Młodzi ludzie pytają:

Dlaczego rozwijam się tak szybko?

„W szóstej klasie byłam najwyższa ze wszystkich. Wstydziłam się tego. Z kolei moja przyjaciółka była drobna i strasznie jej tego zazdrościłam” (Annie).

„Wyglądam na 16 albo 17 lat, dlatego wiele osób, w tym moi rodzice, oczekuje ode mnie bardziej dojrzałego zachowania” (12-letnia Tanya).

DOJRZEWANIE to okres, o którym większość z nas prawdopodobnie wolałaby zapomnieć. Jest zarówno cudowny, jak i przerażający. Twoje ciało podlega wtedy gwałtownym, głębokim, a niekiedy kłopotliwym przemianom. Nagle budzą się w tobie nowe uczucia i pragnienia. Większość młodych pociesza się faktem, że tego samego doświadczają ich rówieśnicy. Niektórzy jednak zdają się dojrzewać za wcześnie. Stają się tężsi, wyżsi i bardziej rozwinięci niż ich przyjaciele i koledzy szkolni, wskutek czego wyglądają na starszych.

Jeżeli tak właśnie jest z tobą, może ulgę sprawi ci wiadomość, że wczesne dojrzewanie to coś całkiem naturalnego. U każdego zegar biologiczny odmierza własny czas i najwidoczniej twój chodzi nieco szybciej niż innych. Oznaki dojrzewania mogą się pojawić u chłopca już w wieku 10 lat, a u dziewczynki — nawet w 8 roku życia. Zmiany takie wystąpią też u twoich przyjaciół — to tylko kwestia czasu. Niemniej w okresie tym możesz stanąć w obliczu kilku problemów.

Wysoki wzrost — korzyści i kłopoty

Pewna dziewczyna powiedziała nam: „Dobrze jest być najwyższą w klasie. Wszyscy cię poważają i podziwiają”. Z badań wynika, że zwłaszcza wcześnie dojrzewający chłopcy mają z kilku różnych względów przewagę nad mniej rozwiniętymi rówieśnikami. Barbara i Philip Newmanowie piszą w książce Adolescent Development (Rozwój nastolatków): „Chłopcy, którzy dojrzewają wcześniej, są wyżsi i silniejsi od kolegów w swoim wieku (...) Jeżeli chłopiec jest wysoki i silny, częściej powierza mu się odpowiedzialne zadania, uznaje za przywódcę grupy i traktuje jak kogoś dojrzalszego intelektualnie i fizycznie”.

Jednakże zbyt wczesne osiągnięcie wysokiego wzrostu ma też ujemne strony. Możesz na przykład stać się przedmiotem nieustannych okrutnych żartów ze strony rówieśników. „Byłam najwyższą dziewczyną w klasie i przezywali mnie ‚Długonoga’” — zwierzyła się nam pewna młoda osoba. A chłopiec imieniem Dwayne wspomina: „Koledzy różnie mnie nazywali, na przykład ‚Bocian’. Czasami pytali: ‚Jaka jest pogoda tam u góry?’”.a

Szczególnie trudno jest ci wtedy, gdy nie potrafisz skoordynować ruchów swych długich kończyn (porównaj Efezjan 4:16). „Wszystko miałam za długie, byłam chuda i niezdarna” — mówi o okresie dorastania Christine. „W ogóle nie nadawałem się do uprawiania sportu” — dodaje Dwayne. „Odnosiłem wrażenie, że rozkaz wysłany przez mózg docierał do moich rąk i nóg dopiero po tygodniu! Poruszałem się jak żyrafa na wrotkach”. Ale te kłopoty są najzupełniej naturalne. Z czasem przeminą. Prawdopodobnie przekonasz się też, że pewna miara ‛ćwiczeń cielesnych przynosi pożytek’ (1 Tymoteusza 4:8). Im częściej używasz różnych części ciała, tym lepiej będą współpracować.

A co zrobić z przezwiskami i obraźliwymi docinkami? Może cię korci, żeby się odwzajemnić kilkoma zjadliwymi uwagami, ale Biblia radzi: „Nie odpowiadaj głupiemu według jego głupoty, abyś i ty nie upodobnił się do niego” (Przypowieści 26:4). Poza tym ‛oddawanie złem za złe’ w ostatecznym rozrachunku tylko pogarsza sytuację (Rzymian 12:17). W Biblii czytamy, że jest „czas śmiechu” (Kaznodziei 3:4). Dzięki poczuciu humoru poradzisz sobie w niejednej kłopotliwej sytuacji.b

„Myślą, że jestem starszy”

Czasami to nie rówieśnicy stwarzają problemy, ale dorośli, którzy uważają cię za starszego, niż jesteś w rzeczywistości. Dwayne wspomina: „W grupie uchodziłem za autorytet, za przywódcę. Pewnego razu znalazłem się w pobliżu dzieciaków, które rzucały czymś z mostu. Kiedy przyszli policjanci, skrzyczeli mnie, ponieważ byłem najwyższy. A ja nawet nie wiedziałem, co się stało”.

Niekiedy dorosłe traktowanie może ci jednak schlebiać. Kłopot w tym, że rozwój fizyczny zazwyczaj nie idzie w parze z rozwojem emocjonalnym. Pomimo swego wyglądu możesz wciąż myśleć i rozumować jak osoby w twoim wieku, a nie jak dorośli (porównaj 1 Koryntian 13:11). Kiedy więc oczekuje się od ciebie tego samego, co od osoby dojrzałej, prawdopodobnie niełatwo ci sprostać takim wymaganiom.

Może musiałbyś od czasu do czasu delikatnie przypominać przyjaciołom i krewnym, iż nie jesteś taki dorosły, na jakiego wyglądasz. „Gdzie nie ma narady, nie udają się zamysły” — czytamy w Księdze Przypowieści 15:22. Jeżeli więc wydaje ci się, że rodzice zbyt dużo od ciebie wymagają, grzecznie im o tym powiedz. Pewne czasopismo dla nastolatków sugeruje, iż mógłbyś to zrobić tak: „Wiem, że wyglądam na dorosłego, dlatego spodziewacie się, iż będę się tak zachowywał. Ale jestem taki, ile mam lat, i czasami trudno mi sprostać wszystkim waszym oczekiwaniom”.

Popełnisz błąd, gdy będziesz próbował utrzymać innych w przekonaniu, że masz więcej lat — nie udawaj więc mądrzejszego, niż jesteś ani nie ubieraj się i nie zachowuj nieodpowiednio do swego wieku. Zdarza się nawet, że osoby, które wcześniej dojrzewają, porzucają swych przyjaciół z dzieciństwa, wyglądających na młodszych od nich, i usiłują znaleźć sobie starszych kolegów! Ale ten, kto stara się ukryć prawdę o swoim wieku, może w końcu zostać upokorzony (porównaj Psalm 26:4). Z czasem inni cię przejrzą. Biblia rozsądnie mówi, że „u pokornych jest mądrość” (Przypowieści 11:2; Micheasza 6:8). Osoba pokorna zna swoje ograniczenia.

Zaczepki

Skromne zachowanie może również stanowić ochronę przed problemem, z którym się borykają zwłaszcza wcześnie dojrzewające dziewczęta — przed niemoralnymi zaczepkami. W zdumiewająco szybkim czasie ciało małej dziewczynki przybiera kształty atrakcyjnej kobiety (porównaj Pieśń nad Pieśniami 8:8, 10). Ale niektóre dziewczęta wstydzą się swych kobiecych piersi i bioder.

„Dorastające dziewczęta są szczególnie narażone na zaczepki mężczyzn” — zauważa pisarka Ruth Bell. A 12-letnia Denise wyjaśnia: „Odkąd zaczęłam dojrzewać fizycznie, mnóstwo osób mi się przyglądało, gdy gdzieś wychodziłam” (Changing Bodies, Changing Lives). Ciekawscy koledzy i koleżanki mogą nawet próbować cię dotykać w niestosowny sposób. Nic więc dziwnego, że według książki Adolescent Development „wcześnie dojrzewające dziewczęta często się garbią, noszą za luźne bluzy albo stają się nieśmiałe i zamknięte w sobie oraz ukrywają przed rówieśnikami zmieniające się kształty ciała”.

Chociaż wcale nie masz obowiązku ukrywać swych kształtów pod ubraniem, to jednak postąpisz mądrze, jeśli będziesz unikać prowokującego stroju i wyglądu, niepotrzebnie ściągającego na ciebie uwagę. Harmonizuje to z biblijną radą, by ubierać się „skromnie i powściągliwie” (1 Tymoteusza 2:9).

Możesz poczynić jeszcze inne praktyczne kroki. W Biblii czytamy, jak kiedyś Rut udała się do pracy na pole Boaza, gdzie była narażona na niemoralne zakusy mężczyzn. Życzliwy Boaz ‛nakazał swoim parobkom, by jej nie nagabywali’. Ale mimo to ostrzegł ją: „Nie chodź na inne pole, (...) trzymaj się tutaj moich dziewcząt” (Rut 2:8, 9). Tak samo dziś niektóre dziewczęta mogą spędzać czas w towarzystwie innych chrześcijanek uczęszczających do tej samej szkoły. Nie przebywają samotnie w okolicach, gdzie można się spodziewać kłopotów.

Bez względu na sytuację nikt nie ma prawa cię zaczepiać — ani słowem, ani czynem. Jeżeli masz pod tym względem problemy, porozmawiaj o nich z rodzicami albo z inną osobą dorosłą, do której masz zaufanie. Może ci coś doradzą albo spróbują jakoś pomóc.

Nawet w najbardziej sprzyjających okolicznościach dojrzewanie to bardzo trudny okres. A staje się jeszcze trudniejsze, gdy jesteś wyższy albo niższy od rówieśników. Niestety, masz niewielki wpływ na swój rozwój fizyczny. Możesz za to przykładać się do pracy nad swym rozwojem duchowym. A gdy to zrobisz, wtedy wzorem Samuela z czasów biblijnych będziesz „rósł i coraz bardziej podobał się tak Jahwe, jak i ludziom” (1 Samuela 2:26, BT, kursywa nasza).

[Przypisy]

[Ilustracja na stronie 26]

Wysokie nastolatki są często przedmiotem okrutnych żartów