2 KORYNTIAN
Komentarze — rozdział 3
listów polecających: W I w. n.e. polegano na listach z zaufanego źródła rekomendujących kogoś nieznajomego albo potwierdzających jego tożsamość lub uprawnienia (Dz 18:27; zob. komentarz do Rz 16:1). Listy tego typu były bardzo powszechne (Dz 28:21). Istniały nawet podręczniki ze wskazówkami, jak je pisać. W 2Ko 3:1 Paweł podkreślił, że dla udowodnienia, że jest sługą Bożym, nie potrzebuje takich listów — ani skierowanych do współwyznawców w Koryncie, ani też od nich. Wcześniej osobiście pomógł im zostać chrześcijanami, dlatego mógł powiedzieć: „To wy jesteście naszym listem polecającym” (2Ko 3:2).
To wy jesteście naszym listem polecającym: Jest to odpowiedź Pawła na pytanie postawione w poprzednim wersecie. Paweł więc niejako mówi: „Nie, nie potrzebujemy żadnego dokumentu potwierdzającego, że jesteśmy sługami Boga. Wy jesteście naszym żywym listem polecającym”. Zbór w Koryncie był najlepszym dowodem na to, że Paweł był sługą Bożym.
wyrytym na naszych sercach: Bracia z Koryntu zajmowali w sercu Pawła stałe miejsce. Wyszkolił ich, żeby mogli publicznie świadczyć o Bogu i Chrystusie, dlatego byli niejako listem otwartym, znanym i czytanym przez całą ludzkość.
listem Chrystusa napisanym dzięki naszej służbie: Jezus Chrystus uczynił Pawła „naczyniem wybranym”, żeby ‛zaniósł jego imię do innych narodów’ (Dz 9:15). Posługiwał się więc nim jako swoim sługą do pisania takiego listu polecającego. W każdy szabat Paweł głosił w Koryncie, żeby pozyskać zarówno Żydów, jak i Greków (Dz 18:4-11). Nie mógłby pisać takiego listu z własnej inicjatywy, bo Jezus powiedział swoim uczniom: „Beze mnie nie możecie zrobić niczego” (Jn 15:5).
na tablicach ludzkich serc: Lub „na żywych tablicach, na sercach”. Dosł. „na tablicach serc cielesnych”. Prawo Mojżeszowe było spisane na tablicach kamiennych (Wj 31:18; 34:1). W omawianym wersecie przymierze Prawa przeciwstawiono nowemu przymierzu, które zostało zapowiedziane w Księdze Jeremiasza. Jehowa oświadczył tam: „Włożę w nich swoje prawo i zapiszę je w ich sercu” (Jer 31:31-33). Kiedy Ezechiel prorokował o uwolnieniu Żydów z niewoli w Babilonie, napisał, że Jehowa ‛usunie z nich serce kamienne’, czyli niewrażliwe, a da im „serce miękkie [dosł. „cielesne”]”, czyli posłuszne, uległe, wrażliwe na Boże wskazówki (Eze 11:19; 36:26).
Nasze kwalifikacje pochodzą od Boga: W tym wersecie greckie słowa przetłumaczone na „wykwalifikowani” i „kwalifikacje” zasadniczo znaczą „wystarczający; odpowiedni; nadający się”. W odniesieniu do ludzi mogą oznaczać „kompetentny; zdolny; godny czegoś” (Łk 22:38; Dz 17:9; 2Ko 2:16; 3:6). Cały zwrot można by więc oddać jako: „To Bóg uzdalnia nas do tej działalności”. Jedno z tych greckich słów występuje w Septuagincie w Wj 4:10, gdzie mowa o Mojżeszu, że czuł się niewystarczająco wykwalifikowany, żeby stanąć przed faraonem. Zgodnie z tekstem hebrajskim Mojżesz powiedział: „Nie jestem dobrym mówcą [dosł. „człowiekiem słów”]”. W Septuagincie oddano to tak: „Nie czuję się człowiekiem wystarczająco zdolnym” (Vocatio). Mimo to Jehowa uzdolnił go do wykonania tego zadania (Wj 4:11, 12). Podobnie jest z chrześcijańskimi kaznodziejami — do pełnienia służby uzdalnia ich „duch żywego Boga” (2Ko 3:3).
sługami: W Biblii greckie słowo diákonos często odnosi się do kogoś, kto wytrwale i pokornie usługuje innym (zob. komentarz do Mt 20:26). Tutaj Paweł mówi o sobie, Tymoteuszu i wszystkich innych chrześcijanach namaszczonych duchem, że są „sługami nowego przymierza” (2Ko 1:1). Oznacza to m.in., że działają na rzecz tego przymierza, głosząc dobrą nowinę i nauczając jej, żeby również inni mogli zostać nim objęci albo skorzystać z jego dobrodziejstw (zob. komentarz do Rz 11:13).
nowego przymierza: Za pośrednictwem proroka Jeremiasza Jehowa zapowiedział ustanowienie „nowego przymierza”, które miało się różnić od przymierza Prawa (Jer 31:31-34). Przymierze Prawa zostało zawarte między Jehową a Izraelem cielesnym, natomiast nowe przymierze — między Jehową a Izraelem duchowym. Pośrednikiem przymierza Prawa był Mojżesz, a Pośrednikiem nowego przymierza jest Jezus (Rz 2:28, 29; Gal 6:15, 16; Heb 8:6, 10; 12:22-24). Przymierze Prawa zostało uprawomocnione krwią zwierząt, natomiast nowe przymierze przelaną krwią Jezusa, co podkreślił on sam, kiedy wspomniał o „nowym przymierzu” w noc przed swoją śmiercią 14 nisan 33 r. n.e. (Łk 22:20 i komentarz; 1Ko 11:25).
nie spisanego kodeksu: Chrześcijanie namaszczeni duchem nie są sługami przymierza Prawa, którego część została spisana na tablicach, a później była przepisywana na zwojach. Są sługami nowego przymierza, które ma związek z duchem, czyli duchem Bożym. Spisany kodeks skazywał Izraelitów na śmierć, a duch Boży prowadzi „sług nowego przymierza” do życia wiecznego. Pomaga im zachowywać lojalność wobec Boga i pielęgnować cechy potrzebne do uzyskania tej nagrody (2Ko 1:21, 22; Ef 1:13, 14; Tyt 3:4-7).
kodeks sprowadzający śmierć: Sformułowanie to odnosi się do Prawa Mojżeszowego, które ‛ujawniało występki’, czyli grzechy (Gal 3:19). Dlatego można było o nim powiedzieć, że „skazuje na śmierć” (2Ko 3:6; Gal 3:10). Przymierze Prawa było zapowiedzią nowego przymierza, o którym pisał Jeremiasz (Jer 31:31-33) i które Paweł nazywa „udzielaniem ducha” (2Ko 3:8). Nowe przymierze przewyższa przymierze Prawa, ponieważ objęte nim osoby są naśladowcami Naczelnego Pełnomocnika w sprawie życia, Jezusa Chrystusa. Tak więc nowe przymierze nie sprowadza śmierci, tylko zapewnia życie (Dz 3:15).
w takiej chwale: W 2Ko 3:7-18 Paweł mówi o chwale nowego przymierza, która przewyższa chwałę starego przymierza. Jest to temat tego fragmentu, o czym wyraźnie świadczy fakt, że greckie słowa mające związek z chwałą występują w nim aż 13 razy. Grecki rzeczownik oddany jako „chwała” pierwotnie oznaczał „opinię; reputację”, ale w Chrześcijańskich Pismach Greckich zaczął oznaczać „chwałę; wspaniałość; majestat”.
kodeks sprowadzający potępienie: Paweł znowu nawiązuje tutaj do Prawa Mojżeszowego, które „skazuje na śmierć” (2Ko 3:6; zob. komentarz do 2Ko 3:7). Nowe przymierze nazywa służbą związaną z uznaniem ludzi za prawych. Chrześcijanie namaszczeni duchem, objęci nowym przymierzem, jaśnieją duchową chwałą, odzwierciedlając przymioty Boga. Chwała ta znacznie przewyższa chwałę, która towarzyszyła nadaniu Prawa Mojżeszowego. Nowe przymierze umożliwia „przebaczenie grzechów” i wyłonienie „królewskiego kapłaństwa”, które zapewni błogosławieństwa całej ludzkości. Dlatego nowe przymierze przynosi o wiele większe korzyści niż przymierze Prawa, które nie mogło doprowadzić do uznania ludzi za prawych (Mt 26:28; Dz 5:31; 1Pt 2:9).
zakładał sobie na twarz zasłonę: Paweł wyjaśnia, że Mojżesz zakładał na twarz zasłonę z powodu cielesnego sposobu myślenia Izraelitów i złego stanu ich serc (2Ko 3:7, 14). Jehowa wybrał Izraelitów na swój lud i pragnął, by się do Niego przybliżali (Wj 19:4-6). Jednak oni — w przeciwieństwie do Mojżesza, który rozmawiał z Jehową „twarzą w twarz” (Wj 33:11) — nie chcieli się uważnie wpatrywać nawet w odbicie chwały Boga. Zamiast z miłością i oddaniem zwrócić swoje serca i umysły ku Jehowie, w pewnym sensie się od Niego odwrócili.
Izraelici: Lub „lud Izraela”. Dosł. „synowie Izraela” (zob. Słowniczek pojęć, „Izrael”).
ich umysły były przytępione: Ponieważ serca Izraelitów zebranych pod górą Synaj nie były bez reszty oddane Jehowie, ich „umysły”, czyli władze umysłowe, „były przytępione [dosł. „skamieniałe”]”. To samo można powiedzieć o Żydach z późniejszych czasów, którzy dalej trzymali się Prawa Mojżeszowego, chociaż Bóg za pośrednictwem Jezusa już je zniósł. Nie dostrzegli, że Prawo wskazywało na Jezusa (Kol 2:17). Paweł używa słowa zasłona przenośnie, w znaczeniu czegoś, co uniemożliwia zrozumienie. Ta zasłona mogła „zostać usunięta” tylko dzięki Chrystusowi — żeby dobrze zrozumieć zamierzenie Boże, trzeba było uznać go za Mesjasza i okazać wiarę w niego (Łk 2:32).
kiedy czytane jest stare przymierze: Paweł wspomniał tu o przymierzu Prawa, które zostało utrwalone w księgach od Wyjścia do Powtórzonego Prawa i które stanowi jedynie część Pism Hebrajskich. Nazwał je „starym przymierzem”, ponieważ zostało zastąpione „nowym przymierzem” i unieważnione, kiedy Chrystus umarł na palu męki (Jer 31:31-34; Heb 8:13; Kol 2:14; zob. komentarze do Dz 13:15; 15:21).
zasłona (...) leży na ich sercach: Żydzi odrzucili dobrą nowinę, którą głosił Jezus. W rezultacie gdy czytano Prawo Mojżeszowe, nie rozumieli, że prowadzi ich ono do Chrystusa. Chociaż te Pisma były natchnione, nie mieli właściwego nastawienia serca i nie czytali ich z wiarą i pokorą. Istniał tylko jeden sposób, żeby ‛zasłona leżąca na ich sercach’ została usunięta — musieli szczerze i z pokorą ‛zwrócić się ku Jehowie’, w pełni Mu się oddać i podporządkować, uznając, że już weszło w życie nowe przymierze (2Ko 3:16).
gdy ktoś zwraca się ku Jehowie: W 2Ko 3:7-18 Paweł mówi o chwale nowego przymierza, która nieporównanie przewyższa chwałę przymierza Prawa, zawartego z Izraelem za pośrednictwem Mojżesza. W omawianym wersecie Paweł nawiązuje do Wj 34:34. Użyty tu grecki czasownik przetłumaczony na „zwracać się” oznacza „wrócić; zawrócić” w sensie dosłownym (Dz 15:36). W sensie duchowym może oznaczać zawrócenie ze złej drogi i nawrócenie się do Boga (Dz 3:19; 14:15; 15:19; 26:18, 20). W tym kontekście chodzi m.in. o to, żeby ‛zwrócić się ku Jehowie’ szczerze i z pokorą, całym sercem Mu się oddać i podporządkować, uznając, że już weszło w życie nowe przymierze. Ponieważ 2Ko 3:14 wskazuje, że symboliczna zasłona może zostać usunięta „tylko dzięki Chrystusowi”, ‛zwrócenie się ku Jehowie’ obejmuje też uznanie roli Jezusa Chrystusa jako Pośrednika nowego przymierza (zob. Dodatek C3: wprowadzenie i 2Ko 3:16).
Jehowa jest istotą duchową: Lub „Jehowa jest Duchem”. Wypowiedź ta przypomina słowa Jezusa zapisane w Jn 4:24: „Bóg jest istotą duchową”. Grecki wyraz pneúma został tu użyty w znaczeniu „osoba duchowa; istota duchowa” (zob. Słowniczek pojęć, „Duch”, i komentarz do Jn 4:24; zob. też Dodatek C3: wprowadzenie i 2Ko 3:17).
gdzie święty duch Jehowy, tam wolność: Paweł kieruje tu uwagę swoich współwyznawców na Źródło prawdziwej wolności, Stwórcę wszystkiego, jedyną Osobę, która cieszy się absolutną, nieograniczoną wolnością. Kto chce zaznawać prawdziwej wolności, musi ‛zwrócić się ku Jehowie’, czyli nawiązać z Nim osobistą więź (2Ko 3:16). Wolność związana ze „świętym duchem Jehowy” to coś więcej niż wyzwolenie z fizycznej niewoli. Ten duch wyzwala z niewoli grzechu i śmierci, a także fałszywych poglądów i praktyk (Rz 6:23; 8:2). Przyczynia się do prawdziwej wolności również przez to, że kształtuje w nas chrześcijańskie przymioty, bez których taka wolność byłaby niemożliwa (Gal 5:22, 23).
święty duch Jehowy: Chodzi o czynną siłę Jehowy (zob. komentarz do Dz 5:9). Powody, dla których w Przekładzie Nowego Świata użyto tu imienia Bożego, podaje Dodatek C1 oraz Dodatek C3: wprowadzenie i 2Ko 3:17.
niczym lustra odbijamy: Starożytne lustra wykonywano z metalu, np. z brązu lub miedzi, i wiele z nich było starannie wypolerowanych, żeby dobrze było widać odbicie. Chrześcijanie namaszczeni duchem odbijają niczym lustra chwałę Jehowy docierającą do nich za pośrednictwem Jezusa Chrystusa. ‛Doznają przemiany na obraz’ Jehowy, którego odbiciem jest Jego Syn (2Ko 4:6; Ef 5:1). Przez ducha świętego i swoje Słowo Bóg kształtuje w nich „nową osobowość”, odzwierciedlającą Jego własne przymioty (Ef 4:24; Kol 3:10).
chwałę Jehowy: Greckie słowo dòksa, oddane tu jako „chwała”, pierwotnie oznaczało „opinię; reputację”, ale w Chrześcijańskich Pismach Greckich zaczęło oznaczać „chwałę; wspaniałość; majestat”. Hebrajski odpowiednik tego słowa to kawòd, które zasadniczo znaczy „ciężar” i może się odnosić do wszystkiego, co podnosi prestiż, znaczenie kogoś lub czegoś. A zatem wzmianki o chwale Boga mogą nawiązywać do imponujących przejawów Jego wszechmocy. W Biblii hebrajski odpowiednik słowa „chwała” razem z tetragramem występuje ponad 30 razy, m.in. w: Wj 16:7; Kpł 9:6; Lb 14:10; 1Kl 8:11; 2Kn 5:14; Ps 104:31; Iz 35:2; Eze 1:28; Hab 2:14 (zob. Dodatek C3: wprowadzenie i 2Ko 3:18).
Odwzorowujemy coraz to większą chwałę: Dosł. „[doznajemy przemiany] z chwały w chwałę”. W miarę robienia postępów duchowych chrześcijanie namaszczeni duchem w coraz większej mierze odzwierciedlają chwałę Jehowy. Doznają przemiany na obraz Boga, którego odbiciem jest Jego Syn, Chrystus (2Ko 4:4). Greckiego czasownika metamorfòo („doznawać przemiany”) Paweł używa też w swoim liście do Rzymian (zob. komentarz do Rz 12:2).
jakimi nas czyni Jehowa, Ten, który jest istotą duchową: Takie tłumaczenie jest zgodne z pierwszą częścią 2Ko 3:17, gdzie powiedziano, że „Jehowa jest istotą duchową” (zob. komentarz). Jednak możliwe jest też przetłumaczenie tego zwrotu na „jakimi nas czyni duch Jehowy”. Z gramatycznego punktu widzenia obie wersje są poprawne (zob. Dodatek C3: wprowadzenie i 2Ko 3:18).