Ilu Izraelitów wyszło z Egiptu?
KWESTIA, ilu Izraelitów wyruszyło z Egiptu nocą 14 nisana roku 1513 przed Chr., powstaje w związku z 2 Mojżeszową 12:37, 38, gdzie czytamy: „Ciągnęli tedy synowie Izraelscy z Rameses do Suchotu, około sześćkroć sto tysięcy pieszych mążów tylko, okrom dzieci. Ale i ludu pospolitego wiele szło z nimi, i owiec, i bydła, dobytek bardzo w wielki.” Z tego by wynikało, że ogółem dwa do trzech milionów osób — mężczyzn, niewiast i dzieci, Izraelitów i ludu mieszanego wyruszyło owej nocy, aby opuścić Egipt.
Inne zdanie wyraża książka A Catholic Bible Commentary (Katolicki komentarz do Biblii): „Tych 600 000 pieszych gebarim niektórzy tłumaczą na wojowników, co wskazywałoby na ogólną absurdalną liczbę około trzech milionów. (...) Trudno sobie wyobrazić, żeby tak dużo ludzi wraz z bydłem i dobytkiem mogło się w ciągu jednej nocy przeprawić przez Morze Trzcinowe (...) Podana liczba jest więc wątpliwa, co można przypisać skażeniu tekstu.” [Podobnie Podręczna Encyklopedia Biblijna ks. Dąbrowskiego na str. 675 pod hasłem „Wyjście Żydów z Egiptu (Exodus)” podaje: „Liczba wychodzących Izraelitów podana (...) jako 600 000 mężczyzn pieszych, nie licząc kobiet i dzieci oraz licznego ludu napływowego (...), jest niewątpliwie zbyt wygórowana. (...) Można przyjąć, że rzeczywista ilość uchodzących z Egiptu Izraelitów wynosiłaby jedynie 6 do 8 tysięcy mężczyzn, a 25 000 do 30 000 całego ludu (Beers). Nie brak i takich, którzy redukują liczbę do 2000 (Sellin).”]
Protestanckie dzieło The Interpreter’s Bible zgadza się ze wspomnianym stanowiskiem katolickim: „Ta niemożliwa do przyjęcia liczba powstała chyba wskutek cyfrowego tłumaczenia hebrajskich liter wyrażenia ‚synowie Izraela’. (...) Prawie z każdego punktu widzenia jasno wynika, że ta liczba nie opiera się na faktach. Tak dużo ludzi nie mogłoby mieszkać w Egipcie ani utrzymać się przy życiu na pustyni. Również w Chanaanie nie znaleźliby dla siebie miejsca.” — Tom 1, str. 925.
Archeolog i uczony żydowski i Nelson Glück reprezentuje ten sam pogląd; według niego „zwykłe tłumaczenie występującej w 2 Mojżeszowej [12:37] liczby Izraelitów opuszczających Egipt, które przyjmuje ‚sześćset tysięcy’ dosłownie, jest po prostu niedorzeczne”. — Nowojorskie czasopismo Times Magazine.
Świeckie dzieła encyklopedyczne zajmują podobne stanowisko, jak wyżej przytoczone źródła religijne. The Encyclopedia Americana twierdzi między innymi: „W Księdze Liczb, (4 Mojżeszowej), w której podano spis pokoleń, prawdopodobnie przesadzono dane liczbowe — takie masy ludzi nie mogłyby się utrzymać w pustyni.” — Tom 10, str. 641.
Co odpowiedzieć na takie zarzuty? Czy chodzi tu omylne tłumaczenie, o skażenie tekstu oryginału czy o przesadę? Czy to niemożliwe, żeby tak dużo ludzi mieszkało w Egipcie, na pustyni lub w Ziemi Obiecanej? Odpowiedzią na wszystkie takie pytania jest stanowcze: Nie!
Szczerość Mojżesza uwidoczniająca się w jego pismach od razu obala argument, że podano przesadną liczbę. Co się tyczy opacznego tłumaczenia lub skażenia pierwotnego tekst z 2 Mojżeszowej 12:37, to samo musiałoby się zdarzyć również w 2 Mojżeszowej 38:26, gdzie ilość mężczyzn w wieku lat dwudziestu i po wyżej, wpisanych do służby, podano dokładniej liczbą 603 550; ponadto błąd musiałby się zakraść do pierwszego rozdziału 4 Mojżeszowej, gdzie podany jest wynik zliczenia poszczególnych pokoleń, a ogólna suma wyraża się tą samą liczbą. Prócz tego w 4 Mojżeszowej 11:21 tekst byłby podobnie skażony lub źle przetłumaczony, skoro Mojżesz uskarża się tam przed Jehową na wołanie ludu o mięso, i mówi o 600 000 pieszych.
Fakt zbudowania przez Izraelitów miast Pytom i Rameses wskazuje, że istotnie musieli być licznym ludem. Ponadto rzekł faraon: „Oto lud synów Izraelskich wielki, i możniejszy nad nas”; zebrał też całą swą potęgę wojskową, aby zawrócić Izraelitów. — 2 Mojż. 1:9-12; 14:6-9.
Czy tak wielki lud mógł przejść w ciągu jednaj nocy przez Morze Czerwone? W sprawozdaniu nie powiedziano nic o szerokości przejścia. Było po prostu tak szerokie, żeby wszyscy Izraelici mogli przez noc przejść. A czy tak wielka liczba ludzi mogła się utrzymać w pustyni? Czytamy przecież, że Jehowa dawał Izraelitom przez sześć dni w tygodniu mannę na pokarm, a dwa razy sprowadził wielkie chmary przepiórek. — 2 Mojż. 16:4-18; 4 Mojż. 11:31, 32.
Czy tylu Izraelitów mogło mieszkać w Egipcie i się wyżywić? William Jenks stwierdza w swej pracy Bible Commentary: „Wielu podało takie rozmnożenie się [Izraelitów] w wątpliwość; jednak udowodniono, że jeszcze dzisiaj obszar uprawny ziemi Gosen mógłby wyżywić tyle ludzi. (...) Jakie szczególne trudności miałyby 3 000 000 osób, chcąc się wyżywić na powierzchni 8000 mil kwadratowych [ponad 20 000 km2]? Republika Izrael posiada dziś ponad dwa miliony ludności, żyjącej na obszarze około 20 700 km2. W dawnych czasach naród Izraelski zamieszkiwał obszar ponad 25 000 km2, gdyż zajmował również tereny na wschód od Jordanu.
Dodatkowe poparcie danych Pisma Świętego przytacza uwaga marginesowa do 2 Mojżeszowej 12:37 w Biblii Soncino: „Niewątpliwie trudno wyobrazić sobie wyruszenie tak wielkiej liczby ludzi o jednym czasie i z jednego miejsca; lecz wydarzenie to ma odpowiedniki w historii. Pod koniec XVIII wieku 400 000 Tatarów ruszyło jednej nocy z pogranicza Rosji w stronę Chin.”
Kiedy więc weźmie się pod uwagę wszystkie fakty, sprawozdanie Pisma Świętego wychodzi z tego obronną ręką.