ŻELAZO

Jeden z najstarszych metali znanych ludziom. Obecnie uważa się je za najbardziej rozpowszechniony, najbardziej użyteczny i najtańszy ze wszystkich metali. Pod względem częstości występowania w skorupie ziemskiej jest czwartym z kolei pierwiastkiem i jak się ocenia, stanowi prawie 90 procent jądra Ziemi. Biblia donosi, że używano go do wyrobu narzędzi, gwoździ, bram, broni, kajdan, przyborów do pisania, a nawet fałszywych bogów.

Zazwyczaj nie używa się czystego żelaza, lecz jego stopów z węglem, np. surówki czy stali. Surówka zawiera ok. 3 procent węgla i małe ilości innych pierwiastków. Do kucia wykorzystuje się żelazo ze znacznie mniejszą zawartością węgla (Hi 40:18). Różne odmiany stali zawierają dodatki nadające żelazu szczególne właściwości. W niektórych przekładach słowo „stal” jest błędnym tłumaczeniem odpowiednika słowa „miedź” (Jer 15:12, Bg). Ponieważ w czasach biblijnych piece i metody wytapiania były stosunkowo proste, żelazo nigdy nie było wolne od zanieczyszczeń, lecz zawierało węgiel i inne domieszki. Pierwszym człowiekiem, o którym wiadomo, że zajmował się wykuwaniem narzędzi z żelaza, był Tubal-Kain, żyjący w IV tysiącleciu p.n.e. (Rdz 4:22).

W dawnych czasach ludzie wykorzystywali m.in. żelazo meteorytowe. W egipskich grobowcach znaleziono koraliki z żelaza, którego skład wskazuje właśnie na takie pochodzenie. Ale żelazo pozyskiwano też w inny sposób. Wydobywano tlenki i siarczki żelaza, po czym je wytapiano, choć potrzebna jest do tego wysoka temperatura (Hi 28:2; Eze 22:20; zob. RAFINACJA, RAFINER). Jego stosowanie było jednak ograniczone w porównaniu z miedzią i brązem, które można obrabiać na zimno. Mimo to żelazo miało szczególną wartość ze względu na swą wytrzymałość i użyteczność. Izraelici uznawali je za cenny łup wojenny (Lb 31:22; Joz 6:19, 24; 22:8). Ale mieli dostęp nie tylko do żelaza zdobycznego. Mojżesz obiecał, że po wkroczeniu do Palestyny znajdą tam pokłady rud żelaza, i faktycznie tak się stało (Pwt 8:9). W Biblii wspomniano też o żelazie z Tarszisz, jak również z „Wedanu i Jawanu z Uzalu” (Eze 27:12, 19).

W czasie podboju Ziemi Obiecanej Izraelici zetknęli się z narodami, które dysponowały rydwanami wojennymi wyposażonymi w żelazne kosy (Joz 17:16, 18; Sdz 1:19). W pewnym okresie za panowania Saula „w całej ziemi izraelskiej nie można było znaleźć ani jednego kowala”. Z powodu ograniczeń nałożonych przez Filistynów tylko król i jego syn Jonatan mieli miecze; żeby naostrzyć metalowe narzędzia, Izraelici musieli chodzić do Filistynów (1Sm 13:19-22).

Później jednak król Dawid zgromadził ogromne ilości żelaza na budowę świątyni. Pod panowaniem Salomona przekazano na ten cel „żelazo wartości stu tysięcy talentów” albo jak mówią inne przekłady, „sto tysięcy talentów żelaza” (1Kn 22:14, 16; 29:2, 7; por. BT, Bw). Jeśli wzmianka ta dotyczy wartości żelaza i chodzi o srebrne talenty, byłoby ono warte 660 600 000 dolarów. Jeśli zaś chodzi o jego wagę, to było go ok. 3420 ton.

Znaczenie przenośne. Piec do wytopu żelaza jest symbolem ciężkiego ucisku (Pwt 4:20; 1Kl 8:51; Jer 11:4), natomiast żelazne jarzmo — niewoli, z której nie ma uwolnienia (Pwt 28:48; Jer 28:13, 14). Żelazo może też symbolizować twardość (Kpł 26:19; Pwt 28:23), upór (Iz 48:4; Jer 6:28), siłę (Jer 1:18; Dn 7:7; Obj 9:9) oraz władzę królewską lub sędziowską (Ps 2:9; Obj 2:27; 12:5; 19:15).