MARKA
Komentarze — rozdział 8
Żal mi: Lub „współczuję” (zob. komentarz do Mt 9:36).
wielkich koszy: Lub „koszy na żywność”. Użyte tu greckie słowo sfyrís prawdopodobnie oznacza większe kosze niż te wspomniane wcześniej, gdy Jezus nakarmił ok. 5000 mężczyzn (zob. komentarz do Mk 6:43). Tym samym greckim słowem określono kosz, w którym apostoł Paweł został spuszczony na ziemię przez otwór w murze Damaszku (zob. komentarz do Dz 9:25).
jakieś 4000 mężczyzn: Tylko Mateusz w równoległym sprawozdaniu (Mt 15:38) w opisie tego cudu wspomina o kobietach i dzieciach. Możliwe, że w cudowny sposób nakarmiono wtedy ponad 12 000 osób.
Dalmanuty: Ta nazwa nie pojawia się w żadnym innym tekście biblijnym ani pozabiblijnym; została utrwalona tylko w Ewangelii według Marka. Chociaż nie da się sprecyzować dokładnego położenia tego miejsca, wygląda na to, że znajdowało się w pobliżu zach. brzegu Jeziora Galilejskiego, bo w równoległym sprawozdaniu Mateusza ten teren nosi nazwę Magadan (zob. komentarz do Mt 15:39). Możliwe, że Dalmanuta to inna nazwa Magadanu.
westchnął głęboko: Dosł. „westchnął głęboko w swym duchu”. Marek, który często opisuje uczucia i reakcje Jezusa (Mk 3:5; 7:34; 9:36; 10:13-16, 21), używa tu czasownika, który nie występuje nigdzie indziej w Chrześcijańskich Pismach Greckich. Jest to wzmocniona forma czasownika spokrewnionego ze słowem występującym w Mk 7:34 (zob. komentarz), która wyraża silną reakcję emocjonalną. To głębokie westchnięcie Jezusa mogło wynikać z jego oburzenia na żądanie faryzeuszy domagających się jakiegoś znaku, ale uparcie ignorujących oczywiste przejawy mocy Bożej, które właśnie widzieli.
zakwasu: Lub „drożdży”. W Biblii zakwas często symbolizuje grzech i zepsucie; w tym miejscu odnosi się do wypaczonych nauk i złego wpływu (Mt 16:6, 11, 12; 1Ko 5:6-8). Dwukrotne użycie tego słowa w tym wersecie sugeruje, że „zakwas faryzeuszy” różnił się od „zakwasu Heroda” i członków jego stronnictwa, czyli herodian. Ta druga grupa zajmowała się bardziej polityką niż religią. Przejawem tego nacjonalistycznego „zakwasu” było podchwytliwe pytanie dotyczące płacenia podatków, które herodianie i faryzeusze zadali Jezusowi (Mk 12:13-15).
Heroda: W niektórych starożytnych manuskryptach występuje tu określenie „herodianie” (zob. Słowniczek pojęć, „Heroda, stronnictwo”).
koszy: W opisach dwóch wydarzeń, podczas których Jezus cudownie nakarmił tłumy (zob. komentarze do Mk 6:43; 8:8, 20 oraz równoległe sprawozdania z Mt 14:20; 15:37; 16:9, 10), konsekwentnie rozróżniono typy koszy użytych do zbierania jedzenia, które pozostało. Gdy Jezus nakarmił ok. 5000 mężczyzn, w opisie użyto greckiego słowa kòfinos („kosz”), a kiedy nakarmił 4000 mężczyzn — greckiego słowa sfyrís („wielki kosz”). To wskazuje, że pisarze Ewangelii byli tam obecni lub otrzymali informacje od wiarygodnych naocznych świadków.
wielkich koszy: Lub „koszy na żywność” (zob. komentarze do Mk 8:8, 19).
niewidomego: Marek jako jedyny ewangelista opisał uzdrowienie tego niewidomego (Mk 8:22-26).
Cezarei Filipowej: Zob. komentarz do Mt 16:13.
Janem Chrzcicielem: Zob. komentarze do Mt 3:1 i Mk 1:4.
Eliaszem: Zob. komentarz do Mt 11:14.
Chrystus: Zob. komentarz do Mt 16:16.
Syn Człowieczy: Zob. komentarz do Mt 8:20.
starszych ludu: Dosł. „starszych mężczyzn”. W Biblii greckie określenie presbýteros odnosi się przede wszystkim do osób, które mają pewną miarę władzy i odpowiedzialności w jakiejś społeczności lub jakimś narodzie. Czasami termin ten odnosi się do czyjegoś wieku (tak jak w Łk 15:25; Dz 2:17), ale nie zawsze chodzi o osoby starsze. Tutaj określono nim przywódców narodu żydowskiego, którzy często są wymieniani razem z naczelnymi kapłanami i uczonymi w piśmie. Mężczyźni z tych trzech grup tworzyli Sanhedryn (Mk 11:27; 14:43, 53; 15:1; zob. komentarz do Mt 16:21 i Słowniczek pojęć, „Starszy”).
naczelnych kapłanów: Zob. komentarz do Mt 2:4 i Słowniczek pojęć, „Naczelny kapłan”.
uczonych w piśmie: Zob. komentarz do Mt 2:4 i Słowniczek pojęć, „Uczony w piśmie”.
Zejdź mi z oczu: Według równoległego sprawozdania z Mt 16:23 Jezus powiedział jeszcze: „Jesteś przeszkodą na mojej drodze” (zob. komentarz do Mt 18:7). Jezus w ten sposób stanowczo zganił Piotra. Nie chciał, żeby cokolwiek przeszkodziło mu w spełnieniu woli Ojca. Słowa Jezusa mogły przypomnieć Piotrowi, jakie jest jego miejsce — jako naśladowca swojego Mistrza powinien go wspierać.
szatanie: Zob. komentarz do Mt 16:23.
pójść za mną: Lub według niektórych starożytnych manuskryptów: „naśladować mnie”.
niech się wyrzeknie samego siebie: Lub „niech zrezygnuje ze wszystkich praw do siebie”. Wskazuje to na gotowość całkowitego zrezygnowania z własnych upodobań albo przekazania Bogu prawa własności do swojej osoby. To greckie sformułowanie można też oddać jako „musi powiedzieć sobie ‚nie’”, co trafnie pokazuje, że czasami wiąże się to z powiedzeniem „nie” swoim osobistym pragnieniom, ambicjom i korzyściom (2Ko 5:14, 15). Marek użył tego samego greckiego czasownika, opisując, jak Piotr zaparł się Jezusa (Mk 14:30, 31, 72).
pal męki: Zob. komentarz do Mt 16:24.
życie: Lub „duszę” (zob. Słowniczek pojęć, „Dusza”).
życie: Lub „duszę” (zob. Słowniczek pojęć, „Dusza”).
życie: Lub „duszę” (zob. Słowniczek pojęć, „Dusza”).
niewiernym: Dosł. „cudzołożnym”. Duchowe cudzołóstwo oznacza niewierność wobec Boga osób związanych z Nim przymierzem. Starożytni Izraelici, praktykując religię fałszywą, naruszali przymierze Prawa i w ten sposób dopuszczali się duchowego cudzołóstwa (Jer 3:8, 9; 5:7, 8; 9:2; 13:27; 23:10; Oz 7:4). Z podobnych powodów Jezus nazwał współczesnych sobie Żydów ‛pokoleniem niewiernym’ (zob. komentarze do Mt 12:39; 16:4). Gdyby chrześcijanie objęci nowym przymierzem dopuścili, żeby skalał ich obecny system rzeczy, byłoby to równoznaczne z duchowym cudzołóstwem. W zasadzie odnosi się to do wszystkich osób, które oddały się Jehowie (Jak 4:4).