MYŚLISTWO I RYBOŁÓWSTWO

Dopiero po potopie pozwolono ludziom polować na zwierzęta i łowić ryby w celu zdobycia pożywienia (Rdz 9:3, 4). Niewykluczone jednak, że już wcześniej człowiek zajmował się myślistwem, by pozyskać skóry na ubrania lub do wyrobu innych rzeczy (por. Rdz 3:21).

Po potopie opinię pierwszego „potężnego łowcy na przekór Jehowie” zyskał Nimrod (Rdz 10:8, 9), który niewątpliwie polował dla przyjemności, tak jak późniejsi władcy Asyrii, Egiptu czy innych krajów. Nie ma żadnych wzmianek o tym, by takiej rozrywce oddawali się Izraelici, chociaż wiadomo, że zdobywali żywność, polując np. na jelenie i gazele (1Kl 4:22, 23), i że zabijali dzikie zwierzęta w samoobronie (Sdz 14:5, 6) albo w celu ochrony zwierząt domowych lub upraw (1Sm 17:34-36; PnP 2:15).

W związku z polowaniem Prawo Mojżeszowe powtarzało dany po potopie zakaz spożywania krwi (Rdz 9:4; Kpł 17:12-14; zob. KREW). Poza tym niektóre dzikie zwierzęta uznawało za nieczyste, czyli niezdatne na pokarm (Kpł 11:2-20; Pwt 14:3-20). Inny przepis Prawa zabraniał zabierania z ptasiego gniazda samicy mającej pisklęta lub wysiadującej jaja. Opiekująca się młodymi matka byłaby nieraz łatwym łupem, ale należało ją wypuścić, zapewne po to, by znowu mogła wydać potomstwo (Pwt 22:6, 7).

Do polowania wykorzystywano różne narzędzia i urządzenia, m.in. łuki i strzały (Rdz 21:20; 27:3), proce (1Sm 17:34, 40; Hi 41:1, 28), pułapki, sieci, doły i haki (Ps 140:5; Eze 17:20; 19:4, 9). Polowano też przy użyciu mieczy, włóczni, dzirytów, pałek i oszczepów (Hi 41:1, 26-29).

Popularną metodą łowiecką było zastawianie sieci. Myśliwi płoszyli zwierzęta, najczęściej wszczynając hałas, a wtedy biegły one w kierunku sieci, która nagle na nie spadała. Kopano też doły, które potem maskowano patykami i ziemią. Gdy uciekająca zwierzyna wpadła do środka, nie mogła się już wydostać. Poza tym używano sideł, które pętały nogi ofiary, a czasami korzystano jednocześnie z dołów i sieci (por. Hi 18:8-11; Jer 18:22; 48:42-44; zob. PTASZNIK; PUŁAPKA).

Rybołówstwo. Hebrajczycy łowili ryby w celu zdobycia pożywienia, natomiast nic nie wskazuje na to, by zajmowali się tym po prostu dla rozrywki. Rybacy stosowali sieci, harpuny i dzidy, jak również haczyki i linki wędkarskie (Hi 41:1, 7; Eze 26:5, 14; Hab 1:15, 17; Mt 17:27). Na połów często wypływali nocą. Z łodzi spuszczali niewód, który ciągnęli do brzegu albo opróżniali do łodzi. Złowione ryby sortowali. Te, które według Prawa Mojżeszowego nadawały się na pokarm, zostawiali, a resztę wyrzucali (Mt 13:47, 48; Łk 5:5-7; Jn 21:6, 8, 11). Rybacy brodzący w wodzie lub stojący na brzegu zarzucali sieci znacznie mniejsze od niewodu (zob. NIEWÓD).

Łowienie ryb było ciężką pracą. Wymagało wysiłku fizycznego, zwłaszcza gdy trzeba było wciągać do łodzi sieci pełne ryb (Jn 21:6, 11) lub wiosłować pod wiatr (Mk 6:47, 48). Czasami rybacy trudzili się całą noc i nic nie złowili (Łk 5:5; Jn 21:3). Po połowie sieci należało wysuszyć i naprawić (Eze 47:10; Mt 4:21).

Rybacy Piotr, Andrzej, Jakub i Jan pracowali jako wspólnicy (Mt 4:18, 21; Łk 5:3, 7, 10). Co najmniej jeden raz na połów wybrało się wspólnie siedmiu uczniów Jezusa, m.in. Natanael i Tomasz (Jn 21:2, 3). Niewymienionymi z imienia rybakami z Jana 21:2 mogli być Andrzej, brat Piotra, i najprawdopodobniej Filip, który tak jak oni pochodził z Betsaidy (nazwa ta znaczy: „dom myśliwego [lub rybaka]”) (Jn 1:43, 44).

Znaczenie przenośne. Łowienie ryb stanowi czasem symbol zbrojnych podbojów (Am 4:2; Hab 1:14, 15). Jezus do połowów przyrównał dzieło czynienia uczniów (Mt 4:19). Zapisana w Jeremiasza 16:16 wypowiedź Jehowy, który mówi, że ‛posyła po wielu rybaków i łowców’, może mieć wydźwięk pozytywny lub negatywny. Jeśli ma bezpośredni związek z wersetem 15, gdzie jest mowa o powrocie Izraelitów do ich ziemi, może nawiązywać do wyszukiwania skruszonych członków ostatka Żydów. Ale ci ‛rybacy i łowcy’ mogą też wyobrażać wrogie wojska wysłane w celu znalezienia niewiernych Izraelitów, by żaden z nich nie uszedł przed sądem Jehowy (por. Eze 9:2-7).