Zmiany i zamęt w Kościele

„Sporo wiernych jest zbulwersowanych zmianami, jakie im narzucono” (L’Histoire, lipiec/sierpień 1987).

„Wystarczy wyjąć jedną cegłę (...), żeby wstrząsnąć całym gmachem. (...) Podaj hostię [konsekrowany opłatek, używany w czasie mszy] do ręki zamiast do ust, a ‚podkopiesz wiarę mnóstwa Francuzów’” (Voyage à l’intérieur de l’Église Catholique).

„Wprowadzając nowe czynności liturgiczne oraz miejscowy język, Kościół najwyraźniej utracił sporą część wiernych, którzy byli przywiązani do pewnych tradycji, uważanych za niezmienne. (...) Nagle zniknęło poczucie obowiązku, a wiara się zachwiała” (Nord Eclair, 24-25 kwietnia 1983).

POWYŻSZE cytaty trafnie ukazują zamęt panujący w umysłach wielu katolików. Ciągle nasuwa się im pytanie: „Skoro nasi ojcowie i dziadowie chodzili na mszę odprawianą po łacinie i modlili się w określony sposób, to jak można tak z dnia na dzień obalić ten ustalony porządek?”

Problemy stwarza też nowy stosunek Kościoła do innych wyznań. We francuskim dzienniku Le Monde wyjaśniono: „Sporo wiernych czuje się oszukanych. Przecież wciąż im powtarzano, że tylko ich religia jest prawdziwa albo przynajmniej najlepsza”. Co prawda, wielu katolików opowiada się za prowadzeniem dialogu z „odłączonymi braćmi” — prawosławnymi lub protestantami, ale niejeden, którego wcześniej uczono, iż ‛poza Kościołem nie ma zbawienia’, nie może się pogodzić z taką zmianą poglądów. Ta nowa postawa w dużej mierze przyczyniła się do rozłamu między Watykanem a tradycjonalistami, których przywódcę duchowego, arcybiskupa Marcela Lefebvre’a, papież Jan Paweł II ekskomunikował w roku 1988.

Odrzucony autorytet

Zdezorientowani katolicy coraz częściej skłonni są kwestionować autorytet Kościoła. Chociaż Jan Paweł II zyskał sobie uznanie jako rzecznik sprawiedliwości na świecie, to jednak wielu katolików odmawia przestrzegania zasad moralności głoszonych przez niego w publicznych wystąpieniach. Na przykład sporo małżeństw katolickich stosuje potępione przez Kościół metody antykoncepcji. Inni decydują się na przerywanie ciąży.

Autorytet Kościoła bywa podważany na wszystkich szczeblach. Laikat, księża, jak również biskupi ośmielają się protestować nawet wtedy, gdy w jakiejś sprawie zajmuje stanowisko sam papież lub inni dostojnicy. W pewnej książce zauważono: „Pod tym względem do życia Kościoła przeniosła się sytuacja zrodzona podczas soboru. Kościół rzymskokatolicki jest areną ciągłych, burzliwych debat. Nawet zalecenia papieża są poddawane pod dyskusję i nader często krytykowane. Coraz więcej katolików twierdzi, że nie potrafi się pogodzić — częściowo lub całkowicie — z pewnymi papieskimi wypowiedziami” (La Réception de Vatican II).

Niektórzy lojalni katolicy zaakceptowali zmiany i dalej trzymają się praktyk kościelnych. Inni, zaniepokojeni istniejącą sytuacją, należą do Kościoła, ale nie we wszystkim się z nim zgadzają. Według obecnych danych istnieje też trzecia, dość liczna grupa — nominalni katolicy, którzy przestali popierać Kościół.

Zamęt w sferze religii nie dotyczy wyłącznie Kościoła katolickiego we Francji. Trudny okres przeżywają też katolicy i protestanci w Holandii, co szerzej omówiono w następnym artykule.

[Ramka i ilustracja na stronie 9]

Wojna domowa w Kościele anglikańskim?

Od naszego korespondenta w Wielkiej Brytanii

TO CHYBA niemożliwe! A jednak w londyńskim tygodniku The Sunday Times ukazały się nagłówki: „Rozdźwięk w Kościele anglikańskim” oraz „Podzielonemu Kościołowi zagraża wojna domowa”. Dlaczego Kościół anglikański znalazł się w tak przykrym położeniu? Z powodu proponowanego wyświęcania kobiet.

W listopadzie ubiegłego roku doszło do historycznego wydarzenia — większością dwóch trzecich głosów synod Kościoła anglikańskiego podjął decyzję o udzielaniu święceń kapłańskich kobietom. Postanowieniu temu sprzeciwiło się podobno jakieś 3500 duchownych, czyli jedna trzecia, a niektórych tak ono rozgoryczyło, że wystąpili z Kościoła. Inni chcą wprawdzie dalej uchodzić za członków Kościoła anglikańskiego, dążą jednak pod przewodnictwem byłego biskupa Londynu do „wspólnoty ze Stolicą Piotrową” w Rzymie.

Kampanię na rzecz omawianej reformy prowadził arcybiskup Canterbury. Jego zdaniem „udzielanie święceń kapłańskich kobietom nie zmienia ani jednego słowa kreda, Pisma Świętego czy wierzeń naszego Kościoła”. Dodał: „Dzięki temu Kościół może jedynie zyskać w oczach świata na wiarogodności, nie tylko bowiem propaguje równość, lecz także postępuje w myśl głoszonych haseł”.

Nie wszyscy jednak podzielają ów pogląd. Pewien świecki członek Kościoła anglikańskiego określił decyzję synodu mianem „odstępstwa” i po jej ogłoszeniu natychmiast przeszedł na katolicyzm. Jeden z londyńskich duchownych ubolewał: „Postanowienie o wyświęcaniu kobiet było dla nas wstrząsem. Zapanował zamęt duchowy. Większość ludzi nie wie, co robić”. Watykan — nie bez wahania — przyjmuje byłych wyznawców anglikanizmu, ale zarazem uznaje orzeczenie synodu za „nową i poważną przeszkodę w całym procesie pojednania”.

Na wyświęcenie czeka jakieś 1400 kobiet, ale omawiana decyzja musi jeszcze zostać zaakceptowana przez brytyjski Parlament, a następnie zatwierdzona przez królową. Może to potrwać nawet dwa lata. Ciekawe, jak wtedy będzie wyglądać sytuacja w Kościele anglikańskim.

[Prawa własności do ilustracji, strona 7]

Camerique/​H. Armstrong Roberts