Pięcioksiąg samarytański

Termin ten odnosi się do rękopisów zawierających pięć pierwszych ksiąg biblijnych, jedynej części Pism uznawanych przez Samarytan za święte (zob. SAMARYTANIE). Właściwie nie jest to przekład, lecz transliteracja tekstu hebrajskiego na alfabet samarytański, w którą wpleciono samarytańskie idiomy. Alfabet samarytański to wersja wczesnego alfabetu hebrajskiego.

Najstarsze zachowane rękopisy Pięcioksięgu samarytańskiego pochodzą z IX i XI w. n.e. Uważa się jednak, że powstał on znacznie wcześniej. Zdaniem uczonych mogło to być między IV a II w. p.n.e. Samarytanie sami tworzyli kopie tych manuskryptów — niezależnie od kopii Pism sporządzanych przez Żydów — i przekazywali je z pokolenia na pokolenie.

Pięcioksiąg samarytański jest bardzo przydatny, bo zawiera pewne fragmenty różniące się od hebrajskiego tekstu masoreckiego, ale zgodne z innymi rękopisami, m.in. grecką Septuagintą. Czasami pomaga to lepiej zrozumieć znaczenie niektórych wersetów biblijnych. Na przykład w Rdz 4:8 Pięcioksiąg samarytański i inne wczesne przekłady zawierają słowa: „Chodźmy na pole”, chociaż nie ma ich w zachowanych manuskryptach hebrajskich (dodatkowe informacje na temat Pięcioksięgu samarytańskiego: zob. komentarz do Jn 4:20).