Góry — arcydzieła stwarzania
ANDY, Himalaje, Góry Kaskadowe, Góry Skaliste, Alpy i Ural to zaledwie kilka spośród licznych łańcuchów górskich na Ziemi. Ich ogrom wprost zapiera dech w piersi.
Wyobraź sobie, że stoisz u stóp Mount Everestu. Sięga on prawie dziewięciu kilometrów (dokładnie 8848 metrów) i jest pod względem wysokości rekordzistą świata. A przecież stanowi stosunkowo niewielki fragment majestatycznych Himalajów, które są dwukrotnie większe od europejskich Alp i obejmują przeszło 70 szczytów wznoszących się na zawrotną wysokość ponad 6400 metrów!
Unikatowe środowiska przyrodnicze
W górach na ogół spotyka się rozmaite strefy, czyli środowiska przyrodnicze. Spowodowane jest to przede wszystkim spadkiem temperatury w miarę zwiększania się wysokości — co 300 metrów temperatura się obniża o 1,8 stopnia Celsjusza. Dalsze różnicowanie się owych stref jest wynikiem oddziaływania jeszcze innych czynników, takich jak siła wiatru, ilość opadów czy rodzaj gleby.
Przykładem urozmaicenia środowisk są góry San Francisco, najwyższe pasmo w amerykańskim stanie Arizona. Gdybyś wyruszył z pogórza Coconino Plateau i wspinał się na jeden ze szczytów łańcucha San Francisco, twoją uwagę przykułyby najpierw jaszczurki i kaktusy, charakterystyczne dla środowiska pustynnego. Następnie dotarłbyś do chłodniejszego piętra, zapewniającego dogodne warunki kozłom śnieżnym i świerkom. W końcu na szczycie zastałbyś krajobraz arktyczno-alpejski. Taką samą różnorodność form życia i środowisk, jak w czasie tej jednej wspinaczki, mógłbyś zobaczyć na wysokości równej mniej więcej poziomowi morza dopiero po przewędrowaniu z Meksyku do Kanady!
Czy już kiedyś poczułeś, jak przyjemnie jest napełnić płuca świeżym i rześkim górskim powietrzem? Dzieje się tak między innymi dlatego, że ma ono niższą temperaturę. Jeśli w pobliżu nie ma miast, jest też zazwyczaj czystsze i bardziej przejrzyste. Na wysokości 2000 metrów zawiera w centymetrze sześciennym zaledwie 2500 mikroskopijnych cząsteczek kurzu, pyłku kwiatowego i tak dalej. Porównajmy: w tej samej ilości powietrza wielkich miast może być nawet 150 000 takich drobin! Właśnie ze względu na czyste, suche powietrze, zapewniające doskonałe warunki do prowadzenia badań, nowoczesne obserwatoria astronomiczne często buduje się w górach.
Rzecz jasna dużo mniej gościnne są wyższe partie gór, gdzie ciśnienie atmosferyczne się obniża, maleje zawartość tlenu w powietrzu, zwiększa się promieniowanie słoneczne, a gwałtowne wiatry powodują szybki spadek temperatury. Zadziwiające, że nawet w takich warunkach uparcie rozwijają się pewne formy życia. Przyjrzyjmy się na przykład maleńkim pajączkom z rodziny skaczeli. Ci mieszkańcy gór czują się wyśmienicie w Himalajach na wysokości znacznie przekraczającej 6000 metrów! Naukowcy nie do końca rozumieją, jak im się udaje utrzymać tam przy życiu.
Wpływ na ludzi
Góry mają wpływ na każdego z nas. Spójrz na mapę świata. Przypatrz się pasmu Pirenejów, które wznosi się na wysokość ponad 3000 metrów i oddziela Hiszpanię od Francji i reszty Europy. Łatwo zauważyć, że również wiele innych granic państwowych przebiega wzdłuż zwartych łańcuchów górskich. Te nieprzesuwalne bariery utrudniały podróże oraz handel pomiędzy narodami o odmiennych językach i zwyczajach. Toteż góry mogły wywrzeć wpływ na kształt i wielkość twojego kraju, na jego mowę i tradycje.
Wysokie góry stanowią także zaporę dla wiatrów, co często ma związek z opadami deszczu i śniegu, z cyrkulacją powietrza oraz temperaturą. Od czynników tych z kolei zależą plony, a więc i twój sposób odżywiania się. Ponadto wpływają one na twój ubiór, a być może również na architekturę twego domu.
Na przykład w środkowej Azji takie pasma górskie, jak Kunlun, Tien-szan, Hindukusz, Himalaje i inne ciągną się ze wschodu na zachód. Te milczące olbrzymy zatrzymują zimne, suche wiatry z Syberii, jak również gorące, wilgotne wiatry znad Oceanu Indyjskiego. Dlatego na północ od nich panują zupełnie inne warunki klimatyczne niż po ich południowej stronie, co odbija się na życiu milionów ludzi.
Zagrożone środowisko?
To dziwne, ale człowiek niszczy majestatyczne piękno gór. Po Alpach nie wędrują już rysie ani niedźwiedzie — wyginęły wskutek zbyt częstych polowań. Trzebienie lasów pociąga za sobą spłukiwanie ze zboczy górskich cennej wierzchniej warstwy gleby. Zanieczyszczenia przemysłowe oraz masowy ruch turystyczny powodują znaczne zachwianie delikatnej równowagi ekologicznej w niektórych regionach górskich.
Na szczęście góry są trwałym elementem krajobrazu (porównaj 1 Mojżeszową 49:26). Warto zauważyć, że rząd nowego świata — mający wkrótce objąć władzę — przyrównano w Biblii do góry, która napełni ziemię i naprawi wszelkie wyrządzone jej szkody (porównaj Daniela 2:35, 44, 45). Mamy więc pewność, że tymi arcydziełami stwarzania będzie się można cieszyć bez końca.
[Ilustracja na stronach 16, 17]
Mont Blanc we Francji, 4807 metrów
[Prawa własności]
M. Thonig/H. Armstrong Roberts
[Ilustracja na stronie 18]
Fudżi-jama w Japonii, 3776 metrów
[Prawa własności]
A. Tovy/H. Armstrong Roberts