Jak dawać dzieciom to, czego potrzebują

NIE ulega wątpliwości, że maluchy wymagają dużo uwagi. Niestety, potrzeby wielu z nich są zaniedbywane. Świadczy o tym stan współczesnej młodzieży. Pewna badaczka ubolewała na łamach kanadyjskiej gazety The Globe and Mail: „Nasza młodzież jeszcze nigdy nie była tak wyobcowana z rodziny, pozbawiona możliwości zdobywania doświadczenia życiowego i praktycznej mądrości”.

Gdzie popełniono błąd? Czy przynajmniej części winy nie należy przypisać zaniedbaniom z okresu najwcześniejszego dzieciństwa? „Wszyscy musimy się uczyć, jak być dobrymi rodzicami” — wyjaśnia psycholog pomagająca matkom o niskich dochodach troszczyć się o niemowlęta. „Musimy też zdać sobie sprawę, że czas, który poświęcimy dzieciom, zwróci się z nawiązką”.

Już niemowlęta trzeba regularnie uczyć. Nie chodzi o kilka przypadkowych minut, lecz o proces wychowawczy rozłożony na cały dzień. Czas spędzany z dziećmi od chwili narodzin ma decydujące znaczenie dla ich prawidłowego rozwoju.

Zanim zostaniecie rodzicami

Aby podołać trudnym obowiązkom rodzicielskim, małżonkowie muszą się przygotować do nowej roli. Jezus Chrystus podał praktyczną zasadę uwypuklającą znaczenie planowania. Powiedział: „Kto z was, chcąc zbudować wieżę, nie siądzie najpierw i nie obliczy kosztów?” (Łukasza 14:28). Wychowywanie dziecka, zwane często dwudziestoletnim przedsięwzięciem, jest znacznie bardziej skomplikowane niż budowanie wieży. Żeby więc odnieść sukces wychowawczy, trzeba najpierw niejako opracować projekt.

Duże znaczenie ma umysłowe i duchowe przysposobienie się do roli rodziców. Badania, którymi objęto 2000 ciężarnych w Niemczech, wykazały, że dzieci wyczekiwane z radością były o wiele zdrowsze — zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie — od dzieci niechcianych. Z kolei, jak oszacował pewien uczony, gdy matka przeżywa stresy w nieudanym małżeństwie, ryzyko wystąpienia u dziecka zaburzeń fizycznych lub emocjonalnych jest niemal trzy i pół razy większe niż u dziecka kobiety pozostającej w szczęśliwym związku.

A zatem ojcowie również odgrywają ważną rolę. Lekarz Thomas Verny zauważa: „Mało co bardziej zagraża ciału i psychice dziecka niż ojciec, który źle traktuje lub zaniedbuje ciężarną żonę”. Słusznie więc powiada się, że najlepszym prezentem dla dziecka jest ojciec, który kocha jego matkę.

Jeżeli do krwiobiegu kobiety w ciąży wydzielane są hormony stresu, może to mieć wpływ na płód. Ale za niebezpieczne uważa się jedynie intensywne i długotrwałe napięcie, a nie sporadyczne negatywne emocje czy rozdrażnienie. Wiele wskazuje, że najistotniejszy jest stosunek matki do nienarodzonego dziecka.a

A co zrobić, jeśli spodziewasz się dziecka, a nie masz oparcia w mężu lub sama z niechęcią myślisz o macierzyństwie? Wskutek różnych okoliczności ciężarne kobiety dość często wpadają w przygnębienie. Zawsze jednak pamiętaj, że twoje dziecko nic tu nie jest winne. Jak zachować spokój ducha pomimo niesprzyjających warunków?

Również w takiej sytuacji wiele osób skorzystało z mądrych rad ze Słowa Bożego, Biblii. W Księdze tej czytamy: „We wszystkim niech wasze gorące prośby zostaną przedstawione Bogu w modlitwie i błaganiu wraz z dziękczynieniem; a pokój Boży, który przewyższa wszelką myśl, będzie strzegł waszych serc i władz umysłowych przez Chrystusa Jezusa”. Zdziwisz się, jak wprowadzenie tych słów w czyn może ci pomóc ‛o nic się nie zamartwiać’ (Filipian 4:6, 7). Odczujesz troskę Stwórcy, który naprawdę potrafi o ciebie zadbać (1 Piotra 5:7).

To może się zdarzyć każdej matce

W pierwszych tygodniach po porodzie młode mamy ogarnia czasami niewyjaśniony smutek i apatia. Zdarza się to nawet kobietom, które były uszczęśliwione perspektywą macierzyństwa. Wahania nastrojów w tym okresie nie są niczym niezwykłym, bo w organizmie kobiety zachodzą ogromne zmiany hormonalne. Poza tym świeżo upieczona mama może czuć się przytłoczona nowymi obowiązkami — karmieniem, przewijaniem i opieką nad niemowlęciem, którego potrzeby muszą być zaspokajane bez względu na porę.

Pewna matka miała wrażenie, że jej dziecko płacze specjalnie po to, by ją dręczyć. Nic więc dziwnego, że japoński pedagog doszedł do wniosku: „Nikt nie jest wolny od stresu związanego z wychowywaniem dzieci”. Jego zdaniem „największe znaczenie ma to, by matka nigdy się nie odosabaniała”.

Nawet jeśli kobieta odczuwa przygnębienie, może dołożyć starań, by jej zły nastrój nie odbił się na dziecku. Tygodnik Time informował: „Gdy matki dręczone melancholią potrafiły się przemóc i poświęcały swym maluchom dużo uwagi oraz się z nimi bawiły, ich dzieci miały zdecydowanie pogodniejsze usposobienie”.b

Wsparcie ze strony ojca

Ojciec ma zazwyczaj najwięcej możliwości udzielania niezbędnego wsparcia i pomocy. Kiedy niemowlę płacze w środku nocy, często właśnie on może się nim zająć, by żona się wyspała. Biblia zachęca mężów: „Bądźcie wyrozumiali w swoim życiu małżeńskim” (1 Piotra 3:7, Współczesny przekład).

Doskonały wzór do naśladowania pozostawił mężom Jezus Chrystus. On nawet oddał życie za swych naśladowców (Efezjan 5:28-30; 1 Piotra 2:21-24). A zatem mężowie, którzy kosztem własnych wygód włączają się w opiekę nad dzieckiem, naśladują Chrystusa. Wychowywanie dzieci to przecież wspólne przedsięwzięcie, wymagające zgodnych wysiłków obojga rodziców.

Wspólne wysiłki

„Razem z żoną szczegółowo omawiamy, jak powinniśmy wychowywać naszą córeczkę” — mówi Yoichiro, ojciec dwuletniej dziewczynki. „Jeśli tylko wyłania się jakaś kwestia, wspólnie zastanawiamy się, jak postąpić”. Yoichiro rozumie, że jego żonie potrzebny jest odpoczynek, więc kiedy idzie coś kupić lub załatwić, córeczkę często zabiera ze sobą.

Dawniej, gdy rodziny były liczniejsze i bardziej zżyte, w opiekę nad maluchami włączały się starsze dzieci oraz krewni. Pracownica ośrodka wspierania matek działającego w Kawasaki zauważyła: „Matki zazwyczaj czują ulgę, jeśli porozmawiają z kimś o swoich problemach. Wystarczy, że otrzymają odrobinę pomocy, a zdołają stawić im czoła”.

W czasopiśmie Parents napisano, że rodzice „potrzebują grupy wsparcia — osób, z którymi mogą się podzielić swoimi obawami”. Gdzie szukać takiego wsparcia? Młodzi ojcowie i matki dużo korzystają, gdy są otwarci na rady i chętnie słuchają, co mają do powiedzenia rodzice czy teściowie. Oczywiście dziadkowie powinni pamiętać, że ostateczne decyzje podejmują młodzi.c

Często rodzice mogą także liczyć na współwyznawców. W zborach Świadków Jehowy spotkasz ludzi, którzy mają wieloletnie doświadczenie w wychowywaniu dzieci i chętnie wysłuchają twoich zwierzeń. Mogą ci też udzielić praktycznych rad. Zwróć się na przykład do „starszych kobiet” — jak Biblia nazywa dojrzałe chrześcijanki — które są gotowe pomóc młodym matkom (Tytusa 2:3-5).

Oczywiście opinie innych trzeba traktować selektywnie. „Nagle wszyscy dookoła nas okazali się ekspertami od wychowania” — opowiada Yoichiro. Jego żona, Takako, przyznaje: „Z początku wskazówki osób postronnych irytowały mnie, bo wydawało mi się, że każdy krytykuje mój brak doświadczenia jako matki”. Jednak ucząc się od drugich, wielu rodziców wyrobiło sobie zrównoważony pogląd na zaspokajanie potrzeb dzieci.

Najlepsza pomoc

Nawet jeśli w swoim otoczeniu nie macie się do kogo zwrócić o pomoc, istnieje pewne niezawodne źródło siły. To Jehowa Bóg, który nas stworzył i który widzi nawet zarodek osób mających przyjść na świat (Psalm 139:16). W czasach starożytnych Jehowa wyrzekł do swego ludu następujące słowa zapisane w Biblii: „Czy żona może zapomnieć o swym osesku, żeby się nie zlitować nad synem swego łona? Nawet te kobiety mogą zapomnieć, jednakże ja o tobie nie zapomnę” (Izajasza 49:15; Psalm 27:10).

Jehowa z pewnością nie zapomina o rodzicach. Na kartach Biblii udziela im wyśmienitych rad na temat wychowywania dzieci. Na przykład jakieś 3500 lat temu prorok Boży Mojżesz napisał: „Masz miłować Jehowę, twojego Boga, całym swym sercem i całą swą duszą, i całą swą siłą życiową”. Następnie dodał: „Te słowa [między innymi polecenie, by miłować Jehowę i Mu służyć], które ci dzisiaj nakazuję, mają być w twoim sercu; i wpajaj je swym synom, i mów o nich, gdy siedzisz w domu i gdy idziesz drogą, i gdy się kładziesz, i gdy wstajesz” (Powtórzonego Prawa 6:5-7).

Jak myślisz, jaki sens kryje się w tej wskazówce? Czyż nie taki, że pouczanie dzieci wymaga systematyczności i powinno należeć do codziennego rozkładu dnia? Nie wystarczy po prostu od czasu do czasu wygospodarować parę chwil na jakieś pożyteczne zajęcie z dzieckiem. Ponieważ do wymiany myśli zazwyczaj dochodzi spontanicznie, dzieci muszą mieć możliwość częstego kontaktu z tobą. Wtedy uda ci się spełnić następujący nakaz biblijny: „Ćwicz chłopca stosownie do drogi, która jest dla niego” (Przysłów 22:6).

Kształcenie dziecka obejmuje między innymi czytanie mu na głos. Z Biblii dowiadujemy się, że żyjący w I wieku n.e. sługa Boży Tymoteusz ‛znał święte pisma od najwcześniejszego dzieciństwa’. Niewątpliwie jego matka, Eunike, oraz babcia, Lois, czytały mu głośno, gdy jeszcze był niemowlęciem (2 Tymoteusza 1:5; 3:14, 15). Dobrze jest nabrać takiego zwyczaju, odkąd zaczniesz mówić do swojego malucha. Ale co będzie dobrą lekturą i jak najlepiej uczyć niemowlę?

Czytaj dziecku Biblię. Najprawdopodobniej właśnie ją czytano Tymoteuszowi. Warto też sięgnąć po książki, które zaznajamiają maluchy z treścią Pisma Świętego za pomocą barwnych obrazków. Dzięki nim dziecko wyobraża sobie opisane w niej historie. Takie książki to na przykład Mój zbiór opowieści biblijnych czy Największy ze wszystkich ludzi. Pomogły one zaszczepić prawdy ze Słowa Bożego w umysły i serca milionów dzieci.

Jak mówi Biblia, „synowie [i córki] są dziedzictwem od Jehowy; owoc łona jest nagrodą” (Psalm 127:3). Stwórca powierzył wam „dziedzictwo” — kochane maleństwo, które może być waszą dumą i radością. Wychowywanie dzieci, zwłaszcza na chwalców ich Stwórcy, daje naprawdę mnóstwo satysfakcji!

[Przypisy]

[Ilustracja na stronie 8]

Stosunek matki do nienarodzonego dziecka ma ogromne znaczenie

[Ilustracja na stronie 9]

Chociaż po porodzie młoda mama przeżywa niekiedy huśtawkę nastrojów, może wiele zrobić, by dziecko czuło się bezpieczne i kochane

[Ilustracja na stronie 10]

Ojcowie powinni się włączać w opiekę nad dzieckiem

[Ilustracja na stronie 10]

Od niemowlęctwa dzieciom trzeba czytać na głos