OTCHŁAŃ

Według dzieła A Greek and English Lexicon to the New Testament (J. Parkhurst, Londyn 1845, s. 2) greckie słowo ábyssos znaczy „bardzo głęboki; niezgłębiony”. Podobnie w Słowniku grecko-polskim pod red. Z. Abramowiczówny (Warszawa 1958, t. I, s. 4) zdefiniowano je jako „bez dna, niezgłębiony”. Jego sens dobrze więc oddaje polski wyraz „otchłań” (wg Słownika języka polskiego pod red. M. Szymczaka: „przepaść; bezdenna głębia”). W greckiej Septuagincie konsekwentnie używa się tego słowa jako odpowiednika hebrajskiego tehòm („głębina wodna”), np. w Rodzaju 1:2; 7:11.

W Chrześcijańskich Pismach Greckich słowo ábyssos występuje dziewięć razy, z czego siedem w Księdze Objawienia. Z „otchłani” wychodzą symboliczne szarańcze pod wodzą swego króla, Abaddona lub Apolliona, „anioła otchłani” (Obj 9:1-3, 11). O „bestii”, która toczy wojnę z ‛dwoma świadkami’ Boga i ich zabija, również powiedziano, że wychodzi „z otchłani” (Obj 11:3, 7). W Objawieniu 20:1-3 opisano przyszłe wrzucenie Szatana do otchłani na tysiąc lat; przy pewnej okazji legion demonów upraszał Jezusa, by im nie rozkazywał tam odejść (Łk 8:31).

Znaczenie biblijne. Warto zauważyć, że w greckiej Septuagincie nie używa się słowa ábyssos („otchłań”) jako odpowiednika hebrajskiego pojęcia szeʼòl. Skoro do otchłani mają zostać wtrącone stworzenia duchowe, nie może ona oznaczać jedynie Szeolu lub Hadesu, gdyż określenia te wyraźnie odnoszą się do ziemskiego powszechnego grobu ludzkości (Hi 17:13-16; zob. HADES; SZEOL). Nie oznacza ona też „jeziora ognia”, bo tam Szatan zostanie wrzucony po uwolnieniu z otchłani (Obj 20:1-3, 7-10). Tę ostatnią możliwość wyklucza również wypowiedź Pawła z Rzymian 10:7, gdzie wspomniano o pobycie Chrystusa w otchłani, co zarazem pokazuje, że otchłań również nie jest tym samym, co Tartar (zob. TARTAR).

W zrozumieniu, czym jest „otchłań”, pomaga wypowiedź z Rzymian 10:6, 7: „A prawość wynikająca z wiary powiada tak: ‚Nie mów w sercu swoim: „Kto wstąpi do nieba?”, to znaczy, by Chrystusa na dół sprowadzić, albo: „Kto zstąpi do otchłani?”, to znaczy, by wyprowadzić Chrystusa spośród umarłych’” (por. Pwt 30:11-13). Wyraźnie widać, że „otchłań” odnosi się tu do miejsca, w którym Chrystus Jezus znajdował się przez niespełna trzy dni i z którego wskrzesił go Ojciec (por. Ps 71:19, 20; Mt 12:40). W Objawieniu 20:7 otchłań nazwano „więzieniem”, a całkowite ograniczenie swobody działania, charakterystyczne dla takiego miejsca odosobnienia, trafnie opisuje sytuację Jezusa po śmierci (por. 2Sm 22:5, 6; Hi 38:16, 17; Ps 9:13; 107:18; 116:3; Dz 2:24).

W dziele J. Hastingsa Encyclopaedia of Religion and Ethics (1913, t. I, s. 54) można znaleźć ciekawą uwagę na temat sensu greckiego słowa tłumaczonego na „niezgłębiony” albo „otchłań”. W komentarzu do Rzymian 10:6, 7 napisano tam: „Sformułowanie użyte przez św. Pawła przekazuje myśl o przestrzeni tak przepastnej, że wszelkie próby jej zbadania są daremne”. W wersetach tych Paweł ukazuje kontrast między niedostępnością „nieba” i „otchłani” a możliwością osiągnięcia prawości dzięki wierze. W podobny sposób użył w Rzymian 11:33 pokrewnego słowa báthos: „O głębokości [báthos] Bożego bogactwa i mądrości, i wiedzy! Jakże niezbadane są jego sądy i jak nie do wyśledzenia jego drogi!” (zob. też 1Ko 2:10; Ef 3:18, 19). Tak więc zgodnie z Rzymian 10:6, 7 władzę nad miejscem określanym jako „otchłań” ma tylko Bóg i wyznaczony przez Niego anioł z „kluczem od otchłani” (Obj 20:1). A według dzieła A Greek-English Lexicon pod red. H. G. Liddella i R. Scotta (Oksford 1968, s. 4) jednym ze znaczeń słowa ábyssos jest „bezkresna pustka”.

Hebrajski wyraz mecoláh (lub meculáh) występujący w Psalmie 88:6 w lm. został przetłumaczony na „wielką otchłań”, a dosłownie znaczy „otchłanie” albo „głębiny” (por. Za 10:11). Określenie to jest spokrewnione ze słowem culáh, oznaczającym „głębinę” (Iz 44:27).