Skuteczne zakończenie

BYĆ może starannie zebrałeś i uporządkowałeś materiał, który masz omówić w swym wystąpieniu. Niewykluczone też, że przygotowałeś już interesujący wstęp. Ale wciąż jeszcze ci czegoś brakuje — skutecznego zakończenia. Nie pomniejszaj jego roli. Często końcowe słowa słuchacze pamiętają najdłużej. Dlatego jeśli zakończenie nie wypadnie dobrze, osłabi siłę oddziaływania tego, co powiedziałeś wcześniej.

Rozważ na przykład pamiętne przemówienie, które Jozue u schyłku swego życia skierował do starszych Izraela. Czy po przypomnieniu, jak Jehowa postępował z Izraelitami od czasów Abrahama, Jozue po prostu streścił najważniejsze myśli? Otóż nie — z głębokim uczuciem wezwał lud: „Bójcie się Jehowy i służcie mu w nienaganności i w prawdzie”. Zakończenie to możesz w całości przeczytać w Księdze Jozuego 24:14, 15.

Inne godne uwagi przemówienie, zanotowane w Dziejach Apostolskich 2:14-36, wygłosił apostoł Piotr do tłumu zgromadzonego w Jerozolimie podczas obchodów Pięćdziesiątnicy w 33 roku n.e. Najpierw wyjaśnił słuchaczom, że obserwują spełnianie się proroctwa Joela o wylaniu ducha Bożego. Następnie pokazał, jaki to ma związek z proroctwami mesjańskimi z Psalmów, które zapowiadały zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa i wyniesienie go na miejsce po prawicy Bożej. Na koniec wyraźnie powiedział, co powinien sobie uświadomić każdy z jego słuchaczy. Oświadczył: „Dlatego niech cały dom Izraela wie na pewno, że Bóg uczynił go zarówno Panem, jak i Chrystusem — tego Jezusa, którego wyście zawiesili na palu”. Obecni zapytali wtedy: „Mężowie, bracia, cóż mamy czynić?” A Piotr odpowiedział: „Okażcie skruchę i niech każdy z was da się ochrzcić w imię Jezusa Chrystusa” (Dzieje 2:37, 38). Tego dnia jakieś 3000 osób — do głębi poruszonych tym, co usłyszało — przyjęło prawdę o Jezusie Chrystusie.

O czym trzeba pamiętać. Zakończenie powinno mieć bezpośredni związek z tematem wystąpienia. Ma logicznie wynikać z omówionych wcześniej punktów głównych. Można w nim użyć kluczowych słów przedstawianego tematu albo — jeśli ktoś woli — powtórzyć temat w dosłownym brzmieniu.

Zwykle cel przemówienia polega na zachęceniu innych do działania zgodnego z podanymi informacjami. Wobec tego zakończenie powinno wskazać słuchaczom, co mają robić. Czy po wybraniu tematu i punktów głównych starannie przemyślałeś, dlaczego ten materiał ma dużą wartość dla twych słuchaczy i z jakiego powodu pragniesz go przedstawić? Jeżeli tak, to wiesz, do czego chciałbyś ich zachęcić. Teraz musisz wytłumaczyć, o co konkretnie chodzi i jak się do tego zabrać.

Oprócz wyjaśnienia słuchaczom, co mają robić, zakończenie powinno zawierać motywację do działania. Trzeba więc uzasadnić, dlaczego to działanie należy podjąć. Mógłbyś też wskazać płynące stąd korzyści. Końcowe zdanie, dobrze przemyślane i trafnie sformułowane, wzmocni siłę oddziaływania całego twego wystąpienia.

Nie wolno ci zapomnieć, że twoje przemówienie zmierza ku końcowi. Powinny na to wskazywać twe słowa, jak również tempo wypowiedzi. Nie możesz mówić jednakowo szybko do samego końca, a potem raptownie urwać. Z drugiej strony nie chodzi też o to, żeby twój głos powoli przycichał. Mów dość głośno, ale bez przesady. Ton głosu musi sygnalizować, że wystąpienie zbliża się do końca. Ostatnie zdania trzeba wygłosić z powagą i przekonaniem. Dlatego w trakcie przygotowań nie omieszkaj tego przećwiczyć.

A jak długie powinno być zakończenie? Nie ma na to sztywnej reguły. Nie należy go jednak przeciągać. To, czy zakończenie ma odpowiednią długość, można ocenić po reakcji słuchaczy. Zwykle pożądane jest zakończenie proste, bezpośrednie i pozytywne. Skuteczne może być też nieco dłuższe, zawierające jakiś krótki przykład, ale musi być starannie przemyślane. Porównaj zwięzłe zakończenie całej Księgi Kaznodziei, zanotowane w rozdziale 12, wersetach 13 i 14, z zakończeniem znacznie krótszego Kazania na Górze, zapisanym w Ewangelii według Mateusza 7:24-27.

W służbie kaznodziejskiej. Z pewnością najwięcej okazji do przedstawiania stosownego zakończenia nadarza się w służbie polowej. Jeżeli się przygotujesz i okażesz ludziom życzliwe zainteresowanie, zdołasz zdziałać wiele dobrego. Rady podane na tej i poprzedniej stronie możesz z powodzeniem zastosować również w wypadku rozmów z pojedynczymi osobami.

Niekiedy domownik jest zajęty i rozmowa musi być bardzo krótka. Cała twoja wizyta może trwać zaledwie minutę. Jeśli to będzie stosowne, mógłbyś na przykład powiedzieć: „Rozumiem, że nie ma pan czasu, ale zanim odejdę, chciałbym poruszyć tylko jedną pokrzepiającą myśl. Otóż Biblia wskazuje, że nasz Stwórca ma cudowne zamierzenie wobec ziemi — pragnie, by stała się rajem, w którym ludzie będą mogli żyć wiecznie. Możemy się w nim znaleźć, ale najpierw musimy poznać wymagania Boże”. Albo po prostu powiedz, że przyjdziesz w dogodniejszym terminie.

Wiele dobrego możesz osiągnąć nawet wtedy, gdy domownik zachowuje się szorstko czy wręcz grubiańsko i przerywa rozmowę. Pamiętaj o radach z Ewangelii według Mateusza 10:12, 13 i z Listu do Rzymian 12:17, 18. Niewykluczone, że twoja łagodna odpowiedź zmieni jego opinię o Świadkach Jehowy. Byłby to naprawdę piękny rezultat.

Z drugiej strony jeśli uda ci się przeprowadzić z domownikiem ciekawą rozmowę, postaraj się powtórzyć główną myśl, którą według ciebie powinien zapamiętać. Zachęć go również do stosowania jej w praktyce.

Gdy dostrzegasz możliwość kontynuowania dyskusji następnym razem, wspomnij na koniec o czymś, co da rozmówcy powód do wyczekiwania twojej wizyty. Zadaj pytanie, na przykład omówione w książce Prowadzenie rozmów na podstawie Pism albo w jakimś podręczniku do studiowania Biblii. Nie zapominaj o celu, do którego mamy dążyć zgodnie ze słowami Jezusa zapisanymi w Ewangelii według Mateusza 28:19, 20.

A co powiedzieć na zakończenie domowego studium Biblii? Powtórzenie tematu pomoże osobie zainteresowanej zapamiętać, o czym była mowa. Dzięki pytaniom powtórkowym utrwali sobie główne myśli, zwłaszcza jeśli nie będziesz ich zadawał w pośpiechu. A gdy ją zapytasz, jaki pożytek odniesie z tego materiału albo jak mogłaby go przedstawić innym, skłonisz ją do rozmyślania nad wykorzystywaniem zdobytej wiedzy w praktyce (Prz. 4:7).

Pamiętaj — zakończenie wpływa na skuteczność całej rozmowy.