NAMIESTNIK

Osoba sprawująca władzę w kraju lub prowincji w zastępstwie lub w imieniu panującego. W czasach biblijnych namiestnicy na ogół dysponowali władzą wojskową oraz sądowniczą i byli odpowiedzialni za ściąganie z podległego im okręgu lub prowincji podatków, daniny czy też innych dochodów na rzecz króla bądź innego władcy (Łk 2:1, 2). Wielu namiestników obciążało ludność ciężkim brzemieniem, wymagając zaopatrywania w żywność ich samych oraz ich licznej służby (Neh 5:15-18).

Król Salomon ustanowił namiestników w poszczególnych okręgach Izraela, o czym wspomniano w 1 Królów 10:15. Być może chodzi tu o 12 pełnomocników wymienionych w 1 Królów 4:7-19, z których każdy miał za zadanie dostarczać żywność dla króla i jego domu przez jeden miesiąc w roku.

Właściwie w każdym większym państwie opisanym w Biblii istnieli jacyś namiestnicy — byli to albo miejscowi władcy, albo zarządcy okupowanych terytoriów (Syria: 1Kl 20:24; Asyria: Eze 23:5, 6, 12, 23; Babilon: Jer 51:57; Persja: Ezd 8:36; Neh 2:7, 9; Arabia: 2Ko 11:32; Rzym: Łk 3:1). Namiestnikiem w szerszym znaczeniu tego słowa był też Józef, który zarządzał całym Egiptem i podlegał tylko faraonowi (Rdz 41:40, 41; Dz 7:9, 10). Rabszak, wysłannik króla asyryjskiego Sancheriba, drwił ze słabości Jerozolimy, twierdząc, że Ezechiasz nie mógłby zawrócić nawet jednego spośród pomniejszych namiestników Sancheriba. Nie wziął jednak pod uwagę przeogromnej potęgi Jehowy, który był po stronie Ezechiasza (Iz 36:4, 9; 37:36).

Kiedy w r. 607 p.n.e. Nebukadneccar uprowadził wielu mieszkańców Judy do niewoli, namiestnikiem nad pozostałymi w kraju Izraelitami ustanowił Gedaliasza. Jakieś dwa miesiące później został on zamordowany (2Kl 25:8-12, 22, 25). Gdy 70-letni okres wygnania dobiegał końca, król perski Cyrus wyznaczył Szeszbaccara (prawdopodobnie chodziło o Zerubbabela) na namiestnika Żydów, którzy w r. 537 p.n.e. wrócili do Jerozolimy (Ezd 5:14; Ag 1:1, 14; 2:2, 21). Za rządów perskiego króla Artakserksesa namiestnikiem został Nehemiasz, który w r. 455 przybył do Jerozolimy, by odbudować jej mury (Neh 5:14; zob. TIRSZATA).

Pod panowaniem Rzymian Judea miała status prowincji cesarskiej, a jej namiestnicy podlegali bezpośrednio imperatorowi. Piątym namiestnikiem Judei był Piłat (Mt 27:2; Łk 3:1). Jedenastym i dwunastym namiestnikiem tej prowincji byli Feliks i Festus (jeśli nie liczyć Publiusza Petroniusza i jego następcy Marsusa, którzy zarządzali sprawami Żydów jako namiestnicy Syrii) (Dz 23:24-26; 24:27). Rzymscy namiestnicy mogli wydawać wyroki śmierci, o czym świadczy przykład Jezusa, sądzonego przez Piłata (Mt 27:11-14; Jn 19:10).

Kiedy Jezus zapowiedział, że jego naśladowcy będą doprowadzani przed namiestników, miał na myśli ogólnie różnych władców. Choć mogą oni dysponować wielką władzą, chrześcijanie nie powinni się ich bać ani martwić się o to, co powiedzą, gdy przed nimi staną (Mt 10:18-20, 26). Wszyscy tacy namiestnicy należą do władz zwierzchnich, którym chrześcijanie okazują względne — a nie bezwarunkowe — podporządkowanie (Mt 22:21; Dz 4:19, 20; 5:29; Rz 13:1-7; Tyt 3:1; 1Pt 2:13, 14). Gdy Paweł podczas rozprawy stanął przed namiestnikiem Festusem, zwrócił się do niego z szacunkiem należnym jego urzędowi: „Wasza Ekscelencjo Festusie” (Dz 26:25). W przeciwieństwie do apostołów, którzy w pierwszej kolejności oddawali cześć i szacunek Jehowie, Władcy wszechrzeczy, Izraelici zniżyli się do takiego stanu, że okazywali więcej szacunku ziemskim namiestnikom. Z tego powodu Jehowa surowo napomniał ten naród przez proroka Malachiasza (Mal 1:6-8; zob. WŁADZE ZWIERZCHNIE).

Mateusz, cytując z Micheasza 5:2, wskazał, że choć Betlejem nie odgrywało prawie żadnej roli w sprawowaniu władzy w Judzie, miało zyskać na znaczeniu, gdyż miał się stamtąd wywodzić największy z namiestników, który będzie pasł lud Jehowy, Izraela. Proroctwo to spełniło się na Chrystusie Jezusie, Wielkim Namiestniku podległym swemu Ojcu, Jehowie Bogu (Mt 2:6).