Czym jest cystitis interstitialis?

KRÓTKO mówiąc, cystitis to zapalenie pęcherza moczowego. Występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. Istnieje wiele postaci tego schorzenia, a jego przyczyny mogą być bardzo różne.

Jakie są najpowszechniejsze objawy? Częstomocz oraz dyskomfort i ból przy opróżnianiu pęcherza. Ból może być odczuwany jako silne pieczenie. A co powiedzieć o cystitis interstitialis, czyli śródmiąższowym zapaleniu pęcherza moczowego? Czym się charakteryzuje?a

Doktor Susan Keay, specjalistka w tej dziedzinie, przyznaje: „Śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego trudno zdiagnozować, ale jeszcze trudniej leczyć. (...) [Choroba] może oznaczać całe lata cierpienia. Jest wyjątkowo bolesna, długotrwała i wymusza zmianę stylu życia; potrafi się ciągnąć przez dziesiątki lat”. Niestety, wielu lekarzy długo nie zdawało sobie sprawy z jej istnienia i sugerowało, że jest wytworem wyobraźni pacjenta. Tymczasem zdaniem pewnego lekarza „rozpoznanie cystitis interstitialis i tym samym uzasadnienie dolegliwości nękających chorego często ma działanie terapeutyczne”.

Jak donosi pewne sprawozdanie, w USA liczba chorych przekracza 700 000 — „jest to o 50 procent więcej, niż podawano wcześniej”. Obecnie uważa się, że część mężczyzn, u których stwierdzono kłopoty z prostatą, w rzeczywistości może mieć śródmiąższowe zapalenie pęcherza. Dolegliwość ta pośrednio wpływa na spore grono ludzi, zwłaszcza na krewnych albo na osoby mieszkające z pacjentami, którzy niemal ciągle cierpią. Oczywiście chorzy mogą mniej zdziałać zarówno w domu, jak i w pracy zawodowej. Wielu musi z niej zrezygnować. Niektórzy odczuwają też dotkliwy ból podczas stosunków płciowych.

Ponieważ dotychczas nie ma lekarstwa na cystitis interstitialis, wszelkie wysiłki lekarzy mają na celu złagodzenie bolesnych objawów. Na czym polegają owe terapie?

Ulga, lecz nie wyleczenie

Doktor Grannum R. Sant z Wydziału Medycznego Uniwersytetu Tuftsa i Centrum Medycyny Nowej Anglii zaleca, by w ramach zasadniczego leczenia podawać doustne środki przeciwhistaminowe oraz trójpierścieniowe leki antydepresyjne.b

Niektórzy lekarze zalecają wspomniany w poprzednim artykule zabieg rozciągania pęcherza. Przynosi on ulgę na kilka miesięcy, a nawet na rok. Inna terapia to dopęcherzowe podawanie sulfotlenku dimetylu (DMSO), zatwierdzona przez amerykański Urząd do spraw Żywności i Leków. DMSO może zredukować objawy maksymalnie na okres dwóch lat. Jednakże urolog Kenneth Peters ma pewne zastrzeżenia co do tej terapii ze względu na skutki uboczne, między innymi tworzenie się groźnych zakrzepów.

Badania prowadzone ostatnio przez dra Petersa mają związek z dopęcherzowym stosowaniem szczepionki BCG (Bacillus Calmette-Guerin). „BCG to osłabiony szczep bakterii gruźlicy” — pisze dr Peters. Działanie szczepionki najwyraźniej polega na pobudzeniu układu odpornościowego. Testy kliniczne wykazały, że leczenie odniosło skutek u 60 procent pacjentów. Przez następne dwa lata śledzono u nich postępy terapii. Co się okazało? Doktor Peters mówi, że u 90 procent chorych, którzy zareagowali na leczenie, „cały czas następowała zauważalna poprawa, zarówno jeśli chodzi o ból, jak i częstotliwość objawów”.

Niektórzy chorzy odczuwają ulgę, gdy zażywają lek o nazwie elmiron. Zdaniem dra Raymonda Hurma środek ten „pomaga odbudować błonę śluzową pęcherza”. Terapia ta jest długotrwała, ale jak mówi pewna pacjentka, ‛elmiron ułatwia życie z chorobą pęcherza’.

W fazie prób jest jeszcze cystistat, preparat kwasu hialuronowego. „Środek ten podaje się bezpośrednio do pęcherza, a jego działanie polega prawdopodobnie na zastępowaniu wadliwych glikozaminoglikanów w błonie śluzowej pęcherza. (...) W USA rozpoczynają się obecnie [rok 1998] testy kliniczne. Skuteczność terapii jest na razie nieznana”. Cystistat nie został jeszcze zatwierdzony w USA, ale w Europie dopuszczono go już do użytku.

Beth Getz, dyplomowana pielęgniarka i przewodnicząca grupy wspierania chorych na śródmiąższowe zapalenie pęcherza, pisze: „Czasami pacjenci niechętnie pytają lekarzy o terapie alternatywne (...), gdyż nie chcą sugerować, że tradycyjna opieka, z której korzystają, jest niezadowalająca. Obecnie większość urologów zajmujących się chorymi na cystitis interstitialis to zwolennicy leczenia wielokierunkowego z uwzględnieniem metod niekonwencjonalnych, pod warunkiem, że są one bezpieczne dla pacjenta”.

Chorym odczuwającym ciągły ból w miednicy zaleca się również pobyt w ośrodku leczenia bólu. Do stosowanych tam terapii należą: przezskórna elektrostymulacja nerwów, o której wspomniano w poprzednim artykule, blokada nerwów, akupunktura, poradnictwo psychologiczne i programy pomagające radzić sobie w życiu.

Przedstawiciel Przebudźcie się! rozmawiał z cytowanym wcześniej doktorem Petersem na temat kłopotów pacjentów odczuwających 40 czy 50 razy dziennie parcie na mocz. Doktor Peters zalecił korzystanie ze stymulatora nerwów krzyżowych, dzięki któremu wizyty w toalecie można ograniczyć do około sześciu na dzień. Pacjentowi umieszcza się w jamie brzusznej niewielkie urządzenie. Wysyła ono słabe impulsy elektryczne do nerwu krzyżowego kontrolującego funkcje pęcherza.

Operacja, uważana za ostatnią deskę ratunku, nie gwarantuje powodzenia. „Wycięcie pęcherza (...) przynosi różne skutki” — mówi dr Sant. „Wielu pacjentów nawet po cystektomii nadal skarży się na uporczywy ból nad spojeniem łonowym i w obrębie miednicy”. Dlatego też specjaliści radzą, by nie śpieszyć się z usunięciem pęcherza, lecz traktować to jako wyjście ostateczne, poprzedzone bardzo starannym przemyśleniem.

Perspektywy na przyszłość

Stowarzyszenie Pomocy Chorym na Śródmiąższowe Zapalenie Pęcherza Moczowego, działające w Rockville w amerykańskim stanie Maryland, oświadczyło: „Choć nie wydaje się, by uczeni znaleźli jakieś jedno lekarstwo skuteczne we wszystkich przypadkach, jest bardzo prawdopodobne, że dzięki nowym technikom diagnostycznym, nowym terapiom i nowemu leczeniu skojarzonemu będzie można pomóc coraz większej liczbie chorych. A kiedy dokładnie poznamy przyczynę (lub przyczyny) cystitis interstitialis, przybliżymy się znacznie do odkrycia lekarstwa (lub lekarstw)”. Wiadomość o takim odkryciu uszczęśliwiłaby miliony chorych na świecie.

[Przypisy]

[Ramka na stronie 21]

Wsparcie emocjonalne

Zdaniem specjalistów ogromną rolę w radzeniu sobie ze śródmiąższowym zapaleniem pęcherza odgrywa wsparcie emocjonalne rodziny, przyjaciół i innych chorych. Poza tym większą poprawę widać zazwyczaj u pacjentów, którzy zdobywają informacje na temat tej dolegliwości i dbają o siebie.

[Ramka na stronie 22]

Pokarmy, których należy unikać

Chociaż zależność między sposobem żywienia a śródmiąższowym zapaleniem pęcherza nie została potwierdzona klinicznie, wielu lekarzy i chorych dostrzega pewien związek. Urolog dr Kenneth Peters uważa, że część pacjentów jest wrażliwa na określone pokarmy i że każdy powinien zaobserwować, które z nich nasilają objawy. Doktor Peters proponuje zrezygnować ze spożywania kofeiny i alkoholu. Szkodliwy wpływ zdają się też mieć pomidory i owoce cytrusowe. Ważne jest jednak, by chorzy odżywiali się w sposób różnorodny i racjonalny. Niektórzy z nich mówią, że najlepiej tolerują ryż, ziemniaki, makaron, warzywa i mięso, w tym także drobiowe. Ponadto dobrze jest pić dużo wody, która rozcieńcza kwas moczowy, zmniejszając tym samym podrażnienia ścian pęcherza.

Oto niepełna lista produktów, których należy unikać:

Ananasy

Anchois

Aspartam

Awokado

Azotany/azotyny

Banany

Bób

Brzoskwinie

Cebula

Chleb na zakwasie

Czekolada

Fasolka szparagowa

Granaty

Herbata

Jabłka

Jogurt

Kawior

Konserwowane mięso/ryby

Kwasek cytrynowy

Kwaśna śmietana

Majonez

Melony

Morele

Napoje gazowane

Nektaryny

Ocet

Orzechy

Peklowana wołowina

Pieczywo żytnie

Potrawy mocno przyprawione

Rabarbar

Sacharyna

Sery dojrzewające

Sos sojowy

Sosy sałatkowe

Śliwki

Tofu

Truskawki

Tytoń

Wątróbka

Winogrona

Wysokokaloryczne przekąski

Żurawiny/sok

[Prawa własności]

(Na podstawie Urologic Nursing z kwietnia 2000 roku, tom 20, numer 2)