Olketa Reference for Laef and Ministry Meeting Buk
SEPTEMBER 6-12
GUD SAMTING FROM BIBLE | DIUTRONOMI 33-34
“Gohed for Stap Sef lo Hand blo Jehovah”
it-2-E 51
Jeshurun
Wanfala title for Israel wea showimaot honor. Lo Greek Septuagint Bible hem transleitim datwan olsem “beloved” wea hem word man iusim for narawan wea hem lovem. Datfala word “Jeshurun” shud remindim Israel hem pipol blo Jehovah wea hem mekem agreement witim olketa, and olketa garem responsibility for duim stret samting. (Diutronomi 33:5, 26; Aesaea 44:2) Lo Deuteronomy 32:15 hem iusim datfala word for strongim hao Israel shud duim stret samting, bat hem kamap bighed, lusim Jehovah, and no depend lo man wea sevem olketa.
rr-E 120, box
Helpem Iumi for Standap Moa
Diswan savve mekem iumi for tingim hao staka handred year bifor lo taem blo Ezekiel, Moses storyim wei wea Jehovah garem paoa for helpem pipol blo hem, and laekem tumas for duim datwan tu. Hem sei: “Yufala save stap sef long God hu hemi stap olowe. Oltaem nomoa, hemi gohed fo holem yufala long han blong hem.” (Diutronomi 33:27) So iumi savve sure, sapos iumi depend lo Jehovah taem hard taem kasem iumi, hem bae holem iumi, and long kaenfala wei hem bae liftim iumi and helpem iumi for standap moa.—Esikiel 37:10.
No Givap for Ran Long Resis wea Iumi Insaed
Abraham and Moses dae bifor olketa promis bilong God kamap tru. Taem olketa Israelite redi for go insaed Promis Land, God talem Moses: “Iu savve luk go long land wea mi bae givim long olketa Israelite bat iu no savve go long there.” Diswan hem bikos Moses and Aaron duim samting wea no stret taem olketa stap long wata long Meribah. From tufala kros long olketa Israelite, tufala duim samting wea no givim praise long Jehovah. (Deut. 32:51, 52) Waswe, Moses givap or kros long God? Nomoa. Hem askem Jehovah for blessim olketa Israelite, then hem sei: “Iufala long Israel, iufala hapi! No eni nation hem olsem iufala. Jehovah sevem iufala. Hem olsem wanfala shield and sword for protectim iufala.”—Deut. 33:29.
Faendem Gudfala Point
it-2-E 439 ¶3
Moses
Moses hem 120 year taem hem dae. Nomata hem olo olsem, Bible storyim wei wea hem strong yet. Hem sei: “Hemi stap strong olowe nomoa, an eye blong hem tu hemi gud nomoa.” Jehovah berem hem lo ples wea no eniwan faendem hem kam kasem distaem. (Diutronomi 34:5-7) Masbi hem duim diswan bikos nogud olketa Israelite mekhae lo grev hia and worshipim datwan. Luk olsem Devil laek iusim body blo Moses for mekem olketa duim olsem bikos Jude, wea hem wanfala Christian disaepol and haf brata blo Jesus Christ, hem sei: “Bat taem Michael datfala chief angel hem raoa witim Devil abaotem body bilong Moses, hem no tok spoelem hem bat hem sei: ‘Jehovah nao bae tok strong long iu.’” (Jude 9) Bifor olketa akrosim Jordan River for go lo Canaan, olketa Israelite markem 30-fala day for olketa gohed sorre and krae for Moses.—Diutronomi 34:8.
SEPTEMBER 13-19
GUD SAMTING FROM BIBLE | JOSUA 1-2
“Hao Nao Evri Samting Iu Duim Savve Gohed Gudfala?”
No Fraet Jehovah Hem Stap Witim Iu!
For helpem iumi no fraet for duim wanem God laekem, iumi mas studyim and followim gud Bible. Taem Joshua changem Moses, Jehovah sei long hem: “Iu mas no fraet and mas strong, mekem iu duim samting followim evri law wea wakaman bilong mi Moses komandim iu. . . . Iu mas evritaem story abaotem disfala buk bilong law, and iu mas readim and tingting raonem evri day and evri naet, mekem iu savve followim gud evri samting wea hem talem. Sapos olsem, bae iu garem gudfala laef and bae iu duim samting wea wise.” (Josh. 1:7, 8) From Joshua followim datfala kaonsel hem kasem gud samting. Sapos iumi duim sem samting, datwan bae strongim iumi for no fraet and bae iumi gohed faithful long God.
No Fraet Jehovah Hem Stap Witim Iu!
Hem no isi for iumi gohed duim wanem God laekem long disfala nogud world. Bat God hem stap witim iumi. Son bilong hem, wea hem Hed bilong kongregeson, hem tu helpem iumi. And tu, winim 7,000,000 nara Witness bilong Jehovah stap raonem full world. Iumi evriwan laek for gohed showimaot faith and preachim gud nius. Yeartext for 2013 bae helpem iumi for duim datwan. Hem sei: “Iu mas no fraet and mas strong. . . . God bilong iu Jehovah hem stap witim iu.”—Joshua 1:9.
Faendem Gudfala Point
Olketa Main Point From Buk Bilong Joshua
2:4, 5—Why nao Rahab trikim olketa man wea waka for king wea kam for luk aotem tufala spae? Rahab savve lusim laef bilong hem from wei wea hem haedem tufala spae hia. Nomata olsem hem duim diswan bikos hem garem faith long Jehovah. From olketa man hia laek for spoelem pipol bilong God, hem olraet nomoa for Rahab no talem wea nao olketa spae hia stap. (Matthew 7:6; 21:23-27; John 7:3-10) Tru nao, Bible kolem Rahab “raeteous” from olketa samting wea hem duim, olsem wei wea hem trikim olketa man wea waka for king.—James 2:24-26.
SEPTEMBER 20-26
GUD SAMTING FROM BIBLE | JOSUA 3-5
“Jehovah Blessim Wanem Iumi Duim wea Showimaot Iumi Garem Faith”
it-2-E 105
Jordan River
For bigfala haf blo year, deep blo Jordan River hem savve 1 go kasem 3 meter and waed blo hem savve 27 go kasem 30 meter. Bat lo spring season, deep and waed blo hem savve barava winim datwan. (Josua 3:15) Taem hem flood olsem, bae hem no sef for olketa Israelite akrosim Jordan River, especially lo sekson blo river wea klosap lo Jericho. Karent lo datfala sekson blo river savve strong tumas, and no longtaem go nomoa samfala man draon lo there bikos lo datwan. Nomata olsem, Jehovah duim mirakol for stopem datfala wata for kam, mekem olketa Israelite savve akrosim go lo narasaed. (Josua 3:14-17) Samfala handred year bihaen, nara mirakol olsem hem happen for Elijah taem Elisha stap witim hem, and lo taem wea Elisha stap seleva tu.—Mektu Kings 2:7, 8, 13, 14.
Barava Hapi Long Olketa Reminder Bilong Jehovah
Hao nao wei for duim olketa samting wea showimaot iumi garem faith helpem iumi for trustim Jehovah? Tingim samting wea happen taem nation bilong Israel redi for go insaed Promis Land. Jehovah talem olketa priest wea karem ark bilong agreement for march go stret insaed long Jordan River. Bat taem olketa kasem datfala river, olketa lukim rain hem mekem river hia hem hae and hem ran bikos hem season bilong rain. Wanem nao olketa Israelite bae duim? Waswe, bae olketa weit saed long river for samfala week go kasem taem river hem go daon? Nomoa, olketa barava trustim Jehovah and duim wanem hem talem. Wanem nao happen? Bible sei: “Taem olketa priest step go insaed long wata, semtaem nomoa river hem stop nao.” Then “olketa priest standap long midol long datfala river wea kamap drae . . . taem olketa narawan katkros go long narasaed.” (Josh. 3:12-17, Contemporary English Version) Masbi olketa Israelite barava hapi for lukim datfala river hem stop! From olketa duim wanem Jehovah talem, datwan strongim faith bilong olketa long Jehovah.
Barava Hapi Long Olketa Reminder Bilong Jehovah
Jehovah no duim olketa mirakol olsem for pipol bilong hem distaem. Nomata olsem, hem blessim iumi taem iumi showimaot faith and duim wanem hem talem. Holy spirit bilong God helpem iumi for no fraet for preachim message abaotem Kingdom evriwea long world. And Jesus Christ, datfala faithful witness bilong Jehovah, promis for sapotim olketa disaepol bilong hem long disfala important waka. Hem sei: “Iufala go and teachim pipol long evri kantri for kamap disaepol bilong mi.” Then hem promisim olketa: “Bae mi stap witim iufala go kasem taem wea world hem finis.” (Matt. 28:19, 20) Staka Witness wea shame or fraet for story long difren pipol sei holy spirit nao helpem olketa for no fraet taem olketa duim preaching waka.—Readim Psalm 119:46; 2 Corinth 4:7.
Faendem Gudfala Point
Olketa Main Point From Buk Bilong Joshua
5:14, 15—Hu nao “prince bilong army bilong Jehovah”? Luk olsem datfala prince wea kam for strongim Joshua taem olketa start for tekovarem Promis Land, hem nao datfala “Word.” Diswan hem Jesus Christ bifor hem kamap wanfala man. (John 1:1; Daniel 10:13) Tru nao, iumi savve kasem strong taem iumi savve hao Jesus Christ wea kasem glory finis hem stap witim pipol bilong God taem olketa faet insaed spiritual war distaem!
SEPTEMBER 27–OCTOBER 3
GUD SAMTING FROM BIBLE | JOSUA 6-7
“Tane Difren From Olketa Iusles Samting”
No Lukluk Long Olketa Rabis Samting!
Taem olketa Israelite winim Jericho, Achan “lukim” samfala naes samting long datfala taon and hem stealim. God talem olketa Israelite for spoelem evri samting long datfala taon, bat samfala samting nomoa olketa mas tekem go bak long tabernacle bilong Jehovah. God warnim olketa Israelite: “No lukluk long eni samting wea iufala mas spoelem, nogud iufala laekem” and tekem. From Achan no obeyim God, olketa long datfala taon Ai winim olketa Israelite and samfala Israelite dae. Achan no talem hem stealim samfala samting go kasem taem olketa faendaot hem nao steal. Achan sei: “Taem mi lukim” olketa samting hia “mi laekem nao dastawe mi tekem.” From hem laekem tumas olketa samting wea hem lukim, hem lusim “evri samting wea hem garem” and olketa killim hem dae tu. (Josh. 6:18, 19; 7:1-26) Achan letem heart bilong hem for laekem tumas wanem God tambuim.
w97 8/15 28 ¶2
Why Reportim Bad Samting?
Wanfala reason for reportim olketa rong hem bikos hem help for keepim kongregeson klin. Jehovah hem wanfala klin God, wanfala holy God. Hem wantim evriwan wea worshipim hem for klin long spiritual saed and long fasin. Word bilong hem kaonselem iumi: “Olsem olketa pikinini wea obey, finis for letem olketa samting wea iufala laekem bifor, from iufala no garem savvy, for change-im fasin bilong iufala, but, for fitim datfala Holy Wan wea kolem iufala, iufala tu mas kamap holy long evri fasin bilong iufala, from olketa raetem finis: “Iufala mas holy, from mi nao holy.” (1 Peter 1:14-16) Olketa wea go ahed for duim fasin wea no klin or rong fasin savvy mekem full kongregeson kamap dirty and Jehovah no hapi long hem sapos olketa elder no stretem or aotem pipol olsem.—Markem Joshua, chapter 7.
No Lukluk Long Olketa Rabis Samting!
Samting wea eye laekem and wea body laekem savve spoelem olketa tru Christian tu. Dastawe Bible encouragem iumi for kontrolem iumiseleva long wanem iumi lukluk long hem and wanem iumi barava laekem. (1 Cor. 9:25, 27; readim 1 John 2:15-17.) Job, wanfala man wea raeteous, luksavve hao samting wea man lukim savve mekem hem for laekem datwan. Hem sei: “Mi mekem promis finis for no lukluk strong long eni gele and no tingting for durong witim hem.” (Job 31:1) Job nating laek for holem eni woman long nogud wei and hem no letem kaen tingting olsem for stap long mind bilong hem. Jesus mekhae long wei wea iumi mas no garem eni rabis tingting. Hem sei: “Eniwan wea gohed for lukluk long wanfala woman and laek for durong witim hem, hem duim adultery finis witim hem long heart bilong hem.”—Matt. 5:28.
Faendem Gudfala Point
Kwestin From Reader
Long bifor, taem wanfala army redi for attakim taon wea garem wall raonem, olketa mas raonem datfala full taon. Sapos army raonem datfala taon for longfala taem, pipol long taon hia bae kaikaim klosap evri kaikai wea olketa keepim. Taem olketa soldia tekovarem datfala taon, olketa bae tekem evri samting wea olketa laekem, and tekem eni kaikai tu. Dastawe olketa savveman wea digdig long graon savve faendem lelebet kaikai nomoa or no eni kaikai long olketa taon long Palestine bifor wea olketa army tekovarem. Bat wanem olketa faendem long Jericho hem difren. Disfala buk Biblical Archaeology Review sei: “Olketa faendem staka pot wea olketa wakem from clay, and staka grain long there. . . . For faendem staka grain olsem hem samting wea no savve happen staka taem.”
Bible sei olketa Israelite no tekem eni kaikai long Jericho bikos Jehovah talem olketa for no duim datwan. (Josh. 6:17, 18) ) Bible sei tu olketa Israelite attakim Jericho no longtaem bihaen olketa long Jericho harvestim garden bilong olketa. So long datfala taem olketa garem staka grain long datfala taon. (Josh. 3:15-17; 5:10) From staka grain stap long Jericho bihaen datfala taon distroe, datwan showimaot army bilong Israel tekovarem datfala taon insaed shortfala taem nomoa, olsem Bible hem talem.
OCTOBER 4-10
GUD SAMTING FROM BIBLE | JOSUA 8-9
“Olketa Leson From Story blo Olketa Gibeonite”
it-1-E 930-931
Gibeon
Kam lo Joshua. Lo taem blo Joshua olketa Hivite stap lo Gibeon. Jehovah markem olketa Israelite for finisim olketa Hivite witim nara 6-fala nation moa. (Diutronomi 7:1, 2; Josua 9:3-7) Nara nem for olketa Gibeonite hem olketa Amorite, wea hem nem wea Bible savve iusim samfala taem for storyim evriwan lo olketa Canaanite. (Mektu Samuel 21:2; comparem Jenesis 10:15-18; 15:16.) Olketa Gibeonite, no olsem olketa nara Canaanite, bikos olketa luksavve, nomata olketa garem strongfala army and bigfala taon, hard for olketa win againstim Israel bikos Jehovah nao faet for olketa. Dastawe, bihaen olketa Israelite win againstim Jericho and Ai, olketa blo Gibeon and luk olsem olketa blo Chephirah, Beeroth, and Kiriath-jearim (Josua 9:17), sendem go samfala man for mek peace witim Joshua lo Gilgal. Olketa man hia werem brek kaleko, and sandol blo olketa nogud tu. Olketa wine container wea olketa wakem lo skin blo animal witim olketa basket blo olketa, evriwan hem brek finis. And bred blo olketa hem drae and start for rotten tu. Olketa storyim hao olketa luksavve finis Jehovah nao bihaenem samting wea happen lo Egypt, and lo tufala Amonite king Sihon and Og. Bat olketa wise for no storyim samting wea happen lo Jericho and Ai, bikos olketa hia sei olketa kam from ples wea farawe tumas. So sapos olketa storyim Jericho and Ai, olketa Israelite bae luksavve olketa laea, bikos hard for nius abaotem samting wea happen lo Jericho and Ai kasem olketa bifor olketa lusim hom blo olketa. Olketa Israelite bilivim story blo olketa and mekem agreement for no killim olketa dae.—Josua 9:3-15.
“No Depend Long Savve Bilong Iuseleva”
Iumi evriwan sin. So nomata brata hem elder and savve long staka samting, iumi evriwan shud askem Jehovah for helpem iumi taem iumi disaedem samting. Tingim wanem Joshua and olketa olo man long Israel bifor duim. Taem olketa Gibeonite kam for askem Joshua for mekem agreement for no faetem olketa, Joshua and olketa olo man hia no prea long Jehovah abaotem datwan. Nomata olketa Gibeonite stap klosap, olketa trikim Joshua and olketa olo man hia for tingse olketa kam from farawe ples. So Joshua and olketa olo man mekem agreement witim olketa. Nomata Jehovah no stopem olketa for mekem datfala agreement, hem mek sure datfala example stap long Bible for helpem iumi luksavve Joshua and olketa olo man hia no prea long Jehovah firstaem. So bifor iumi disaedem eni samting iumi shud prea long Jehovah.—Josh. 9:3-6, 14, 15.
“Go Wakabaot Long Datfala Land”
Olketa man hia sei: “Saed long nem bilong God bilong iufala Jehovah, mifala olketa servant bilong iu kam from wanfala farawe land.” (Joshua 9:3-9) Hem luk olsem kaleko and kaikai bilong olketa pruvim olketa kam from wanfala farawe ples, bat really Gibeon hem samting olsem 30 kilometer nomoa from Gilgal. From Joshua and olketa chief bilong hem bilivim samting olketa talem, olketa mekem peace agreement witim Gibeon and olketa taon wea join witim Gibeon. Waswe, disfala trik bilong olketa Gibeonite hem from olketa no laek dae nomoa? Nomoa, hem showimaot olketa laekem God bilong Israel for hapi long olketa. Jehovah appruvim olketa Gibeonite for kamap “olketa man for hipimap wood and karem wata for datfala sekson and for altar bilong Jehovah,” wea minim olketa karem kam firewood for olketa sakrifaes long altar. (Joshua 9:11-27) Olketa Gibeonite go ahed for showimaot willing fasin for duim eni waka long service bilong Jehovah. Luk olsem samfala long olketa kamap olketa Nethinim wea kam bak from Babylon and serve long temple wea olketa buildim bak. (Ezra 2:1, 2, 43-54; 8:20) Iumi savve followim example bilong olketa taem iumi trae hard for stap long peace witim God and willing for duim eni assignment long service bilong hem.
Faendem Gudfala Point
it-1-E 1030
Hangem Man
Anda lo law wea Jehovah givim lo Israel, bihaen olketa killim dae samfala criminal, olketa savve hangem olketa lo post for showimaot lo evriwan, ‘God nao panisim olketa.’ Datwan bae olsem wanfala warning for no duim sem samting. Olketa mas aotem body hia from post and berem bifor naet hem kam, bikos sapos olketa leavim lo post for full naet, datwan bae spoelem datfala graon wea God givim lo olketa Israelite. (Diutronomi 21:22, 23) Israel followim law hia nomata man wea olketa killim dae hem no wanfala Israelite tu.—Josua 8:29; 10:26, 27.
OCTOBER 11-17
GUD SAMTING FROM BIBLE | JOSUA 10-11
“Jehovah Hem Faet for Israel”
it-1-E 50
Adoni-zedek
Wanfala king lo Jerusalem taem olketa Israelite tekova lo Promis Land. Adoni-zedek joinim olketa nara smol kingdom wea stap lo west saed blo Jordan River for trae stopem Joshua for no tekova. (Josua 9:1-3) Bat olketa Hivite blo Gibeon mek peace witim Joshua. For stopem eniwan moa for trae mek peace witim olketa Israelite, Adoni-zedek joinim army blo hem witim army blo nara fofala king blo olketa Amorite, and hem go for faet againstim Gibeon. Joshua hem sevem olketa Gibeonite. Wei wea hem win againstim datfala army mekem faevfala king hia for ranawe go lo Makkedah, wea olketa pas insaed wanfala cave. Olketa soldia blo Joshua standap and lukluk taem hem killim dae Adoni-zedek witim fofala king hia and hangem olketa lo olketa post. Bihaen, olketa torowem body blo faevfala king hia go bak insaed datfala cave, and hem kamap grev blo olketa.—Josua 10:1-27.
it-1-E 1020
Hail
Jehovah iusim. Samfala taem Jehovah iusim hail for duim wanem hem talem and for showimaot bigfala paoa and strong blo hem. (Sams 148:1, 8; Aesaea 30:30) Firstaem wea hem duim diswan hem lo mek-7 trabol wea kasem Egypt. Bigfala hail hem spoelem olketa garden, brekem olketa tree, and killim dae olketa man and animal aotsaed, bat hem no affectim olketa Israelite lo Goshen. (Eksodas 9:18-26; Sams 78:47, 48; 105:32, 33) Lo taem wea Joshua leadim army blo hem for go sevem olketa Gibeonite from faevfala Amorite king wea attakim olketa lo Promis Land, Jehovah iusim olketa bigfala hail ston for stopem olketa Amorite hia. Namba blo olketa wea dae from olketa hail ston hem staka winim namba wea olketa Israelite soldia killim dae.—Josua 10:3-7, 11.
Olketa Main Point From Buk Bilong Joshua
10:13—Hao nao mirakol olsem fit for happen? “Waswe, eni samting hard tumas for Jehovah,” Creator bilong skae and earth? (Genesis 18:14) Sapos hem chus for duim, Jehovah savve kontrolem wei wea earth spin raon mekem man long earth tingse sun and moon luk olsem no muv. Or hem savve letem earth and moon stap long sem ples nomoa bat hem bendim laet from sun and moon mekem laet from tufala samting hia hem gohed for shaen. Nomata wanem wei nao hem iusim, “no eni nara day hem olsem datwan” long full history bilong olketa man.—Joshua 10:14.
Faendem Gudfala Point
Kwestin From Reader
Wei wea Bible storyim samfala buk olsem and olketa fit for iusim, mas no mekem iumi tingse olketa kam from God. Bat Jehovah God keepim olketa buk wea garem evri “toktok bilong God bilong iumi,” and olketa “bae stap for olowe.” (Isa. 40:8) Tru nao, wanem Jehovah chusim for stap insaed long 66 Bible buk wea iumi garem distaem, hem wanem iumi barava needim for mekem iumi “fit evribit, barava redi for duim evri gudfala waka.”—2 Tim. 3:16, 17.
OCTOBER 18-24
GUD SAMTING FROM BIBLE | JOSUA 12-14
“Barava Trustim Jehovah Witim Full Heart”
Olketa Main Point From Buk Bilong Joshua
14:10-13. Nomata hem 85 year, Caleb hem ask for duim datfala barava big waka for aotem olketa pipol from area bilong Hebron. Olketa Anakim wea big winim normal pipol nao stap long datfala area. From Jehovah helpem hem, Caleb wea hem wanfala soldia for longfala taem hem win, and Hebron hem kamap wanfala taon for protectim man wea mistek for killim dae man. (Joshua 15:13-19; 21:11-13) Example bilong Caleb encouragem iumi for no missim eni waka wea organization askem iumi for duim nomata luk olsem hem hard.
Faith and Fasin for Fraet Long God Hem Mekem Man No Fraet
Kaen faith olsem hem no stap semsem nomoa. Faith hia kamap moa strong taem iumi followim truth insaed laef bilong iumi, and “teistim” olketa gudfala samting wea kamaot from datwan, “lukim” hao Jehovah ansarem olketa prea bilong iumi, and long olketa narafala wei, luksavve hao Jehovah leadim iumi. (Psalm 34:8; 1 John 5:14, 15) Iumi savve sure faith bilong Joshua and Caleb kamap moa strong taem tufala kasem olketa gudfala samting wea kamaot from gudfala fasin bilong God. (Joshua 23:14) Tingim olketa point hia: Tufala no dae insaed wilderness olsem God hem talem. (Numbers 14:27-30; 32:11, 12) Tufala insaed olketa faet wea gohed for sixfala year for tekova long Canaan. And tu, tufala laef longtaem, tufala healthy, and kasem pis land bilong tufala seleva. Tru nao, Jehovah givim bigfala reward long olketa wea faithful and wea servem hem witim fasin for no fraet!—Joshua 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.
Faendem Gudfala Point
it-1-E 902-903
Gebal
Taem Jehovah storyim olketa ples wea Israel no tekovarem yet lo taem blo Joshua, hem storyim ‘land blo olketa Gebalite.’ (Josua 13:1-5) Samfala man sei diswan hem no stret bikos datfala taon Gebal hem farawe lo north, (c. 100 km from Dan) and no enitaem olketa Israelite tekova lo datwan. Lo tingting blo samfala savveman, hem luk olsem samting hem spoelem raeting lo verse hia, and hem shud really sei “Land klosap lo Lebanon,” or ‘go kasem border blo olketa Gebalite.’ Nomata olsem, iumi mas tingim tu hao olketa Israelite bae no kasem samting wea Jehovah promisim lo Josua 13:2-7 sapos olketa no obeyim hem. So maet hem nao why Israel no tekovarem Gebal.—Comparem Josua 23:12, 13.
OCTOBER 25-31
GUD SAMTING FROM BIBLE | JOSUA 15-17
“Protectim Nambawan Samting wea Iu Kasem”
it-1-E 1083 ¶3
Hebron
Taem olketa Israelite gohed for tekovarem south part blo Canaan, olketa finisim pipol blo Hebron witim king blo olketa (wea luk olsem hem nao king wea changem King Hoham). (Josua 10:36, 37) Bat nomata olketa Israelite anda lo Joshua tekovarem staka ples lo Canaan, luk olsem olketa no stretawe arrangem olketa soldia for gohed stap lo olketa ples hia for stopem olketa Canaanite for no kam bak insaed. Hem luk olsem olketa blo Anak kam bak and tekovarem Hebron moa, wea mekem Caleb (or olketa son blo Judah wea Caleb leadim) mas go and aotem olketa bihaen. (Josua 11:21-23; 14:12-15; 15:13, 14; Jajis 1:10) Lo firstaem Jehovah givim Hebron lo Caleb from tribe blo Judah. Bat bihaen, Jehovah markem Hebron for kamap wanfala lo olketa taon for man stap sef lo hem. Hem kamap taon for olketa priest stap tu. Nomata olsem, Caleb ownim “olketa ples for wakem gaden” lo datfala taon, Hebron, “wetem olketa vilij raonem taon ya.”—Josua 14:13, 14; 20:7; 21:9-13.
it-1-E 848
Forcem Man for Slave
Lo bifor kam, luk olsem pipol savve forcem olketa narawan for duim waka blo slave (Heb., mas), wea hem nao wanem hem savve happen lo pipol wea nara kantri hem tekovarem olketa. (Diutronomi 20:11; Josua 16:10; 17:13; Esikiel 10:1; Aesaea 31:8; Lamentesin 1:1) Olketa Israelite kamap slave blo olketa lo Egypt and mas wakem Pithom and Raamses, wea hem nao tufala taon for keepim olketa supply lo hem. Olketa chief lo Egypt raf tumas lo hao olketa forcem olketa Israelite for duim waka hia. (Eksodas 1:11-14) Then taem olketa Israelite go insaed lo Promis Land, olketa shud followim komand blo Jehovah for aotem olketa Canaanite from datfala land and finisim olketa. Bat olketa Israelite forcem olketa for kamap olketa slave and for waka hard tumas. From diswan, gogo olketa Israelite worshipim olketa laea god. (Josua 16:10; Jajis 1:28; 2:3, 11, 12) King Solomon gohed forcem olketa next genereson blo olketa Canaanite hia, wea hem nao olketa Amorite, Hittite, Perizzite, Hivite, and Jebusite, for duim waka blo slave.—Fas Kings 9:20, 21.
it-1-E 402 ¶3
Canaan
Bihaen olketa Israelite tekovarem Canaan, staka Canaanite still stap and faet againstim wei wea olketa Israelite trae for kontrolem olketa. Nomata olsem, hem fitim for sei, “Jehovah givim lo Israel evri land wea hem promisim lo olketa grani bifor.” Hem fitim for sei tu hem “mekem olketa for garem peace evriwea,” and “hem keepim evri promis wea hem mekem lo olketa grani blo olketa bifor. Evri gudfala promis blo hem kamap tru nao.” (Jos 21:43-45, NW.) Olketa enemy blo olketa Israelite fraetem olketa and no fit for againstim olketa. God talem olketa finis hem bae “isisi” aotem olketa Canaanite, nogud olketa wild animal kamap staka and spoelem datfala land. (Eksodas 23:29, 30; Diutronomi 7:22) Hem tru, olketa Canaanite garem olketa spesol samting for faet witim olketa war chariot wea garem olketa naef wea kamaot from olketa wheel. Nomata olsem, no eniwan savve blamem Jehovah for wei wea olketa Israelite fail for tekovarem samfala ples lo Canaan and sei hem no duim samting wea hem promisim. (Josua 17:16-18; Jajis 4:13) Bible hem showimaot hao tu-thri taem wea olketa Canaanite win againstim olketa Israelite hem bikos olketa Israelite no faithful.—Nambas 14:44, 45; Josua 7:1-12.
Faendem Gudfala Point
Waswe, Iu Savve Finis?
Waswe, Israel bifor garem olketa bigfala forest olsem Bible talem?
BIBLE sei samfala area long Promis Land hem garem olketa forest and “staka” tree. (1 Ki. 10:27; Josh. 17:15, 18) Nomata olsem, samfala man daotem wanem Bible talem abaotem diswan bikos distaem Israel no garem staka forest.
Wanfala buk, Life in Biblical Israel, sei: “Long bifor, Israel garem staka forest winim distaem.” Long olketa maunten, hem garem olketa tree olsem Aleppo pine (Pinus halepensis), evergreen oak (Quercus calliprinos), and terebinth (Pistacia palaestina). Long Shephelah, wea hem area midolwan olketa maunten long Israel and go daon long saedsea long Mediterranean Sea, hem garem staka sycamore fig tree (Ficus sycomorus).
Wanfala buk, Plants of the Bible, sei long samfala ples long Israel distaem, no eni tree hem stap nao. Why nao olsem? Datfala buk sei diswan hem samting wea isisi happen. Hem sei: “Olketa man gohed for katem olketa tree and plant for kliarem ples for mekem olketa farm bilong olketa big. And tu, olketa katem olketa tree for wakem olketa building and for iusim for firewood.”