Wei for Go Ahed for Lukaotem Olketa Ansa
FROM barava start bilong hem, United Nations organization interest long olketa pikinini and olketa problem wea kasem olketa. Long end bilong 1946, hem startim United Nations International Children’s Emergency Fund (UNICEF) olsem wanfala samting for lelebet taem lukaftarem olketa pikinini long olketa ples wea war barava spoelem.
Long 1953 olketa mekem disfala emergency fund olsem wanfala organization for stap olowe. Nomata distaem olketa kolem hem United Nations Children’s Fund, hem keepim firstfala short nem, UNICEF. So, for winim fifti year, UNICEF provaedem olketa pikinini raonem world witim kaikai, kaleko, and medical treatment and hem trae for lukaftarem olketa nara need bilong olketa pikinini tu.
Long 1959, taem United Nations acceptim disfala Declaration of the Rights of the Child, diswan mekem pipol luksavve moa hao olketa need bilong olketa pikinini hem important. (Lukim box, page 5.) Olketa hope datfala pepa bae mekem pipol interest long olketa problem bilong pikinini and bae help for stretem olketa problem hia long wei for encouragem saport bilong pablik, saed long selen and samfala nara wei.
Bat Collier’s 1980 Year Book sei “twenti year bihaen, olketa ‘raet’ hia—especially saed long kaikai, health, and gud living saed long material samting—long bigfala wei olketa nating fulfill for planti long 1.5 billion pikinini long world.” So from hem luksavve long need for faendem ansa for olketa problem bilong olketa pikinini and for fitim olketa goal wea hem talemaot finis, United Nations markem 1979 olsem International Year of the Child. Olketa grup long Gavman, community, religion, and olketa aid grup raonem full world kwiktaem for laek duim samting for lukaotem olketa ansa.
Waswe, Hem Wanfala “Samting wea Kosim Pain” Nomoa?
Sorre tumas hao, olsem wanfala UNICEF report talem, olketa pikinini long olketa poor kantri no kasem help long datfala International Year of the Child. Long end bilong datfala year, samting olsem 200 million pikinini still no garem inaf kaikai for grow gud, and haf long olketa 15 million wea no kasem faev year, dae from olketa no kaikai gud. Long datfala year, 15 long evri 100 pikinini wea born evri minute long olketa kantri hia dae bifor olketa kasem wan year. Namba wea finisim primary skul no kasem 40 percent. Taem hem tok abaotem disfala UNICEF report, wanfala article long Indian Express niuspepa komplen hao long end bilong hem, datfala Year of the Child hem “samting wea kosim pain” nomoa.
Samfala man lukim firstaem hao diswan bae fail. Olsem example, long barava start bilong datfala year, Fabrizio Dentice hem raet long L’Espresso magasin: “Iumi needim samting moa winim Year of the Child for stretem olketa problem.” Datfala magasin sei: “Living bilong iumi distaem hem sheipim iumi, and diswan nao hem samting wea need for change.”
Taem olketa go ahed lukaotem ansa for olketa problem bilong olketa pikinini, wanfala world conference kamap long UN headquarters long September 1990. Hem wanfala barava bigfala meeting bilong olketa leader long world long history. Winim 70 leader bilong gavman stap. Datfala hipap hem for join witim datfala Convention on the Rights of the Child, wea olketa acceptim long November 20, 1989, and start for duim long September 2, 1990. Kasem end long datfala month, 39 kantri nao appruvim datfala agreement.
No longtaem go nomoa UNICEF sei “datfala Convention hem kwiktaem kamap wanfala agreement bilong olketa raet for olketa man wea planti acceptim winim eni narawan, and diswan muvim waka for helpem olketa pikinini for grow raonem full world.” Tru tumas, kasem November 1999, 191 kantri acceptim datfala Convention. UNICEF hem tok praod: “Long tenfala year bihaen mifala acceptim datfala Convention on the Rights of the Child, mifala muv ahed long bigfala wei for luksavve long and protectim olketa raet bilong olketa pikinini winim eni narataem long history bilong man.”
Nomata diswan muv ahed, German President Johannes Rau mas talem hao: “Hem sorre samting hao long distaem iumi needim samwan for mekem iumi remember olketa pikinini garem olketa raet.” Or for remember hao olketa garem yet olketa serious problem! Long November 1999 UNICEF talemaot stret hao “planti samting stap yet for duim. Raonem full world, samting olsem 12 million pikinini wea no kasem faev year, dae evri year, planti taem from samting wea isi for stopem. Samting olsem 130 million pikinini long olketa poor kantri no go long primary skul . . . Samting olsem 160 million pikinini no garem inaf kaikai for grow gud. . . . Planti pikinini wea no eniwan wantem, stap nating long olketa haos bilong olketa pikinini wea no garem dadi or mami and no garem eni wei for skul or kasem inaf health kea. Planti taem pipol spoelem olketa pikinini olsem. Samting olsem 250 million pikinini duim samkaen waka.” Olketa talem tu hao 600 million pikinini garem barava poor living and go kasem taem year 2000 hem finis, 13 million bae lusim mami or dadi wea dae long AIDS.
Luk olsem olketa leader bilong politik no garem olketa gudfala ansa for stretem olketa problem hia. Bat, olketa problem bilong olketa pikinini no kamap nomoa long olketa poor kantri. Long olketa rich kantri, planti pikinini safa long difren kaen wei.
[Blurb long page 4]
“Hem sorre samting hao long distaem iumi needim samwan for mekem iumi remember olketa pikinini garem olketa raet”
[Box/Piksa long page 5]
UN Declaration Bilong Raet Bilong Pikinini:
● Raet for garem wanfala nem and wanfala nation olsem hom.
● Raet for kasem love, and for pipol minim hem and for garem inaf material samting.
● Raet for kasem inaf kaikai, haos, and medical treatment.
● Raet for kasem spesol kea sapos hem disable long physical wei, long mind, or long living.
● Raet for olsem first wan for kasem protection and help taem eni need kamap.
● Raet for kasem protection againstim evri kaen raf fasin, wei for spoelem, and no lukaftarem gud.
● Raet for kasem full chance for plei and hapitaem and sem chance olsem narawan for free education, for helpem pikinini mekem grow savve bilong hem and for kamap wanfala member bilong community wea fit and garem savve.
● Raet for mekem grow savve bilong hem long full wei long ples wea garem freedom and respect.
● Raet for growap midolwan long feeling for fren witim pipol, peace, wei for trae minim and acceptim narawan, and for feel olsem evri pipol long world wanfala famili.
● Raet for kasem olketa raet hia nomata kantri, color skin, boy or girl, religion, biliv saed long politik, ples or kaen living wea hem kam from, and property, or position wea hem garem.
[Credit Line]
Olketa main point from Everyman’s United Nations
[Credit Line long page 3]
UN PHOTO 148038/Jean Pierre Laffont
UN photo
[Credit Line long page 4]
Photos on pages 4 and 5 Giacomo Pirozzi/Panos Pictures