ŁUKASZA
Komentarze — rozdział 16
zarządcę domu: Lub „szafarza” (zob. komentarz do Łk 12:42).
miar: Dosł. „batów”. Niektórzy bibliści uważają, że użyte tu greckie słowo bátos jest określeniem miary, która odpowiada hebrajskiej mierze bat. Na podstawie znalezionych fragmentów dzbanów, na których literami starohebrajskimi zapisano słowo „bat”, wysnuto wniosek, że miara ta odpowiadała mniej więcej 22 l (zob. Słowniczek pojęć, „Bat”, oraz Dodatek B14).
dużych miar: Dosł. „korów”. Niektórzy bibliści uważają, że użyte tu greckie słowo kòros jest określeniem miary, która odpowiada hebrajskiej mierze kor, równej 10 batom. Przyjmując, że bat to 22 l, jeden kor równał się 220 l (zob. komentarz do Łk 16:6; Słowniczek pojęć, „Bat”, „Kor”; oraz Dodatek B14).
wykazał się praktyczną mądrością: Lub „wykazał się sprytem; wykazał się roztropnością”. Grecki wyraz frònimos został tu przetłumaczony na „praktyczna mądrość”. Formy pokrewnego przymiotnika w dalszej części tego wersetu oddano jako bardziej zaradni (lub „pod względem praktycznym mądrzejsi”), a w Mt 7:24; 24:45; 25:2 (NŚ, 1997) oraz w Łk 12:42 jako „roztropny” (zob. komentarze do Mt 24:45; Łk 12:42).
w tym świecie: Lub „tego systemu rzeczy; tej epoki”. Użyty tu grecki wyraz aiòn, którego podstawowe znaczenie to „wiek”, może się odnosić do stanu rzeczy lub cech wyróżniających pewien okres, wiek czy epokę. W tym kontekście odnosi się do dzisiejszego niesprawiedliwego systemu rzeczy i świeckiego stylu życia (zob. Słowniczek pojęć, „System rzeczy”).
przyjaciół: Chodzi o przyjaciół w niebie, Jehowę Boga i Jezusa Chrystusa — jedyne osoby, które mogą przyjąć innych do „wiecznych miejsc zamieszkania”.
nieprawego bogactwa: Lub „środków, którymi dysponujecie w tym świecie”. Dosł. „mamony niesprawiedliwości”. Greckie słowo mamonás (pochodzenia semickiego), w innych przekładach zazwyczaj oddawane jako „mamona”, na ogół odnosi się do pieniędzy lub bogactwa (zob. komentarz do Mt 6:24). Jezus nazwał to bogactwo nieprawym najwyraźniej dlatego, że dysponują nim grzeszni ludzie, zazwyczaj służy ono samolubnym celom i często jest zdobywane w nieprawy sposób. Poza tym posiadanie lub pragnienie posiadania dużej ilości dóbr materialnych może prowadzić do niegodziwego postępowania. Takie bogactwo może stracić swoją wartość, dlatego osoba, która je posiada, nie powinna na nim polegać (1Tm 6:9, 10, 17-19). Powinna natomiast korzystać z niego, żeby zaprzyjaźnić się z Jehową i Jezusem, którzy mogą przyjąć ją do „wiecznych miejsc zamieszkania”.
wiecznych miejsc zamieszkania: Dosł. „wiecznych namiotów”. Najwyraźniej chodzi tu o doskonałe miejsca zamieszkania w wiecznotrwałym nowym świecie — z Jezusem Chrystusem w niebiańskim Królestwie lub też w raju na ziemi pod panowaniem tego Królestwa.
będzie nienawidzić: Czyli będzie mu mniej oddany (zob. komentarz do Łk 14:26).
być niewolnikami: Zob. komentarz do Mt 6:24.
Pieniądza: Zob. komentarz do Mt 6:24.
Prawo i pisma proroków: Określenie „Prawo” odnosi się do ksiąg biblijnych od Rodzaju do Powtórzonego Prawa. „Pisma proroków” to prorocze księgi z Pism Hebrajskich. Kiedy określenia te występują razem, może chodzić o całe Pisma Hebrajskie (Mt 5:17; 7:12; 22:40; zob. komentarz do Mt 11:13).
wytrwale zabiegają: Użyte tu greckie słowo zawiera myśl o zdecydowanym działaniu lub wysiłkach. Niektórzy tłumacze Biblii uznali, że mają one negatywny wydźwięk — że chodzi o stosowanie przemocy lub bycie jej ofiarą. Ale słowa głoszona jest dobra nowina o Królestwie Bożym wskazują raczej na pozytywny sens — „dążenie do czegoś z entuzjazmem; gorliwe zabieganie o coś”. Słowa tego wersetu najwidoczniej odnoszą się do zdecydowanych działań lub wysiłków osób, które przychylnie zareagowały na głoszenie dobrej nowiny o Królestwie Bożym, co otworzyło przed nimi możliwość odziedziczenia tego Królestwa.
choćby fragment litery: W czasach Jezusa niektóre litery w hebrajskim alfabecie różniły się od siebie jedynie małą kreską. Dlatego użyta przez Jezusa hiperbola podkreśla, że Słowo Boże spełni się w najdrobniejszym szczególe (zob. komentarz do Mt 5:18).
kto się rozwodzi: Chodzi o mężczyznę, który rozwodzi się z innego powodu niż pozamałżeńskie kontakty seksualne.
popełnia cudzołóstwo: Użyty tu grecki czasownik moicheúo oznacza dopuszczenie się niewierności małżeńskiej. W Biblii cudzołóstwo odnosi się do dobrowolnych kontaktów seksualnych żonatego mężczyzny lub zamężnej kobiety z kimś, kto nie jest jego (jej) partnerem małżeńskim (por. komentarz do Mt 5:32, w którym omówiono znaczenie gr. słowa porneía, oddanego tam jako „pozamałżeńskie kontakty seksualne”). W czasie obowiązywania Prawa Mojżeszowego cudzołóstwem nazywano kontakty seksualne z cudzą żoną lub narzeczoną (zob. komentarze do Mt 5:27; Mk 10:11).
rozwiedzioną: Chodzi o kobietę rozwiedzioną z innego powodu niż pozamałżeńskie kontakty seksualne (zob. komentarz do Mt 5:32).
żebraka: Lub „biednego człowieka”. Użyte tu greckie słowo może się odnosić do kogoś bardzo biednego, nędzarza. W przypowieści Jezusa wskazuje na to, jak skrajnie różniła się sytuacja tego mężczyzny od sytuacji bogacza. W sensie przenośnym to słowo występuje w Mt 5:3 w sformułowaniu oddanym jako „świadomi swoich potrzeb duchowych”, które dosłownie znaczy „biedni [potrzebujący; nędzarze; żebracy] w duchu”. To sformułowanie zawiera w sobie myśl o ludziach, którzy boleśnie uświadamiają sobie swoje ubóstwo duchowe i rozumieją, że potrzebują Boga (zob. komentarz do Mt 5:3).
Łazarz: Prawdopodobnie grecka forma hebrajskiego imienia Eleazar, które znaczy „Bóg pomaga”.
psy: Według Prawa Mojżeszowego psy były zwierzętami nieczystymi (Kpł 11:27). Psy liżące wrzody żebraka najwyraźniej były bezpańskie i żywiły się padliną. W Pismach Hebrajskich słowo „pies” często ma znaczenie negatywne (Pwt 23:18, przyp.; 1Sm 17:43; 24:14; 2Sm 9:8; 2Kl 8:13; Prz 26:11). W Mt 7:6 słowa „psy” użyto w sensie przenośnym na określenie ludzi, którzy nie cenią skarbów duchowych. W związku z tym, że psy były dla Żydów nieczyste, i przez to stanowią w Biblii negatywny symbol, wzmianka o „psach” w tej przypowieści wskazuje na wielkie poniżenie żebraka o imieniu Łazarz (zob. komentarze do Mt 7:6; 15:26).
na miejsce przy Abrahamie: Lub „na miejsce u piersi Abrahama”. Dosł. „na łono Abrahama”. Miejsce u piersi wskazywało na uprzywilejowaną pozycję i zażyłość (zob. komentarz do Jn 1:18). Ta figura stylistyczna wywodzi się ze zwyczaju półleżenia podczas posiłków w sposób umożliwiający opieranie się o pierś przyjaciela (Jn 13:23-25).
grobie: Lub „Hadesie”, czyli wspólnym grobie ludzkości (zob. Słowniczek pojęć, „Grób”).
obok niego: Lub „u jego piersi”. Dosł. „na jego łonie” (zob. komentarz do Łk 16:22).
Mają pisma Mojżesza i pisma proroków: Te pisma były czytane w synagogach w każdy szabat (Dz 15:21) i powinny skłonić słuchaczy do uznania Jezusa za Mesjasza i Króla posłanego przez Boga.