesu Walongesa Khadilo dia Gudibulumuisa gu Wano wa Pake ya Gisugishilo
    Yesu—Udi Njila, Giamatshidia, nu Monyo
    • Yesu udi muwovua malu a apostolo enji ha gualongesa khadilo dia gudibulumuisa

      MUKHAPHO 116

      Yesu Walongesa Khadilo dia Gudibulumuisa gu Wano wa Pake ya Gisugishilo

      MATAYO 26:20 MAKO 14:17 LUKA 22:14-18 YONE 13:1-17

      • YESU WADIA PAKE YA GISUGISHILO NU APOSTOLO ENJI

      • YESU WAWOVUA MALU A APOSTOLO ENJI HA GULONGESA KHADILO DIA GUDIBULUMUISA

      Phetelo nu Yone ahetele gu Yelusalema, gu inzo yaatumine Yesu ha gulondega wano wa Pake. Gungima, Yesu nu apostolo kumi asendesele guya ha fundo diakhalele Phetelo nu Yone. Yakhalele mungueze, luko tangua diakhalele muya nu gushiwuga hakhalele Yesu nu alandudi enji mubulumuga gu Mulundu wa Olive. Yakhalele lusugu lua gisugishilo Yesu gabalegesele ha mulundu wene; mbawuvutuga luko ha mulundu wene gungima dia gufuzumuga guenji.

      Gungima, Yesu nu alandudi enji ahetele gu Yelusalema, ayile gu inzo akhalele naye gukalagala wano wa Pake. Akandugile gu sugu yakhalele gosa, ha fundo dialondewe ha gukalagala Pake mu mafumbe. Yesu wakhalele diago munengena Pake yene nu gusuanguluga guagasue, handaga wazuelele egi: “Ngakhadi diago nu nzala ya gudia nenu Pake eyi gutuama egi ngumonesewe lamba.”—Luka 22:15, NW.

      Ivo yavula gutuama, athu akhalele nu khadilo dia gubalegesa makawu avula a vinyo gudi athu akhalele mutshita Pake. Hene, tangua Yesu wazanguile kawu dia vinyo, wakalegele gisambu ha guhana Nzambi mersi, wazuelele egi: ‘Zangulenu kiopho egi, mugikhaphe mukatshi dienu. Handaga ngudi gumiwambela egi, sendese luenyelu, mbangunuigo luko matombe uu nu haza Ufumu wa Nzambi.’ (Luka 22:17, 18,) Yamonegele diago haphelo egi gufua guenji guakhalele hehi.

      Tangua dimoshi ngenyi, hakhalele ene mudia, ndaga imoshi ya gushimana yakalegewe. Yesu wamaganele molu, wahagele milele yenji hashi, wazanguile sume. Gungima, wambile meya mu longa diakhalele hehi. Mahugo avula, muthu wakhalele muyamba ngenji wakhalele mutala gula muenya mudimo wenji wawovui malu a ngenji. (Luka 7:44) Uvi mu tangua dinyi, muenya inzo gakhalelego ha guyamba ngenji, hene Yesu gatshitshile mudimo wene. Luko, mupostolo wakhalele naye gukalagala mudimo wene, uvi nga mumoshi mukatshi diawo gawutshitshile ndo. Awukalegelego handaga akhalele mumana mukatshi diawo ba? Ikhale ngenyi nga ndo, avuile diago musonyi ha gumona luholo Yesu gaawovuele malu.

      Tangua Yesu wahetele gudi Phetelo ha gumuwovua malu, Phetelo wamuwambelele egi: ‘Ushigo gunguwovua ikanzo nga hazonda.’ Yesu wamubalumuine egi: ‘Gula ngushigo guguwovua ikanzo, na ushigo nu ame nga mu ndaga imoshi.’ Phetelo wavutudile egi: ‘Fumu, Unguwovuigo phamba ikanzo, uvi nguwovue nji mago nu muto.’ Muene wadihudile diago tangua Yesu wamuwambelele egi: ‘Muthu wazui gale meya gashigo nu ndaga ya guzua luko. Khuta ikanzo yenji, handaga muene udi ula phe. Enue mudi ala phe uvi khungi yenu agasue ndo.’—Yone 13:8-10.

      Yesu wawovuele malu a apostolo agasue 12, wawovuele nji malu a Yudasa Isakaliote. Gungima dia guvutula mulele wenji wa gu thulo, Yesu wavutugile gu mesa. Wahudile apostolo enji egi: ‘Muakotelesa ndaga eyi ngamitshitshila ba? Muana gungutamega egi ‘Mulongeshi’ nu ‘Fumu,’ mudi muzuela muabonga ndaga ya ngudi ngenyi. Hene, gula ame, Fumi’enu nu Mulongeshi wenu, ngamiwovua ikanzo, muabonga enue nji mudiwevue ikanzo. Ame ngamihua gifezegeselo ha enue mutshite gifua luholo ngamitshitshila. Giamatshidia ngudi gumiwambela egi, muenya mudimo gashigo mubalega fumi’enji gukoma, muthu watumiwe gashigo mubalega muthu wamutumine gukoma. Ha muajiya ndaga eji, mudi mukhala nu gusuanguluga gula muajitshita.’—Yone 13:12-17.

      Yesu wahanele longo diawaha diago mu ndaga yatadila khadilo dia gudibulumuisa! Alandudi a Yesu ashigo naye gukamba fundo dia thomo, ha gutangiza egi ene adi nu ndando yavula gubalega, enji egi athu ako adi naye guaatshitshila mudimo. Uvi adi naye gulandula khadilo dia Yesu. Ishigo mukotelesa egi adi naye guwovua malu a athu ako; uvi adi naye gutshigina gukuatesa athu ako nu gudibulumuisa guagasue, gutomba-tomba ndo.

      • Mu tangua dia wano wa Pake, itshi Yesu gawambelele apostolo yamonesele diago egi gufua guenji guakhalele hehi?

      • Mukunda natshi yakhalele ndaga ya gushimana egi Yesu gawovue malu a apostolo enji?

      • Tangua Yesu wawovuele malu a apostolo enji, longo ditshi gahanele?

  • Gudia gua Fumu gua mu Ngueze
    Yesu—Udi Njila, Giamatshidia, nu Monyo
    • Yesu wakhalele nu apastolo enji 11 agujinginyina tangua gasendesesele wano wa Gudia gua Fumu mu Ngueze

      MUKHAPHO 117

      Gudia gua Fumu gua mu Ngueze

      MATAYO 26:21-29 MAKO 14:18-25 LUKA 22:19-23 YONE 13:18-30

      • YESU WAMONESELE EGI YUDASA MBAWUMUDIGA

      • YESU WASENDESESELE WANO WA GUWUNGULUGA GUFUA GUENJI

      Tudi mu ngueze gutuama dia gudia gua Fumu, Yesu walongesele apostolo enji khadilo dia gudibulumuisa tangua wawovuele malu awo. Yajiya gukhala egi gungima dia wano wa Pake, Yesu wazuelele mbimbi jia tendelele Davidi egi: ‘Nu muene futa diami wa diago ngana zegemena, wago wana gudia nu ame, wangubalumugila.’ Gungima, wazuelele egi: ‘Mumoshi mukatshi dienu mbawungudiga.’—Ngimbo 41:9; Yone 13:18, 21.

      Apostolo aditalele mukuta wawo agasue, ahudile Yesu egi: “Fumu, ame ba?” Yudasa Isakaliote nji wahudile ngenyi. Phetelo wawambelele Yone wago wakhalele hehi nu Yesu gu mesa, ha gukamba gujiya gula idi nanyi diago. Hene, Yone wazegemene hehi nu Yesu, wamuhudile gamba: “Fumu, nanyi muene?”—Matayo 26:22; Yone 13:25.

      Yesu wabalumuine egi: ‘Muthu wago mbangubondela gitshinyi gia dipha ha gumuhua, muene.’ Gungima, Yesu wabondele gitshinyi gia dipha, wadihanele Yudasa, wazuelele egi: “Mun’a muthu udi mufua gifua luholo yafundjiwe mu mukanda wa Nzambi mukunda nu muene. Uvi mukumbu udi gudi muthu wago mbawudiga Mun’a muthu! Yakhalele naye gukhala ndaga yabonga diago gudi muthu munu gula gavualewego genji ndo.” (Yone 13:26; Matayo 26:24) Gungima, Satana wanginyine mu mutshima wa Yudasa, wago wakhalele wabodi gale genji. Mu tangua diene, wadihanele gudi Diabulu ha gutshita gutshigina guenji. Ngenyi, wabuile “mona wa gufua.”—Yone 6:64, 70; 12:4; 17:12, NW.

      Yesu wawambelele Yudasa egi: ‘Iwudi mutshigina gutshita, itshite gatshididi.’ Apostolo akoteleselego ndaga yazuelele Yesu. Luholo Yudasa wakhalele nu gibambelo gia mbongo, apostolo ako atangijile gifua Yesu wakhalele gumuwambela gamba: “‘Sumba ima itudi nayo funu mukunda nu wano,’ nga ndo hana jiphutu ima.” (Yone 13:27-30, NW) Yakhalelego ngenyi, Yudasa wayile genji mudiga Yesu.

      Mu ngueze yene imoshi ya wano wa Pake, Yesu wasendesesele wano uko uhe-uhe wa gudia. Wazanguile dipha, wakalegele gisambu ha guhana Nzambi mersi, wadibatudile, gungima wadihanele gudi apostolo enji. Wazuelele gamba: “Edi didi mukotelesa muila wami, udi muhanewa mukunda nu enue. Landulenu gukalagala ngenyi ha guwunguluga ame.” (Luka 22:19, NW) Dipha diene diabalegele ha mago a apostolo, enji adidile.

      Gungima, Yesu wazanguile khiopho gia vinyo, wakalegele gisambu ha guhana Nzambi mersi, gungima wagihanele gudi apostolo. Mukut’awo agasue anuile vinyo yakhalele mu khiopho. Hakiene, Yesu wazuelele egi: “Khiopho egi gidi gikotelo gihegihe gia Nzambi mu njila ya mahatshi ami, anyi mbaabunduga mukunda nu enue.”—Luka 22:20, NW.

      Ngenyi, Yesu wasendesesele wano wa guwunguluga gufua guenji (Mémorial), alandudi enji adi naye gukalagala wano wene givo giagasue mu lusugu lua 14 Nizani. Wano wene mbawuwunguluisa athu agasue mbaakhala mu gudibungisa guene ndaga ya tshitshile Yesu nu sh’enji hagula athu adi nu gutshigina ahuluishiwe mu uhiga wa gubola nu gufua. Guwunguluga gua gufua gua Yesu guabalega wano wa Pake wa enya Yuda, handaga guana gumonesa haphelo egi athu adi nu gutshigina, ahuluishiwe diago mayilago.

      Yesu wazuelele egi mahatshi enji “mbaabunduga mukunda nu athu avula ha gutotesa gubola guawo.” Mukatshi dia athu ene Nzambi mbagatotesela gubola, tuajiya gutanga nji apostolo enji a gujinginyina nu alandudi enji ako adi agujinginyina gudi Nzambi. Ene mbaahinyina nenji mu Ufumu wa Sh’enji.—Matayo 26:28, 29, NW.

      • Profesi itshi ya Biblia Yesu watangele idi muzuelela futa mumoshi? Luholo lutshi gamonesele gutagenesewa gua profesi yene?

      • Itshi Yesu wawambelele Yudasa ha gukalagala, uvi luholo lutshi apostolo ako akotelesele ndaga yazuelele Yesu?

      • Wano utshi uhe-uhe wasendesesele Yesu? Mukunda natshi gawusendesesele?

  • Apostolo Adi Mumana ha Gujiya Gula Nanyi Mukatshi Diawo Wabalega Ako
    Yesu—Udi Njila, Giamatshidia, nu Monyo
    • Apostolo a Yesu adi mumana ha gujiya gula nanyi mukatshi diawo wabalega ako

      MUKHAPHO 118

      Apostolo adi Mumana ha Gujiya Gula Nanyi Mukatshi Diawo Wabalega Ako

      MATAYO 26:31-35 MAKO 14:27-31 LUKA 22:24-38 YONE 13:31-38

      • YESU WAHANA LONGO MU NDAGA YATADILA GUKAMBA GUKHALA HA FUNDO DIA THOMO

      • YESU WADIANGELA GUZUELA EGI PHETELO MBAWUMUTUNA

      • ALANDUDI A YESU ANA GUJIYIWA MU GUZUMBA GUAWO

      Tangua apostolo akhalele nu Yesu mu ngueze ya gisugishilo, Yesu waahanele longo diawaha diago dia gudibulumuisa tangua waawovuele malu. Mukunda natshi yatogele diago egi akalagale ngenyi? Mukunda nu khadilo dimoshi ene amonesele. Ene akhalele adihanele gale gudi Nzambi, uvi akhalele mulandula gudisagesa ha gujiya gula nanyi mukatshi diawo wabalega ako. (Mako 9:33, 34; 10:35-37) Khadilo ditshi amonesele mu ngueze yinyi?

      Apostolo asendesele guhaga “giphapha giakola mukunda nu gujiya egi nanyi wabalegele ako.” (Luka 22:24) Idi yadiago egi Yesu wavuile gikenene giakola luholo ene asendesele luko gumana! Itshi gakalegele?

      Hafundo dia guaabalela mukunda nu matangi awo nu khadilo diawo edi diabola, Yesu wawambelele nu guhuiminyina guagasue egi: “Mafumu a ifutshi adi nu jingilo holu dia athu. Luko, ana gutamega athu adi nu uhinyinyi holu diawo egi, atshitshi a ndaga jiabonga. Uvi enue mushigo naye gukhala ngenyi ndo. . . . Handaga muthu mutshi mukatshi dienu wabalega ako? Wago unu udi mudia nga wago unu udi muhaga ima ya gudia gu mesa?” Gungima, Yesu waahanele gifezegeselo wana guaahana gale tangua diagasue, wazuelele egi: “Uvi ame ngudi mukatshi dienu gifua muthu wana guhana ima ya gudia gu mesa.”—Luka 22:25-27, NW.

      Ngatshima matangua ako apostolo akhalele mumonesa khadilo diabola, akhalele a gujinginyina gudi Yesu mu malamba avula ataganele nawo. Hene, muene wazuelele egi: “Ngudi mukota nenu gikotelo gifua luholo Tata wakotele nu ame gikotelo mukunda nu ufumu.” (Luka 22:29, NW) Athu awa akhalele diago alandudi a Yesu a gujinginyina. Ngenyi, Yesu waalayile egi mu njila ya gikotelo giakotele nawo, ene mbaakhala mu Ufumu, luko mbaahinyina hamoshi nu muene.

      Ngatshima apostolo akhalele nu felela edi diabonga, ene akhalele athu ashigo atagana. Yesu wawambelele egi: “Satana watogele ha gumiphupha mukuta wenu agasue gifua ble,” inyi yana guhehumuga tangua ana guyiphupha. (Luka 22:31, NW) Waatemesele luko egi: “Mu phipha eyi khungi yenu agasue mudi mungulenga, mungubembi, handaga yafundjiwe mu mukanda wa Nzambi egi: ‘Mbangubeta mubambi wa imeme, enji thundu ya imeme mbayimuangana.’”—Matayo 26:31; Zakaliya 13:7, NW.

      Uvi Phetelo wadisunzuile, wazuelele egi: ‘Ngatshima athu ako agasue agubemba, ame mbangulodigo nga hazonda ha gugubemba!’ (Matayo 26:33) Uvi Yesu wawambelele Phetelo gamba mu phipha eyi, gudiangela kolombolo khenji didila galego, muene mbawumutuma mahugo mbadi. Yesu wazuelele luko egi: ‘Ngatogele mukunda nu aye hagula gutshigina guaye gulebi ndo. Ngenyi aye, hawavutuga gudi ame, kolesa mitshima ya aphangi’aye.’ (Luka 22:32) Phetelo wakhalele diago gudishila mutshima, wazuelele egi: “Mbangugutunyigo, ngatshima yatoga egi ngufue naye hamoshi.” (Matayo 26:35, NW) Apostolo ako agasue azuelele nji ngenyi.

      Yesu wawambelele alandudi enji egi: “Ngudi mukhala nu enue khuta tangua diazonda. Enue mbamungukamba. Uvi gifua ngawambelele enya Yuda, ngudi gumiwambela nu enue nji egi, ‘Fundo mbanguya, enue muajiyilego guheta guene.’” Gungima, wazuelele luko egi: “Ngudi gumihana mukhuala umoshi uhe-uhe egi: mudizumbe. Gifua luholo ame ngamizumba enue, nu enue nji dizumbenu. Athu agasue mbaajiya egi mudi alandudi ami Gula mudi gudizumba.”—Yone 13:33-35, NW.

      Tangua Phetelo wavuile Yesu muzuela egi udi mukhala nawo khuta tangua diazonda, wamuhudile gamba: “Fumu, udi muya gui?” Yesu wamubalumuine egi: ‘Fundo dingudi muya, aye wajiyile ndo gungulandula luenyelu, uvi mbawungulandula gungima.’ Phetelo wadihudile, wazuelele egi: ‘Fumu, mukunda natshi ngajiyilego gugulandula luenyelu? Mbanguhana monyo wami mukunda nu aye.’—Yone 13:36, 37.

      Gungima, Yesu wazuelele ndaga jiatadila tangua gatumine apostolo ha gulongesa gu Galile gagasue, uvi ayilego nu kuba dia mbongo nga nu ima ya gudia. (Matayo 10:5, 9, 10) Waahudile egi: “Muadifudile nga gima gimoshi?” Ene abalumuine egi: “Ndo!” Uvi, itshi akhalele naye gukalagala sendese mu tangua dinyi? Yesu wawambelele egi: “Luenyelu, muthu udi nu kuba dia mbongo adizangule, luko muthu udi nu muala wa ima ya gudia awuzangule. Muthu gashigo nu phogo ya khusa, adige gikuto gienji, ayisumbe. Handaga ngudi gumiwambela egi mbimbi eji jia mu mukanda wa Nzambi jidi naye gutagenesewa mukunda nu ame egi: ‘Muene watangewe hamoshi nu ashiyi a mikhuala.’ Handaga ndaga jidi mutagenesewa mukunda nu ame.”—Luka 22:35-37, NW.

      Yesu wakhalele muzuelela ndaga mbajikalegewa gungima dia gushiyiwa guenji holu dia mutshi, hamoshi nu atshitshi a ndaga jiabola, nga ashiyi a mikhuala. Gungima, alandudi enji mbaamonesewa lamba. Apostolo enji amonele diago egi akhalele a gudilondega, azuelele egi: “Fumu, tala! Phogo jiyadi jia khusa jienyeji.” Muene waabalumuine gamba: “Jiatagana.” (Luka 22:38) Phogo jia khusa jiyadi akhalele najio jiahanele Yesu okazio wa guaalongesa longo diko dia ndando.

      • Mukunda natshi apostolo akhalele mumana? Luholo lutshi Yesu wamanesele ndaga yene?

      • Ndaga jitshi mbajikalegewa mu njila ya gikotelo Yesu gakotele nu alandudi enji?

      • Itshi yazuelele Yesu tangua Phetelo wamuwambelele egi muene mbagamubembigo nga hazonda?

  • Yesu udi Njila, udi Giamatshidia, nu udi Monyo
    Yesu—Udi Njila, Giamatshidia, nu Monyo
    • Yesu udi gu suku ya gosa nu apostolo enji 11 a gujinginyina

      MUKHAPHO 119

      Yesu udi Njila, udi Giamatshidia, nu udi Monyo

      YONE 14:1-31

      • YESU WAYA MULONDEGA FUNDO

      • WAHANA LAJI EGI MBAWUTUMINA ALANDUDI ENJI MUKUATESHI

      • TATA WABALEGA YESU

      Yesu wakhalele gu sugu ya gosa nu apostolo enji, waahanele gikhesa egi: ‘Mudisagesago mu mitshima yenu. Monesenu gutshigina guenu gudi Nzambi, monesenu gutshigina guenu gudi ame.’—Yone 13:36; 14:1.

      Yesu wawambelele apostolo enji agujinginyina gishina ashigo naye gudisagesa mukunda nu guya guenji. Wazuelele egi: ‘Monzo ya Tata mudi nu mafundo avula a gukhala. . . . Ha ngaya ha gumilondela fundo, mbanguvutuga luko, mbangumizangula ha enue mukhale nji fundo ngudi mukhala ame.’ Uvi apostolo akoteleselego egi muene wakhalele muzuelela guya mu dilu. Hene, Toma wahudile gamba: ‘Fumu, tushigo mujiya fundo udi muya. Luholo lutshi tuajiya gujiya njila?’—Yone 14:2-5.

      Yesu wabalumuine egi: “Ame ngudi njila, ngudi giamatshidia nu ngudi monyo.” Muthu wajiya gungina monzo ya Sh’enji mu dilu phamba gula watshigina Yesu nu malongo enji, nu walandula khadilo dienji. Yesu wazuelele egi: “Gushigo muthu udi muheta gudi Tata gula gabalegelego gudi ame.”—Yone 14:6.

      Filipho wakhalele mutegelela muabonga, hene wawambelele Yesu egi: ‘Fumu, tudijige Tata, idi yatagana mukunda nu esue.’ Yajiya gukhala egi Filipho wakhalele mutshigina egi amone Nzambi mu vizio gifua luholo Moise, Eliya nu Yeshaya amonele. Uvi, apostolo akhalele nu gima giabalega vizio jiene. Yesu wazuelele egi: ‘Filipho, ngudi gale nu enue sendese mualeha, uvi aye khenji ungujiya gaye ndo? Muthu wangumona ame, wamona nji Tata.’ Yesu wakhalele mumonesa diago makalegelo a Sh’enji. Ngenyi, gujinga nu Yesu nga gumona ndaga akhalele mutshita, yakhalele gifua gumona Tata. Yadiago, Tata wabalega mona, handaga Yesu hakhenji wazuelele haphelo egi: “Mbimbi eji ngudi gumiwambela, ngushigo mujizuelela mu ngolo jiami.” (Yone 14:8-10) Apostolo amonele diago egi Yesu wakhalele muhana lutumbu lua malongo enji gudi Sh’enji.

      Apostolo a Yesu akhalele amonyi gale Yesu mutshita ndaga jia gushimana. Akhalele nji muvua Yesu mulongesa lukuma luabonga lua Ufumu wa Nzambi. Hene mu tangua diene, wawambelele egi: ‘Muthu wagasue wamonesa gutshigina guenji gudi ame, mbawutshita nji midimo ingudi mutshita; muene mbawutshita midimo yakoma gubalega eyi.’ (Yone 14:12) Yesu gazuelelego egi alandudi enji mbaatshita ndaga jiakoma jia gushimana gubalega eji gatshitshile muene. Watshiginyile guzuela egi, alandudi enji mbaalongesa muavula mbimbi ya Nzambi mu sungi yaleha, mu membo avula gubalega, nu gudi athu avula gubalega.

      Guya gua Yesu mbagubemba alandudi enji gifua an’a shiye, hene waalayile gamba: ‘Gula muatoga nga gima gitshi mu jina diami, mbanguyitshita.’ Wazuelele luko egi: ‘Mbangutoga Tata, muene mbawumihua mukuateshi muko mbamukhale nenji ivo nu ivo, nyuma ya giamatshidia.’ (Yone 14:14, 16, 17) Ngenyi, waahanele laji egi alandudi enji mbaaheta nyuma yabonga ya Nzambi: yene mukuateshi muko. Ahetele nyuma yene mu lusugu lua Pantekote.

      Yesu wazuelele egi: ‘Guasala hazonda a ha mavu mbaangumonyigo, uvi enue mbamungumona, handaga ame ngudi nu monyo, enji enue mbamukhala nu monyo luyadi.’ (Yone 14:19) Tangua Yesu wafuzumugile, wadimonele nu apostolo enji. Luko, mu masugu adi muza, mbawaafuzumuna nu muila wa mu nyuma, ene mbaajinga nenji mu dilu.

      Gungima Yesu wazuelele egi: “Muthu udi mubamba mikhuala yami nu udi muyitumagela, muene wanguzumba ame. Yago wanguzumba ame, mbawuzumbiwa gudi Tata, ame mbangumuzumba nji, mbangudidijiga gudi muene.” Hazuelele muene ngenyi, mupostolo mumoshi jina dienji Yudasa, wana gutamegewa luko egi Thaddée, wahudile gamba: ‘Fumu, mukunda natshi mbawudidijigiga gudi esue uvi gudi athu a ha mavu ndo?’ Yesu wamubalumuine egi: ‘Gula muthu wanguzumba, mbawutumagela mbimbi yami, nu Tata wami mbawumuzumba . . . Muthu gashigo munguzumba, gashigo mutumagela mbimbi jiami.’ (Yone 14:21-24) Alandudi enji akhalele diago agudisha nu athu a ha mavu awa handaga athu a ha mavu akhalelego mutshigina egi Yesu udi njila, udi giamatshidia, nu udi monyo.

      Yesu wakhalele mutshigina guya genji; henyaha, luholo lutshi alandudi enji mbaawunguluga diago ndaga jiagasue eji gaalongesele? Yesu wazuelele egi: ‘Mukuateshi, nyuma yabonga ya Nzambi, mbayimitumina Tata mu jina diami, mbayimilongesa ndaga jiagasue, mbayimiwunguluisa ndaga jiagasue jingamiwambelele.’ Apostolo amonele diago luholo nyuma yabonga yajiya guhana ngolo. Yadiago, mbimbi eji jiaahanele diago gikhesa. Yesu wazuelele luko egi: “Ngudi mumibembela guhuima. Ngudi gumihua guhuima guami. . . . Mudisagesago mu mitshima yenu.” (Yone 14:26, 27) Ngenyi, alandudi ajiyile gishina ashigo naye gudisagesa mu mitshima yawo—mbaaheta utuameji nu ubambi wa Tata wa Yesu.

      Ndaga jidi mumonesa ubambi wa Nzambi jiamonegele gungima. Yesu wazuelele egi: “Fumu wa ha mavu awa waza, muene gashigo nu ngolo gudi ame.” (Yone 14:30) Diabulu wanginyine mu matangi a Yudasa, wamutuamezele. Uvi Yesu gakhalelego nga nu gubola gumoshi Satana wajiya gukalegela ha gumutuma egi atune Nzambi. Luko, Diabulu gashigo nu ngolo jia gukalagala egi Yesu afue mayilago. Mukunda natshi? Yesu wazuelele egi: “Ngudi mutshita gifua muanguwambelele Tata ha gutshita.” Wakhalele nu gutshigina guakola egi Sh’enji mbawumufuzumuna.—Yone 14:31.

      • Gui guakhalele muya Yesu? Itshi gawambelele Toma mukunda nu fundo diene?

      • Idi mumonega egi Filipho wakhalele mutshigina egi Yesu akalagale itshi?

      • Luholo lutshi alandudi mbaakalagala ndaga jiakoma gubalega eji jiatshitshile Yesu?

      • Mukunda natshi gujiya egi Tata wabalega Yesu guana guhana gikhesa?

  • Alandudi adi Naye Guhaga Mabundu nu Gubua Mafuta a Yesu
    Yesu—Udi Njila, Giamatshidia, nu Monyo
    • Yesu udi muta maga nu alandudi enji hadi ene muzoga gu sugu ya gosa

      MUKHAPHO 120

      Alandudi adi Naye Guhaga Mabundu nu Gubua Mafuta a Yesu

      YONE 15:1-27

      • MUTSHI WA VINYO WA GIAMATSHIDIA NU THANGO

      • LUHOLO LUA GUKHALA MU GUZUMBA GUA YESU

      Yesu watele maga nu apostolo enji a gujinginyina ha guaahana gikhesa; watele nawo maga gifua luholo mafuta ana guta maga. Tangua diakhalele diabalega gale, yajiya gukhala mu midi ya phipha. Mu tangua diene, Yesu wahanele gifezegeselo gidi muhana gikhesa. Wazuelele egi:

      “Ame ngudi mutshi wa vinyo wa giamatshidia, Tata udi mudimi.” (Yone15:1, NW) Gifezegeselo egi giadifuana nu ndaga gazuelele ivo yavula yabalega gale, jidi mutadila gifutshi gia Isalele, giakhalele mutamegewa egi mutshi wa vinyo wa Yehowa. (Yelemiya 2:21; Hoshea 10:1, 2) Uvi, Yehowa wakhalele mutshigina gutuna gifutshi giene. (Matayo 23:37, 38) Hene, Yesu wakhalele muzuelela ndaga ihe-ihe. Wamonesele egi, muene udi mutshi wa vinyo wakunyiwe gudi Sh’enji sendese tangua gambiwe maji mu nyuma mu givo 29 gia tangua dietu. Uvi Yesu wamonesele egi mutshi wa vinyo wakhalele mukotelesa ndaga jiko jiavula. Wazuelele gamba:

      ‘Luthango luagasue lushigo muhaga mabundu gudi ame [Tata wami] udi mulubatula, uvi luthango luagasue ludi muhaga mabundu udi mulusawila ha luene luhage mabundu ako avula. . . . Gifua mudi luthango luajiyilego gudihagela mabundu hakhalo gula luene lushigo lua gukuatagana gu mutshi wa vinyo, ngenyi nji enue muajiyilego gudihagela mabundu gula mushigo agukuatagana gudi ame. Ame ngudi mutshi wa vinyo; enue mudi thango.’—Yone 15:2-5.

      Yesu walayile alandudi enji a gujinginyina egi gula muene waya, mbawatumina mukuateshi, nyuma yabonga ya Nzambi. Gungima dia masugu 51, tangua apostolo nu athu ako ahetele nyuma yene, abuile thango jia mutshi wa vinyo. Luko, “thango” jiagasue mbajikhala jia gudikuata nu Yesu. Ha gukalagala itshi?

      Muene wazuelele egi: ‘Muthu wagasue udi mujinga hamoshi nu ame, nu ame hamoshi nu muene, mbawuhaga mabundu avula; handaga gula mushigo nu ame, muajiyilego gutshita nga gima gimoshi.’ “Thango” eji, yakotelesa egi alandudi enji a gujinginyina mbaahaga mabundu avula. Yakotelesa egi, mbaalandula makalegelo a Yesu, mbaalongesa athu ako ndaga jia Ufumu wa Nzambi nu gikhesa giagasue, luko mbaabuisa athu avula alandudi a Yesu. Itshi mbayibuila giwa muthu yonu gashigo mujinga hamoshi nu Yesu, yonu gashigo muhaga mabundu? Yesu wazuelele gamba: “Gula muthu gashigo mujinga hamoshi nu ame, udi mubishidiwa.” Yesu wazuelele luko egi: ‘Gula mudi mukhala agudivua nu ame, nu mbimbi jiami jidi mukhala mu mitshima yenu, mutoge giagasue gimuatshigina, enji mbamugiheta.’—Yone 15:5-7.

      Yesu wazuelele luko ndaga gadiangele guzuela mahugo mbadi: gubamba mikhuala yenji. (Yone 14:15, 21) Wamonesele luholo luatagana luajiya gumonesa egi alandudi enji akhalele mutumagela mikhuala yenji. Wazuelele egi: “Gula mudi mutumaga mikhuala yami, mbamukhala mu guzumba guami gifua ngatumagele ame mikhuala ya Tata nu ngudi mukhala mu guzumba guenji.” Uvi, guzumba Yehowa Nzambi nu mun’enji guana gutoga ndaga jiavula. Yesu wazuelele egi: “Mukhuala wami uhe-uhe weny’owu, mudizumbe gifua mu ngamizumba enue. Gushigo muthu udi nu guzumba gubalega gua muthu wago udi muhana monyo wenji mukunda nu mafuta enji. Mudi mafuta ami gula mudi mutshita gifua mungudi gumiwambela ha gutshita.”—Yone 15:10-14.

      Matangua azonda gungima, Yesu wamonesele guzumba guenji tangua gahanele monyo wenji mukunda nu athu agasue anyi ana gusha gutshigina guawo gudi muene. Gifezegeselo gienji gidi naye gutuma alandudi enji ha gukhala nu guzumba gua luholo elu mukatshi diawo. Yesu wazuelele gutuama egi guzumba guene mbagukhala gifua njimbu idi mumonesa egi alandudi enji adi a gudisha nu athu ako. Wazuelele gamba: ‘Athu agasue mbaajiya egi mudi alandudi ami Gula mudi gudizumba.’—Yone 13:35.

      Apostolo akotelesele diago egi Yesu waatamegele egi “mafuta enji.” Muene wamonesele mukunda natshi waatamegele ngenyi. Wazuelele egi: ‘Ngudi gumitamega egi mafuta handaga ngamijiyisa ndaga jiagasue ngavuile gudi Tata.’ Yakhalele luendu luabonga diago—lua gukhala mafuta akola a Yesu, nu gujiya ndaga jia mudijigile Tata! Uvi, hagula egi ene alandule gusuanguluga nu ufuta wene, adi naye ‘gulandula guhaga mabundu.’ Yesu waalayile egi gula akalagala ngenyi, ‘gima giagasue egi mbaatoga gudi Tata mu jina dienji, muene mbawaahana nagio.’—Yone 15:15, 16.

      Guzumba mbagukhala nago alandudi enji, “thango” eji, mbaguaakuatesa ha gukolesela mu malamba mbaatagana nawo. Yesu waatemesele egi athu a ha mavu awa mbaakhala nawo umbalagaji. Hene, waahanele gikhesa egi: ‘Gula athu a ha mavu adi nenu umbalagaji, jiyenu egi adiangele gukhala nu ame umbalagaji. Nga enue mudi athu a ha mavu awa, nga athu a ha mavu amizumba gifua akuaku’wo. Uvi luholo ngamikatuile mukatshi dia athu a ha mavu awa, . . . ene adi nu enue umbalagaji.’—Yone 15:18, 19.

      Yesu wazuelele luko egi: ‘Ene mbaamitshitshila ndaga eji jiagasue mukunda nu jina diami, handaga ene ashigo mujiya muthu wangutumine.’ Yesu wamonesele luko egi ndaga jia gushimana gakhalele mutshita jia fuishile mbalagaji jienji milonga. Wazuelele egi: “Nga ame ngatshitshilego jindaga mukatshi diawo jiakhalele muthu muko khenji gajitshitago, nga ene ashigo nu gubola. Uvi luenyelu ene amonele ndaga eji ngatshitshile, uvi ene adi nu ame nu Tata umbalagaji.” Yadiago, umbalagaji wawo wataganesele ndaga jia diangele guzuela ngambi jia Nzambi.—Yone 15:21, 24, 25; Ngimbo 35:19; 69:4.

      Yesu wawunguluishile alandudi enji egi mbawaatumina mukuateshi, nyuma yabonga ya Nzambi. Ngolo jiene mbajikhala mukunda nu alandudi enji agasue. Mbajiaakuatesa nji ha guhaga mabundu, nu ‘ha guzuelela ndaga jia Yesu.’—Yone 15:27.

      • Mu gifezegeselo gia hanele Yesu, “mudimi” udi nanyi? “Mutshi wa vinyo” udi nanyi? “Thango” jidi akuatshi?

      • Mabundu atshi Nzambi gatshiginyile egi thango jihage?

      • Luholo lutshi alandudi a Yesu ajiya gukhala mafuta enji? Itshi mbayaakuatesa ha gubinga umbalagaji wa athu a ha mavu awa?

  • “Khalenu nu Gikhesa! Ame Ngabinga Mavu Awa”
    Yesu—Udi Njila, Giamatshidia, nu Monyo
    • Apostolo adi nu gikenene giavula handaga Yesu wawambelele egi mbaamonesewa lamba

      MUKHAPHO 121

      “Khalenu nu Gikhesa! Ame Ngabinga Mavu Awa”

      YONE 16:1-33

      • GUASALA HAZONDA, APOSTOLO MBAAMONYIGO LUKO YESU

      • GIKENENE GIA APOSTOLO MBAGIBALUMUGA GUSUANGULUGA

      Yesu nu apostolo enji adilondegele ha guzoga gu sugu ya gosa fundo atshitshile wano wa Pake. Gungima dia guwambela apostolo enji ndaga mbaatagana najio, Yesu wazuelele luko gamba: “Ngamiwambela ndaga eji ha enue muwungaganago.” Mukunda natshi yakhalele ndaga yabonga egi a atemese ngenyi? Wadijigile egi: ‘Mbaamikaya mu ikombelelo. Kumbi mbadiza, didi muthu wagasue udi gumishiya, mumba matangi egi: muene udi mutshitshila Nzambi mudimo ngenyi.’—Yone 16:1, 2.

      Yajiya gukhala egi apostolo adisagesele tangua avuile mbimbi eji. Yesu wadiangele guaawambela egi athu a ha mavu awa mbaakhala nawo umbalagaji, uvi gaawambelego giphungu gimoshi egi mbaashiyiwa. Mukunda natshi? Wazuelele egi: “Ngamiwambelelego ndaga eji gu gisendeselo, handaga ngakhalele nenu.” (Yone 16:4) Mu tangua diene, watemesele apostolo enji gutuama dia guya guenji. Ngenyi, waakuatesele hagula awunganago.

      Yesu wazuelele luko egi: “Ngudi muya gudi muthu wangutumine. Uvi gushigo muthu mumoshi mukatshi dienu udi gunguhula egi, ‘Udi muya gui?’” Mu ngueze inyi, hazonda gutuama, amuhudile ha gujiya fundo gakhalele muya. (Yone 13:36; 14:5; 16:5) Uvi henyaha, alebele diago muila luholo Yesu gaawambelele egi mbaamonesewa lamba; avuile diago gikenene. Hene, amuhudilego ndaga jiavula jiatadila lutumbu luakhalele gumunengena, nu gubonga akombeledi a giamatshidia mbaaheta gu lutumbu luene. Yesu wazuelele egi: ‘Mitshima yenu yazala pha nu gikenne handaga ngamiwambela ndaga eji.’—Yone 16:6.

      Gungima, Yesu wazuelele egi: ‘Gula ame ngaya, idi yabonga mukunda nu enue, handaga gula ngayilego, mukuateshi mbagajigo gudi enue. Uvi gula ngaya, mbangumitumina nenji.’ (Yone 16:7) Alandudi ajiya guheta nyuma yabonga ya Nzambi phamba gula Yesu wafua nu waya mu dilu. Ngenyi, mukuateshi unu Yesu mbagatuma, mbawukuatesa diago athu enji ha mavu agasue.

      Nyuma yabonga ya Nzambi, ‘mbayihana athu a ha mavu ijiyishilo yatagana mu ndaga yatadila gubola, nduedi nu usopheshi wa Nzambi.’ (Yone 16:8) Yadiago, nyuma yabonga mbayimonesa haphelo egi athu a ha mavu atunyile gusha gutshigina guawo gudi Mun’a Nzambi. Guya gua Yesu mu dilu mbagumonesa egi muene udi muthu watagana. Mbagumonesa nji egi Satana, ‘fumu wa ha mavu awa,’ udi naye gusophesewa.—Yone 16:11.

      Yesu wazuelele luko egi: “Ngudi nji nu ndaga jiko jiavula jia gumiwambela, uvi enue muajiyilego gujikuata luenyelu.” Tangua mbaaheta nyuma yabonga ya Nzambi, mbayaatuameza ha gukotelesa “giamatshidia giagasue,” ngenyi mbaajiya gujinga mu luholo ludi gudivua nu giamatshidia giene.—Yone 16:12, 13.

      Apostolo adihudile diago mukunda nu ndaga jia zuelele Yesu gungima. Wazuelele egi: ‘Guasala kumbi diazonda mbamungumonyigo luko, kungima, habalega kumbi dia hihia, mbamungumona luko.’ Adihudile mukatshi diawo ha gujiya gula mbimbi jia Yesu jiakhalele mukotelesa itshi. Yesu wajiyile egi akhalele mutshigina gumuhula, hene wazuelele gamba: “Ngudi gumiwambela giamatshidia egi mbamudila, mbamusha isenzele, uvi a ha mavu mbaasuanguluga. Mbamukhala nu gikenene, uvi gikenene gienu mbagibalumuga gusuanguluga.” (Yone 16:16, 20) Tangua diashiyiwe Yesu gungima gua matangua azonda, mafumu a mangumba asuangulugile, uvi alandudi avuile gikenene. Uvi gikenene giawo giabalumugile gusuanguluga tangua Yesu wafuzumugile! Gusuanguluga guawo guavudile luko tangua nyuma ya Nzambi yaabulumugile.

      Yesu wafuanesele ndaga mbajitagana najio apostolo nu lamba diana guvua mukhetu mu tangua dia guvuala. Yesu wazuelele gamba: ‘Hadi mukhetu nu misongo ya guvuala, muene udi nu gikenene handaga kumbi dienji dia lamba diatagana. Uvi, havuala muene mona, gashigo muwunguluga luko lamba dienji handaga gusuanguluga guenji gudi egi, muthu wavualewa ha mavu.’ Yesu wahanele apostolo enji gikhesa egi: ‘Enue nji mudi nu gikenene luenyelu, uvi mbangumimona luko, mitshima yenu mbayisuanguluga, gushigo muthu mbawumikatula gusuanguluga guenu.’—Yone 16:21, 22.

      Uu nu tangua edi, apostolo akhalele khenji atoga gale gima mu jina dia Yesu. Hene, wawambelele gamba: ‘Mu lusugu lunu, mbamutoga Tata mu jina diami.’ Mukunda natshi adi naye gutoga mu jina dienji? Ishigo mukotelesago egi Tata mbawutuna guhana mvutu. Yesu wazuelele egi: “Tata hakhenji udi mumizumba, handaga enue muanguzumba ame, . . . mudi mutshigina egi ngajile gudi Tata.”—Yone 16:26, 27.

      Yajiya gukhala egi mbimbi eji jia Yesu jiahanele apostolo gikhesa. Hene, azuelele gamba: “Ha ndaga eyi, tudi mutshigina egi aye wajile gudi Nzambi.” Matangua azonda gungima, gutshigina guawo gualolewe. Yesu waamonesele ndaga jiakhalele guaanengena. Wazuelele egi: ‘Luenyelu muatshigina ba? Kumbi didi muza, diahetshi gale, edi mbamumuangewa muthu wagasue gu inzo yenji, nu mbamungubemba hakhami.’ Uvi waahanele nji gikhesa egi: “Ngamiwambela ndaga eji hagula mukhale nu guhuima mu njila yami. Ha mavu, mbamukhala nu lamba, uvi khalenu nu gikhesa! Ame ngabinga mavu awa.” (Yone 16:30-33, NW) Yesu mbagabembigo apostolo enji ene hakhawo. Wakhalele nu gutshigina egi gifua luholo muene gabingile mavu awa, ene nji mbaabinga gula adi mukalagala gutshigina gua Nzambi nu gujinginyina guagasue, ngatshima Satana nu athu enji adi mukamba gubolesa gujinginyina guawo.

      • Ndaga itshi yazuelele Yesu yahanele apostolo enji gikenene?

      • Tangua Yesu wazuelele egi udi muya genji, mukunda natshi apostolo amuhudilego mihu?

      • Gifezegeselo gitshi giahanele Yesu ha gumonesa egi gikenene gia apostolo enji mbagibalumuga gusuanguluga?

  • Gisambu gia Yesu gia Gisugishilo gu Sugu ya Gosa
    Yesu—Udi Njila, Giamatshidia, nu Monyo
    • Yesu wazumbula meso gosa, wakalagala gisambu ha meso a apostolo enji

      MUKHAPHO 122

      Gisambu gia Yesu gia Gisugishilo gu Sugu ya Gosa

      YONE 17:1-26

      • GUBONGA GUANA GUHETA ATHU GULA AJIYA NZAMBI NU MUN’ENJI

      • YEHOWA NU YESU, NU ALANDUDI, ADI MUTHU MUMOSHI

      Yesu wakhalele nu guzumba guakola mukunda nu apostolo enji, hene walondele matangi awo mukunda nu guya guenji. Mu tangua diene, wazumbuile meso gosa mu dilu, wakombelele sh’enji egi: ‘Tumbuisa mun’aye hagula mun’aye nji agutumbuise, handaga aye wamuhuile ngolo jia guhinyina athu agasue a ha mavu hagula muene ahane monyo wa ivo nu ivo gudi athu agasue awa wamuhuile.’—Yone 17:1, 2.

      Yadiago, Yesu wakotelesele egi guhana Nzambi lutumbu gudi nu ndando yavula gubalega. Uvi, felela dia guheta monyo wa ivo nu ivo edi gazuelele didi nji muhana gikhesa! Luholo Nzambi wamuhuile “ngolo jia guhinyina athu agasue a ha mavu,” Yesu wajiya gukalagala egi athu agasue ahete gubonga gua gibawu gienji. Uvi, ishigo athu agasue mbaaheta gubonga guene. Mukunda natshi? Handaga Yesu mbawuhana gubonga gua gibawu gienji phamba gudi athu adi mutshita ndaga jidi gudivua nu eji gazuelele egi: “Monyo wa ivo nu ivo, udi gujiya aye, Nzambi mumoshi wa giamatshidia, nu Yesu Klisto wago watumine.”—Yone 17:3.

      Tudi naye gujiya muabonga diago Tata nu mun’enji, tudi naye nji gukuata nawo ufuta wakola. Tudi naye gutadila ndaga gifua luholo Tata nu mun’enji ana gujitadila. Luko, tudi naye gukalagala ngolo ha gulandula makalegelo awo abonga tangua tudi mutshitshila athu ako ndaga. Luko, tudi naye gujiya egi gutumbuishiwa gua jina dia Nzambi gudi nu ndando yavula gubalega guheta monyo wa ivo nu ivo. Yesu wazuelele luko mukunda nu ndaga yene egi:

      ‘Ngagutumbuisa ha mavu, ngamanesela midimo wanguhuile ha gutshita. Henyaha, Tata, ungutumbuise gu phala yaye nu gutumbuga ogu ngakhalele nago gu phala yaye gudiangele mavu khenji afugiwa gale go.’ (Yone 17:4, 5) Ngenyi, Yesu watogele egi Nzambi amufuzumune, nu amuvutudile lutumbu gakhalele nalo gosa mu dilu.

      Uvi, Yesu gabuitshilego mutshima gu ndaga gatshitshile hakhalele muene mulongesa lukuma luabonga. Watogele egi: ‘Ngajiyishile jina diaye gudi athu awa wanguhuile, awa wakatuile mukatshi dia athu a ha mavu. Ene akhalele aye, uvi aye wanguhuile nawo, enji ene atumagele mbimbi yaye.’ (Yone 17:6) Hakhalele muene mulongesa mbimbi ya Nzambi, Yesu gatangelego phamba jina dia Nzambi, Yehowa. Wakuatesele nji apostolo enji ha gujiya gula jina dia Nzambi didi mumonesa itshi, yakotelesa egi makalegelo a Nzambi nu luholo muene gana gukalegela athu ndaga.

      Aposto ajiyile Yehowa, nu ginemo gidi nagio mona mu felela dia Nzambi, ajiyile nji ndaga jiaalongesele Yesu. Hene, Yesu wazuelele nu gudibulumuisa guagasue egi: ‘Ame ngaahanele mbimbi eji wanguhuile, ene ajitshiginyile, nu ajiyile diago egi ame ngajile gudi aye. Ene atshiginyile gamba aye wangutumine.’—Yone 17:8.

      Gungima, Yesu wamonesele gudisha gudi mukatshi dia alandudi enji nu athu a ha mavu awa. Wazuelele egi: ‘Ngudi gugutoga mukunda nu ene. Ngushigo mutoga mukunda nu athu a ha mavu, uvi khuta mukunda nu athu awa wanguhuile handaga ene adi athu aye . . . Tata wa gijila, bamba athu awa wanguhuile mu jina diaye, hagula ene akhale hamoshi gifua mutudi esue hamoshi. . . . Ngaabambele, guatotelego nga mumoshi mukatshi diawo, khuta mona wa gufua,’ yakotelesa egi Yudasa Isakaliote, wago wakhalele mukamba gudiga Yesu.—Yone 17:9-12.

      Yesu walanduile gukombelela egi: ‘A ha mavu adi nawo umbalagaji. Ngushigo gugutoga ha guaakatula ha mavu, uvi ha aye waabambe gudi muthu wabola. Ene ashigo a ha mavu gifua mungudi ame ngushigo wa ha mavu.’ (Yone 17:14-16) Apostolo nu alandudi ako a Yesu ana gujinga hamoshi nu athu a ha mavu awa, yakotelesa egi, athu anyi adi mu uhinyinyi wa Satana. Uvi apostolo nu alandudi enji ashigo naye gudinginyisa mu ndaga jia ha mavu awa, nu mu ndaga jiko jiabola. Luholo lutshi?

      Adi naye gukhala tangua diagasue agijila, agudihana ha gukalegela Nzambi, tangua adi mutumagela malongo adi mu gitshinyi gia Biblia gia sonegewe mu zuelelo dia Hebelu, nu giamatshidia gia longesele Yesu hakhenji. Yesu watogele Nzambi egi: “Abuise agijila mu giamatshidia, mbimbi yaye idi giamatshidia.” (Yone 17:17, NW) Gungima, apostolo enji ako mbaasonega mikanda nu ukuateshi wa nyuma yabonga. Mikanda yene mbayikhala mukatshi dia “giamatshidia” giajiya gukuatesa hagula muthu abue wa gijila.

      Uvi gudi nu athu ako mbaatshigina “giamatshidia.” Hene, Yesu wakombelele egi: ‘Ngushigo gugutoga khuta mukunda nu ene [anyi akhalele nenji tangua gakhalele muzuela], uvi ngudi mugutoga nji mukunda nu ako adi musha gutshigina guawo [gudi muene] mu njila ya mbimbi yawo.’ Itshi yatogele Yesu mukunda nu ene agasue? Watogele egi, ‘ha ene akhale muthu mumoshi gifua luholo aye, Tata udi hamoshi nu ame, ame hamoshi nu aye. Ene nji akhale muthu mumoshi nu esue.’ (Yone 17:20, 21) Yesu nu sh’enji ashigo diago muthu mumoshi mu gimona gia meso. Adi muthu mumoshi luholo ana gudivua muabonga mu ndaga jiagasue. Yesu watogele Nzambi egi alandudi enji akhale nji muthu mumoshi, gifua luholo muene gadi nu sh’enji.

      Matangua azonda gutuama, Yesu wawambelele Phetelo nu apostolo ako egi udi muya ha guaalondegela fundo mu dilu. (Yone 14:2, 3) Hene, Yesu wazuelele luko ndaga yene mu gisambu, wazuelele egi: ‘Tata, ngatshigina egi athu awa wanguhuile akhale nji fundo ngudi mukhala ame, hagula amone gutumbuga ogu wanguhuile, handaga aye wanguzumbile ha thomo mavu khenji afugiwa gale go.’ (Yone 17:24) Ngenyi, Yesu wamonesele egi ivo yavula gutuama egi Adama nu Eva avuale ana, Nzambi wakhalele muzumba mun’enji mumoshi’a mumoshi, yonu Biblia yana gutamega egi Yesu Klisto.

      Ha gumanesela gisambu gienji, Yesu wavutugile luko jina dia Sh’enji, nu guzumba guana khala nago Nzambi mukunda nu apostolo nu athu ako mbaatshigina “giamatshidia.” Wazuelele gamba: ‘Ngaajiyishile jina diaye, mbanguaajiyisa nji nadio hagula guzumba guwanguzumbile gukhale mu mitshima yawo, nu ame ngukhale hamoshi nu ene.’—Yone 17:26.

      • Gujiya Nzambi nu mun’enji guakotelesa itshi?

      • Mu maluholo atshi Yesu wajiyishile jina dia Nzambi?

      • Luholo lutshi Nzambi, nu mun’enji, nu alandudi agasue a giamatshidia, adi mutu mumoshi?

  • Yesu Wakombelele Tangua Gakhalele nu Gikenene Giavula
    Yesu—Udi Njila, Giamatshidia, nu Monyo
    • Yesu udi mukombelela mu gilanga gia Getesemane uvi Phetelo, Yakoba, nu Yone adi mubanda tulo

      MUKHAPHO 123

      Yesu Wakombelele Tangua Gakhalele nu Gikenene Giavula

      MATAYO 26:30, 36-46 MAKO 14:26, 32-42 LUKA 22:39-46 YONE 18:1

      • YESU UDI MU GILANGA GIA GETESEMANE

      • KIZA GIENJI GIABUILE GIFUA MAMBOSO A MAHATSHI

      Yesu wamanesele gukombelela nu apostolo enji agujinginyina. Gungima dia ‘guyimba jingimbo jia gutumbuisa, azogele, ayile gu Mulundu wa Olive.’ (Mako 14:26) Ayile gu khanda ya esti, ya gilanga giana gutamegewa egi Getesemane, fundo Yesu wakhalele muya muavula.

      Tangua ahetele ha fundo edi diabonga diakhalele nu mitshi yavula ya olive, wabembele apostolo enji nage. Yajiya gukhala egi waabembele hehi nu mufulo wa gilanga giene, handaga wawambelele gamba: “Khalenu haha hashi tangua ame ngudi muya mukombelela Nzambi.” Wazanguile apostolo enji thathu—Phetelo, Yakoba, nu Yone—wayile nawo gualeha mukatshi dia gilanga. Wasendesele gudisagesa mangololo, wawambelele apostolo enji thathu egi: “Mutshima wami wazala pha nu gikenene, giajiya gungushiya. Salenu haha, mukhale nu ame gikolekole.”—Matayo 26:36-38.

      Hasuenele muene gualeha nawo, ‘wafugamene ha mabongo, wasendesele gukombelela Nzambi.’ Itshi gakhalele mutoga Nzambi mu tangua edi dia lamba diakola? Wakombelele egi: “Tata, wajiya gukalagala ndaga jiagasue; katula khiopo egi gudi ame. Uvi, ikhadigo gifua mungatshigina ame, ikhale gifua muwatshigina aye.” (Mako 14:35, 36, NW) Itshi gatshiginyile guzuela? Wakhalele mutuna ginemo gienji gia guhana gibawu ha guhuluisa athu ba? Ndo!

      Tangua Yesu wakhalele gosa mu dilu, wamonele malamba akola a athu anyi enya Roma akhalele mushiya. Henyaha mu tangua edi gakhalele muene ha mavu, wadihagele ha fundo dia athu ako, wavuile nji woma nu lamba mukunda nu ndaga yakhalele gumunengena. Uvi wakhalele nu gikenene giavula handaga gufua guenji guakhalele gifua gua mutshitshi wa ndaga jiabola; ngenyi, guajiya gushingisa jina dia sh’enji. Wakhalele nji mujiya egi matangua azonda gungima, mbaamushiya ha mutshi gifua muthu watshitshile gubola gu meso a Nzambi.

      Gungima dia gukombelela muavula, Yesu wavutugile ha fundo diakhalele apostolo enji thathu. Waasangele ayi gale gu tulo. Wawambelele Phetelo egi: ‘Kia! Muajiyilego gukhala nu ame gikoleko nga kumbi dimoshi ba? Temienu, enji kombelelenu Nzambi hagula mubuigo mu gulolewa.’ Yesu wakhelele mujiya egi apostolo nji akhalele nu gikenene giakola. Luko, kumbi diakhalele diayi gale. Hene, wawambelele luko gamba: ‘Nyuma idi yakola, uvi muila udi waleba.’—Matayo 26:40, 41.

      Gungima, Yesu wayile luko hugo dia mbadi ha gukombelela, watogele Nzambi hagula akutule ‘khiopho ginyi.’ Havutugile muene, wasangele luko apostolo thathu adi mubanda gawo tulo. Uvi akhalelego naye gubanda mu tangua dinyi, akhalele naye gulandula gukombelela hagula abuigo mu gulolewa. Tangua Yesu waahudile, “amonelego mvutu ya guhana.” (Mako 14:40, NW) Yesu wayile luko hugo dia thathu, wafugamene ha mabongo ha gukombelela.

      Yesu wakhalele gudisagesa muavula luholo mbagashiyiwa gifua mutshitshi wa ndaga jiabola, ngenyi mbayishingisa jina dia Sh’enji. Uvi, Yehowa wategelele gukombelela gua mun’enji, hene watumine muanjelo ha guza guhana Yesu gikhesa. Ikhale ngenyi, Yesu gabembelego gutoga Sh’enji. Walanduile “gukombelela nu mutshima wenji wagasue.” Wakhalele nu gikenene giavula. Gikenene giene giakhalele gifua ginemo giakola ha phanga jienji! Monyo wenji wa ivo nu ivo nu wa akombeledi ako a Nzambi wakhalele mu gingonza. Hene, ‘kiza gienji giabuile gifua mamboso a mahatshi akhalele mubua hashi.’—Luka 22:44.

      Tangua Yesu wavutugile hugo dia thathu gudi apostolo, waasangele mubanda gawo luko tulo. Wawambelele gamba: ‘Enue genu mubanda tulo, muhuluguga uu nu luenyelu ba? Tadienu, kumbi diaheta. Mun’a muthu udi muhanewa mu mago a athu abola. Zugienu, tuyenu. Tadienu, muthu wago udi gungudiga wasuena hehi.’—Matayo 26:45, 46.

      KIZA GIENJI GIABUILE GIFUA MAMBOSO A MAHATSHI

      Munganga Luka gamoneselego luholo kiza gia Yesu ‘giabuile gifua mamboso a mahatshi.’ (Luka 22:44) Yajiya gukhala egi Luka wakhalele muzuela mu luholo lua gifuanesa, ha gufuanesa kiza gia Yesu nu mamboso a mahatshi ana guzoga ha phuta. Munganga mumoshi, jina dienji William Edwards, wazuelele nji ndaga ya luholo elu mu zulunalu imoshi (The Journal of the American Medical Association [JAMA]). Wazuelele gamba: “Ngatshima yanago gukalegewa mahugo avula, muthu wajiya guzoga kiza gia mahatshi (l’hématidrose. . . ) gula udi mudisagesa muavula nga ndo gula udi nu gikenene giakola diago. . . . Gula mahatshi abalegela fundo diana guzoga kiza, gilema gia muila giana gubua lebe-lebe.”

      • Hazogele Yesu nu apostolo enji mu sugu ya gosa, ayile gui?

      • Hakhalele Yesu mukombelela, itshi apostolo enji thathu akhalele mutshita?

      • Luholo kiza gia Yesu giabuile gifua mamboso a mahatshi, yamonesele egi wakhalele gudivua luholo lutshi?

  • Yudasa Wadiga Yesu Gudi Mbalagaji Jienji
    Yesu—Udi Njila, Giamatshidia, nu Monyo
    • Yesu wawamba Phetelo tangua gazanguile phogo ya khusa ha gubatula ditshui dia Malekusu; masuta adi mutshigina gukuata Yesu

      MUKHAPHO 124

      Yudasa Wadiga Yesu Gudi Mbalagaji Jienji

      MATAYO 26:47-56 MAKO 14:43-52 LUKA 22:47-53 YONE 18:2-12

      • YUDASA WADIGA YESU MU GILANGA

      • PHETELO WAKOKA MUTHU KUTSHUI

      • AKUATA YESU

      Midi ya phipha yakhalele yabalega gale. Nganga-nzambi jiadivuile nu Yudasa ha gumuhana utadi 30 wa siliva hagula muene a adigile Yesu. Hene, Yudasa wayile nu thundu yakoma ya mafumu a nganga-nzambi nu Afalese ha gukamba Yesu hagula amukuate. Ayile nji nu masuta a enya Roma, nu fumu mumoshi wa masuta.

      Tangua Yesu wawambelele Yudasa ha guzoga tangua akhelele mudia Pake, idi mumonega egi Yudasa wayile giphungu gimoshi gudi mafumu a nganga-nzambi. (Yone 13:27) Mafumu awa nu athu awo, adibungishile nu masuta. Yajiya gukhala egi Yudasa waatuamezele thomo ha fundo Yesu nu apostolo enji akalegele wano wa Pake. Uvi mu tangua dinyi, athu ene azawugile Baba dia Kidroni, akhelele muya gu khanda ya gilanga gia Getesemane. Athu ene akhalele nu mata, nu mienda. Akhalele diago nu desizio dia gukuata Yesu.

      Tangua Yudasa wayile nu athu ene gu Mulundu wa Olive, wamonesele egi wakhalele diago mujiya fundo gajiya gusanga Yesu. Yesu nu apostolo enji akhalele mukhala gu Betaniya nga mu membo a hehi. Tangua akhalele ene mukatuga gu Betaniya ha guya gu Yelusalema, mahugo avula akhaelele mumagana mu gilanga gia Getesemane ha guhuluguga. Uvi mu lusugu lunu, yakhalele mu phipha; yajiya gukhala egi Yesu wakhalele mosh’a mutshi wa olive mu gilanga giene. Hene, luholo lutshi masuta awa akhalele khenji amonele gale Yesu, ajiya gumujiya ha gumukuata? Ha guaakuatesa, Yudasa waahanele gijiyilo. Wazuelele gamba: ‘Muthu wago mbanguhana bize, muene, mukuatenu, muye nenji muabonga.’—Mako 14:44.

      Tangua Yudasa wayile nu athu ene mu gilanga, wamonele Yesu nu apostolo enji. Hangima, Yudasa wayile gudi Yesu. Wazuelele egi, “Fumu, wabanda!” Hangima, wahanele Yesu bize nu gisemo giagasue. Uvi Yesu wamubalumuine gamba: “Mbayi, itshi waza mutshita haha?” (Matayo 26:49, 50, NW) Yesu hakhenji wahanele mvutu, wazuelele egi: “Yudasa, aye watshigina gudiga Mun’a muthu nu bize?” (Luka 22:48, NW) Gungima, Yesu wabembele guta maga nu muthu owu wamudigile.

      Henyaha Yesu wasuenene hehi nu athu akhalele nu mienda ha mago, waahudile gamba: “Mudi mukamba nanyi?” Ene amubalumuine egi: ‘Yesu wa gu Nazaleta.’ Yesu wazuelele nu gikhesa giagasue egi: “Am’you.” (Yone 18:4, 5) Athu ene ajiyilego ndaga idi mutshigina gukalegewa, hene abuile hashi.

      Hafundo dia gulenga luholo yakhalele mu phipha, Yesu galengelego. Waahudile luko ha gujiya gula nanyi akhalele ene mukamba. Tangua azuelele luko egi, ‘Yesu wa gu Nazaleta,’ muene waadijigile nu guhuiminyina guagasue egi: ‘Ngamiwambela gale egi, Am’you. Gula mudi mungukamba ame, bembenu athu ako awa aye gawo.’ Ikhale mu tangua edi dia lamba, Yesu wawungulugile ndaga gazuelele thomo egi, mbagatotesago nga mumoshi mukatshi dia athu enji. (Yone 6:39; 17:12) Yesu wabambele apostolo enji agujinginyina, nga mumoshi gatotelego, “khuta mona wa gufua,” Yudasa. (Yone 18:7-9, NW) Ngenyi, watogele egi abembe alandudi enji agujinginyina ha guya gawo.

      Tangua masuta azugile mu molu ha gusuena hehi nu Yesu, apostolo amonele egi akhalele mutshigina gumukuata. Hene, amuhudile gamba: “Fumu, tuawasa phogo jia khusa ba?” (Luka 22:49) Gutuama egi Yesu ahane kueteya, Phetelo wazanguile phogo imoshi mukatshi dia phogo jia khusa jiakhalele najio apostolo. Walanduile Malekusu, muenya mudimo wa nzanga-nzambi, wamubatuile kutshui dia madia.

      Yesu wakuatele kutshui dia Malekusu, wadisagele. Gungima, walongesele longo dimoshi dia ndando. Wawambelele Phetelo egi: ‘Vutula phogo yaye ya khusa ha fundo diayo, handaga athu agasue adi mukuata phogo ya khusa, mbaafua gu phogo ya khusa.’ Yesu watshiginyile egi amukuate, handaga wazuelele gamba: “Luholo lutshi luajiya gutagenesewa mbimbi idi muzuela mukanda wa Nzambi egi ndaga eyi idi naye gukalegewa ngenyi?” (Matayo 26:52, 54, NW) Wazuelele luko egi: ‘Ngushigo naye gunua khiopho gia lamba gianguhuile Tata ba?’ (Yone 18:11) Ngenyi, Yesu watshiginyile egi gutshigina gua Sh’enji mukunda nu muene gutagenesewe, ngatshima yakhalele mutoga egi afue.

      Yesu wahudile athu ajile gumukuata egi: ‘Nzangi muaji mukuata hene muaji nu phogo jia khusa nu mitshi ba? Ngakhalele mukhala monzo ya Nzambi, mulongesa mu lusugu nu lusugu, muangukuatelego. Uvi ndaga eji jiagasue jiabua ngenyi mukunda nu gutagenesa mbimbi jia fundjile ngambi jia Nzambi.’—Matayo 26:55, 56.

      Thundu ya masuta, nu mafumu awo, nu mafumu a enya Yuda, akuatele Yesu, amujitshigile. Tangua apostolo amonele ngenyi, alengele gawo. Uvi, “muvual’a yala mungoshi”—yajiya gukhala mulandudi Mako—wasalele mukatshi dia thundu ya athu ha gulandula Yesu. (Mako 14:51) Tangua thundu ya athu ya mujiyile, akambele gumukuata, uvi muene waabembele mulelele wenji wa linene ha mago awo, walengele genji.

      • Mukunda natshi Yudasa wayile mukamba Yesu mu gilanga gia Getesemane?

      • Itshi yakalegele Phetelo ha gunginyina Yesu, uvi itshi Yesu wazuelele mukunda nu ndaga yene?

      • Luholo lutshi Yesu wamonesele egi watshiginyile egi gutshigina gua Nzambi gutagenesewe mukunda nu muene?

      • Tangua apostolo abembele Yesu, nanyi wasalele? Uvi itshi yabuile gungima?

  • Ayile nu Yesu Gudi Ana, Gungima Ayile Nenji Gudi Kaife
    Yesu—Udi Njila, Giamatshidia, nu Monyo
    • Kaife watshiamuna milele yenji; athu ako adi muwasa Yesu mbanda, adi gumulela, nu adi gumubeta makhome

      MUKHAPHO 125

      Ayile nu Yesu Gudi Ana, Gungima Ayile Nenji Gudi Kaife

      MATAYO 26:57-68 MAKO 14:53-65 LUKA 22:54, 63-65 YONE 18:13, 14, 19-24

      • AYILE NU YESU GUDI ANA, WAGO WAKHALELE THOMO NGANGA-NZAMBI WAKOMA

      • ENYA SANHÉDRIN ASOPHESELE YESU MU LUHOLO LUAKHALELEGO GUDIVUA NU MIKHUALA

      Tangua masuta nu mafumu a enya Yuda ajitshigile Yesu gifua mutshitshi wa ndaga jiabola, ayile nenji gudi Ana, yonu wakhalele thomo nganga-nzambi wakoma tangua Yesu wayitugishile alongeshi a mikhuala mu tempelo. (Luka 2:42, 47) Gungima, ana a mala a nganga-nzambi owu abuile nji nganga-nzambi jiakoma. Mu tangua edi akuatele Yesu, giwaji gienji Kaife wakhalele nganga-nzambi wakoma.

      Hakhalele Yesu gumbo dia Ana, Kaife wahetele tangua dia gubungisa athu agasue a gu tribinale ya enya Yuda yakhalele mutamegewa egi Sanhédrin. Tribinale yene yakhalele nu asopheshi 71, nu nganga-nzambi wakoma nu athu ako anyi akhalele nji thomo nganga-nzambi jiakoma.

      Ana wahudile Yesu mihu ‘yatadila alandudi enji nu malongo enji.’ Uvi Yesu wabalumuine gamba: ‘Ngalongesele athu haphelo. Ngakhalele mulongesa masugu agasue mu ikombelelo nu monzo ya Nzambi, mafundo ana gudibungisa enya Yuda agasue. Ngazuelelego nga mbimbi imoshi mu mafumbe. Itshi udi munguhudila ame? Hula athu avuile mbimbi yami mu ndaga eji ngawambelele.’—Yone 18:19-21.

      Mubambi mumoshi wakhalele mumagana hehi n’enji, wabetele Yesu mbanda mu phala, wazuelele egi: ‘Ngenyi udi naye gubalumuina nganga-nzambi wakoma?’ Uvi Yesu wajiyile egi gatshitshilego nga gima gimoshi giabola, hene wavutudile gamba: ‘Gula ngazuedi muabola, ulondolole ndaga eyi ngajimbila; uvi gula ngazuedi muabonga, mukunda natshi wangubetela giwa mbanda?’ (Yone 18:22, 23) Gungima, Ana watumine Yesu gudi giwaji gienji Kaife.

      Mu tangua diene, athu agasue akhalele mukatshi dia tribinale ya enya Yuda (sanhédrin), adibungishile. Mukatshi diawo, tuajiya gutanga nganga-nzambi wakoma wa mu tangua dinyi, malemba a athu, nu alongeshi a mikhuala. Adibungishile gumbo dia Kaife. Mukhuala wakhalele mutunyisa ha gusophesa muthu mu phipha mu lusugu lua Pake, uvi ene adibungishile ha gutagenesa felela diawo diabola.

      Athu awa akhalele diago nu matangi abola. Tangua Yesu wafuzumuine Lazare, tribinale ya sanhédrin yazudile desizio dia gushiya Yesu. (Yone 11:47-53) Luko, masugu azonda egi Yesu akuatewe, mafumu a mangumba ayile giphungi ha gukuata Yesu ha gumushiya. (Matayo 26:3, 4) Hene, gutuama egi amusophese, akhalele azudi gale desizio dia gumushiya!

      Mafumu a nganga-nzambi nu asopheshi ako a mu sanhédrin adibungishile ha gusophesa Yesu mu luholo luakhalelego gudivua nu mikhuala. Luko, akambele mathemua hagula azuele ndaga jia mambo jiajiya gubuisa Yesu. Amonele mathemua avula, uvi ndaga akhalele ene muzuela jiakhalele jia gudisha. Gugisugishilo, ayile nu azuelele egi: “Tuamuvuile muzuela gamba, ‘Mbangumuanga inzo ya Nzambi eyi yatungile athu nu mago, uvi mu masugu atatu mbangutunga iko idi ishigo ya gutungiwa gudi athu nu mago.’” (Mako 14:58) Uvi, mathemua awa nji akhalelego mbimbi imoshi.

      Kaife wahudile Yesu egi: ‘Aye ushigo nu mbimbi ya gubalumuna ba? Ndaga eyi idi athu awa muzuela mukunda nu aye idi gutshi?’ (Mako 14:60) Yesu wahuenele tedie gutuama dia mathemua awa akhalele muzuela ndaga jia gudisha. Hene, Nganga-nzambi Wakoma Kaife wakadigile ndunge jiko.

      Kaife wakhalele mujiya muabonga egi enya Yuda ana guvua khabu gula muthu udi muditamega egi mun’a Nzambi. Masugu abalega, tangua Yesu watamegele Nzambi egi Sh’enji, enya Yuda atshiginyile gumushiya handaga azuelele egi, muene “waditesele nu Nzambi.” (Yone 5:17, 18; 10:31-39) Luholo Kaife wakhalele mujiya ngenyi, wahudile Yesu nu matangi agasue abola egi: ‘Ngudi mugulogesa mu jina dia Nzambi wa monyo, tuwambele gula udi Klisto, mun’a Nzambi!’ (Matayo 26:63) Yadiago, Yesu wakhalele muzuela egi muene udi Mun’a Nzambi. (Yone 3:18; 5:25; 11:4) Henyaha, gula Yesu watuna gutshita ngenyi, mbayimonega gifua udi mutuna egi ashigo mun’a Nzambi, nga Klisto. Hene, Yesu wazuelele egi: ‘Ngudi muene. Mbamumona khungi yenu yagasue, Mun’a muthu muditumbiga gu koko gua madia gua Nzambi wa ngolo jiagasue, nu udi muza mu matuta a mu dilu.’—Mako 14:62.

      Tangua Kaife wavile ngenyi, watshiamuine milele yenji nu khabu jiagasue, wazuelele egi: ‘Muene nu gushinga Nzambi ngenyi, na itshi tukambela luko mathemua ako? Muamona! Henyaha muavua mashingana enji! Itshi mudi mutangiza?’ Enya sanhédrin azudile desizio diabola, azuelele egi: “Udi naye gushiyiwa diago.”—Matayo 26:65, 66, NW.

      Gungima, asendesele gulela Yesu, nu gumukuma jikhome. Ako amuwasele mbanda mu phala, amufitshile mate. Gungima, atshuigile phala yenji yagasue, amubetele mbanda. Amuhudile nu gusegulula guagasue egi: “Aiwee, usolole, nanyi waguwasa?” (Luka 22:64) Tala luholo enya Yuda atshitshile Mun’a Nzambi ndaga, tangua amusophesele mu phipha mu luholo lushigo gudivua nu mikhuala.

      • Tangua akuatele Yesu, gui ayile nenji thomo? Itshi yamubuidile guene?

      • Gungima, ayile nenji gui? Luholo lutshi Kaife watumine enya sanhédrin ha guzuela egi Yesu udi naye gushiyiwa?

      • Tangua akhalele musophesa Yesu, ndaga jitshi jia shidi amukalegele?

  • Phetelo Watunyile Yesu Gumbo dia Kaife
    Yesu—Udi Njila, Giamatshidia, nu Monyo
    • Yesu udi gosa dia inzo, udi mutala Phetelo hashi tangua adi gudituna egi ashigo mujiya Yesu; kolombolo didi mudila gungima

      MUKHAPHO 126

      Phetelo Watunyile Yesu Gumbo dia Kaife

      MATAYO 26:69-75 MAKO 14:66-72 LUKA 22:54-62 YONE 18:15-18, 25-27

      • PHETELO WATUNYILE YESU

      Tangua akuatele Yesu mu gilanga gia Getesemane, apostolo avuile woma, alengele, abembele Yesu hakhenji. Uvi gungima, apostolo mbadi mukatshi diawo amaganele. Yakhalele Phetelo “nu mulandudi muko,” yajiya gukhala mupostolo Yone. (Yone 18:15; 19:35; 21:24) Yajiya gukhala egi amonele Yesu tangua mbalagaji jienji jiakhalele muya nenji gumbo dia Ana. Tangua Ana watumine Yesu gudi Nganga-nzambi Wakoma Kaife, Phetelo nu Yone akhalele mulandula, uvi akhalele gualeha. Yajiya gukhala egi akhalele nu gikenene mukunda nu lujingu luawo nu ndaga mbajibuila Fumi’awo.

      Luholo Yone wakhalele gudijiya nu nganga-nzambi wakoma Kaife, amuhanele njila ya gungina mu luphango lua Kaife. Uvi Phetelo wasalele hanze ha mufulo wa luphango uu nu tangua diavutugile Yone ha guwambela muenya mudimo wa mukhetu wakhalele mutalela mufulo. Gungima, mona mukhetu muene wanginyishile Phetelo.

      Mu phipha yene, guma guakhalele guahuma, hene athu akhalele mu luphango ahagele tshiuya tua khunyi ha guweta. Phetelo wakhalele nawo gu tshiuya tuene “ha gutala gisugishilo gia milonga” ya gusophesewa gua Yesu. (Matayo 26:58) Mu tangua diene, kiajiji gia tshiuya giakalegele egi, muenya mudimo wa mukhetu wakhalele ha mufulo, wago wanginyishile Phetelo, amumone luko muabonga diago. Wamuhudile gamba: ‘Aye nji udi mungoshi wa alandudi a muthu owu?’ (Yone 18:17) Ishigo phamba mona mukhetu owu wajiyile Phetelo nu wazuelele egi wakhalele mulandudi wa Yesu.—Matayo 26:69, 71-73; Mako 14:70.

      Ndaga yene yasagesele Phetelo muavula. Hene, Phetelo waditunyine egi gakhalelego nu Yesu nenji. Wazuelele gamba: “Ngushigo mujiya, ngushigo mukotelesa iwudi muzuela.” (Mako 14:67, 68) Luko wasendesele guzuela egi: “Nzambi angute mukumbu gula mambo ngudi mumba. Ngudi mudiloga egi ngajiyilego yal’owu.”—Matayo 26:74.

      Mu tangua diene, Yesu wakhalele musophesewa, yajiya gukhala mu sugu imoshi ya gosa mu inzo ya Kaife. Yajiya gukhala egi Phetelo nu athu ako akhalele munengena hashi ya inzo, akhalele mumona mathemua a luholo nu luholo akhalele mungina nu guzoga.

      Luholo lua Phetelo lua guzuela lua monesele egi muene udi muenya gu Galile; hene, athu amonele egi wambile mambo tangua gazuelele egi gashigo mujiya Yesu. Luko, muthu mumoshi mukatshi dia athu anyi akhalele hene, wakhalele phangi’a Malukusu, wago Phetelo walengudile kutshui. Hene wawambelele Phetelo egi: ‘Ngagumuenenego nenji mu gilanga gia Getesemane?’ Tangua Phetelo waditunyine giphungu gia thathu, kolombolo diadidile, gifua luholo Yesu wadiangele guzuela.—Yone 13:38; 18:26, 27.

      Mu tangua diene, idi mumonega egi Yesu wakhalele gu sugu ya gosa, enji wakhalele mutala mu luphango. Fumu wabalumugile, watadile Phetelo; idi yadiago egi Phetelo wavuile lamba diakola mu mutshima. Wawungulugile ndaga jia muwambelele Yesu matangua azonda abalega gale, tangua akhalele gu sugu ya gosa. Yadiago, Phetelo wavuile gikenene giakola tangua gatangijile ndaga gatshitshile! Phetelo wazogele hanze, wadidile mangololo.—Luka 22:61, 62.

      Luholo lutshi ndaga eyi yajiyile gukalegewa? Luholo lutshi Phetelo—wago wakhalele gudivua egi udi wakola mu nyuma nu udi wagujinginyina—watunyine Fumi’enji? Athu akhalele mubalumuna ndaga ya giamatshidia, nu akhalele muzuela egi Yesu udi mutshitshi wa ndaga jiabola. Mu tangua dinyi, Phetelo wakhalele naye gunginyina muthu owu gatshitshilego genji gubola nga guazonda. Uvi Phetelo watele mun’a Nzambi dikunda, wago wakhalele nu “mbimbi jia monyo wa ivo nu ivo.”—Yone 6:68.

      Ndaga eyi ya lamba yabuidile Phetelo idi mumonesa egi ikhale muthu udi nu gutshigina guakola, nu udi wagujinginyina gudi Nzambi wajiya gubua gula gadilondelego muabonga mukunda nu malamba nga gulolewa gua gisagumuisa. Ndaga yabuidile Phetelo idi mutemesa diago akombeledi agasue a Nzambi.

      • Luholo lutshi Phetelo nu Yone anginyile mu luphango lua Kaife?

      • Hakhalele Phetelo nu Yone hanze mu luphango, ndaga itshi yakhalele mubalega monzo?

      • Itshi ya kalegele Phetelo gifua luholo idi muzuelewa mu Matayo 26:74?

      • Ndaga yabuidile Phetelo idi gutulongesa itshi?

Mikanda ya Kipende (2000-2025)
Zoga
Ngina
  • Kipende
  • tumina muthu muko
  • Tomba ndaga jia luholo nu luholo
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Luholo lua Gukalegela Site Yetu
  • Gunemesa Ndaga jia Athu Ako
  • Paramètres de confidentialité
  • JW.ORG
  • Ngina
tumina muthu muko