Receptory ciemnika czarnego

Pożar lasu zmusza większość zwierząt do ucieczki, ale o dziwo, przyciąga pewien gatunek chrząszcza — ciemnika czarnego. Jak się okazuje, świeżo nadpalone drzewa to dla tego owada idealne miejsce rozrodu. A ponieważ pożar odstrasza drapieżniki, chrząszcz może wtedy swobodnie żerować, odbywać gody i składać jaja. Najciekawsze jest jednak to, jak ten ogniolubny owad wykrywa pożar lasu.

Pomyśl: Tuż przy środkowej parze odnóży chrząszcz ten ma jamki, będące receptorami promieniowania podczerwonego emitowanego przez palący się las. Za pomocą jamek owad wykrywa wzrost temperatury i kieruje się w stronę płomieni.

Ciemnik wyposażony jest też w inne „detektory ognia”. Kiedy płoną jego ulubione drzewa, czułkami wykrywa w powietrzu nawet minimalną ilość lotnych związków powstających w czasie pożaru. Jak twierdzą niektórzy badacze, dzięki tym wrażliwym czułkom ciemnik niemal na kilometr wyczuwa dym z jednego tlącego się drzewa. Wykorzystując cały swój „system wykrywania ognia”, chrząszcz potrafi zlokalizować palący się las z odległości około 50 kilometrów!

Naukowcy badają jamki i czułki ciemnika czarnego, by udoskonalić detektory podczerwieni i dymu. Tradycyjne detektory podczerwieni o wysokiej czułości muszą być chłodzone. Podpatrywanie chrząszczy może więc zaowocować skonstruowaniem lepszych urządzeń tego typu, pracujących w temperaturze pokojowej. Zainspirowani czułkami inżynierowie projektują systemy detektorów przeciwpożarowych, które szybciej wykrywają zagrożenie i są w stanie odróżnić związki chemiczne powstałe podczas pożaru lasu od innych substancji lotnych.

Badacze są też zdumieni niezwykłym sposobem, w jaki ciemniki czarne wyszukują miejsca na złożenie jaj. Znawca chrząszczy Richard Hoebeke z amerykańskiego Uniwersytetu Cornella mówi: „Jakim cudem u tych chrząszczy rozwinęła się umiejętność składania jaj w tak nietypowych miejscach? To zastanawiające, jak niewiele wiemy o owadach oraz ich niewiarygodnie czułych i skomplikowanych receptorach”.

Co o tym sądzisz? Czy zdolność ciemnika czarnego do wykrywania pożarów jest wynikiem ewolucji? A może raczej efektem zaprojektowania?