NAFTALI

(„moje zmagania”).

1. Drugi syn, którego w Paddan-Aram urodziła Jakubowi Bilha, służąca Racheli (Rdz 35:25, 26; Wj 1:1, 4; 1Kn 2:1, 2). Ponieważ Bilha zastąpiła swą bezpłodną panią, ta uznała Naftalego i jego starszego rodzonego brata, Dana, za własnych synów. Chociaż jej siostra, Lea, miała już wtedy czterech synów (Rdz 29:32-35), Rachela bardzo się cieszyła, że jej służąca urodziła dla niej drugiego syna. Powiedziała: „W niezwykłych zmaganiach zmagałam się z moją siostrą. Odniosłam też zwycięstwo!” Imię nadane temu chłopcu, Naftali (co znaczy: „moje zmagania”), trafnie wyrażało uczucia Racheli w chwili jego narodzin (Rdz 30:2-8).

Naftali został później ojcem czterech synów: Jachceela (Jachacjela), Guniego, Jecera i Szillema (Szalluma) (Rdz 46:24; 1Kn 7:13). Gdy na łożu śmierci patriarcha Jakub mówił swym synom, co ich czeka „pod koniec dni”, o Naftalim wypowiedział się bardzo krótko, ale przychylnie (Rdz 49:1, 2, 21).

2. Plemię izraelskie nazwane imieniem Naftalego i złożone z czterech rodów wywodzących się od jego synów: Jachceela, Guniego, Jecera i Szillema (Lb 26:48, 49). Mniej więcej w rok po wyjściu Izraelitów z Egiptu liczba wojowników z plemienia Naftalego w wieku powyżej 20 lat wynosiła 53 400 (Lb 1:42, 43). Na pustkowiu plemię to, którego naczelnikiem był Achira, obozowało po pn. stronie przybytku, razem z Aszerytami i Danitami. Ten trójplemienny oddział wyruszał jako ostatni i odgrywał odpowiedzialną rolę tylnej straży (Lb 1:15, 16; 2:25-31; 7:78; 10:25-28).

Około 40 lat po wyjściu z Egiptu przeprowadzono drugi spis ludności i do tego czasu liczba mężczyzn zdolnych do służby wojskowej w plemieniu Naftalego spadła do 45 400 (Lb 26:50). Wśród zmarłych na pustkowiu był Nachbi, jeden z dziesięciu zwiadowców, którzy szerzyli wśród Izraelitów złe wieści i zniechęcali ich do wkroczenia do Ziemi Obiecanej (Lb 13:14, 16, 31-33; 14:35-37).

Gdy Izraelici w końcu przekroczyli Jordan i pod wodzą Jozuego zdobyli Jerycho oraz Aj, Naftali znalazł się wśród plemion, które ‛stały naprzeciw góry Ebal, by przeklinać’ (Joz 6:24, 25; 8:28, 30-35; Pwt 27:13). Później Jozue i kapłan Eleazar dokonali podziału ziemi na plemienne dziedzictwa, a wyznaczonym przez Boga przedstawicielem plemienia Naftalego, który miał im w tym pomagać, był Pedahel (Lb 34:16, 17, 28; Joz 19:51).

Dziedziczne terytorium. Obszar przydzielony plemieniu Naftalego znajdował się w pn. części Ziemi Obiecanej (Pwt 34:1, 2). Jego wsch. granicę stanowiły Jordan i Jezioro Galilejskie. Od zach. graniczył z terytorium Aszera, od pd. zach. — Zebulona, a od pd. — Issachara (por. Joz 19:32-34). Słowa, iż granica Naftalego sięgała ‛do Judy nad Jordanem’ (Joz 19:34), najwyraźniej nie oznaczają, że sięgała terytorium plemienia Judy, które znajdowało się w znacznej odległości na pd. W tym wypadku określenie „Juda” prawdopodobnie odnosi się do terenów na wsch. od Jordanu zamieszkanych przez rodzinę Jaira. Choć ze względu na babkę ze strony ojca uznawano go za Manassesytę (Lb 32:41; Joz 13:29, 30), poprzez dziadka ze strony ojca był on potomkiem Judy (1Kn 2:5, 21, 22). Tak więc ze względu na pochodzenie Jaira tereny dane jego rodzinie można było słusznie nazwać „Judą”.

Na terytorium Naftalego znajdowało się 19 warownych miast wraz z osadami (Joz 19:35-39). Jedno z nich, Kedesz, przydzielono Lewitom i nadano mu status miejsca uświęconego jako miasto schronienia (Joz 20:7, 9). Lewitom przekazano również Chammat (Chammot-Dor lub Chammon) oraz Kartan (Kiriataim) (Joz 19:35; 21:6, 32; 1Kn 6:62, 76). Z dwóch innych miast Naftalego, Bet-Szemesz i Bet-Anat, nie wypędzono Kananejczyków, lecz narzucono im pracę przymusową (Sdz 1:33).

Obszar zamieszkiwany przez plemię Naftalego był górzysty (Joz 20:7), ale urodzajny. Szczególnie żyzna była trójkątna równina Genezaret, położona na pn. zach. od Jeziora Galilejskiego, oraz kotlina Chule. Błogosławieństwo Mojżesza skierowane do Naftalego mogło się odnosić do działu tego plemienia. Mojżesz oznajmił: „Naftali jest syty uznania i pełen błogosławieństwa Jehowy. Weźże w posiadanie zachód i południe” (Pwt 33:23). Słowo oddane tu przez „zachód” może też oznaczać „morze” (Bp, BT) lub „jezioro” i odnosić się do Jeziora Galilejskiego (zwanego Morzem Galilejskim); natomiast określenie „południe” być może dotyczy części terytorium Naftalego, która była najbardziej wysunięta na pd. i przylegała do tego jeziora. Niewykluczone też, że werset ten nawiązuje do Morza Galilejskiego, ale powinien brzmieć: „Jego posiadłość to morze i jego ryby” (przyp. w NW).

Od czasów sędziów do niewoli babilońskiej. W swym proroctwie wypowiedzianym na łożu śmierci Jakub nazwał Naftalego „smukłą łanią” (Rdz 49:21). Być może wskazał w ten sposób na zwinność i zręczność wojowników z tego plemienia, co zdaje się potwierdzać historia. Gdy Barak wezwał Izraelitów do walki z dobrze uzbrojonymi wojskami Sysery, na jego apel odważnie odpowiedziało 10 000 mężczyzn z plemion Naftalego i Zebulona, którzy dzięki błogosławieństwu Bożemu odnieśli zwycięstwo. Sam Barak najwyraźniej pochodził z plemienia Naftalego i mieszkał na jego terytorium w Kedeszu (Sdz 4:6-15; 5:18). Plemię to wsparło także Gedeona w walce z Midianitami (Sdz 6:34, 35; 7:23, 24).

Wiele lat później 1000 dowódców i 37 000 innych wojowników z plemienia Naftalego przybyło do Hebronu, by ustanowić Dawida królem nad całym Izraelem. Na ucztę związaną z tym wydarzeniem żywność dostarczono aż z terytorium Issachara, Zebulona i Naftalego (1Kn 12:23, 34, 38-40). Wydaje się, że pod wodzą króla Dawida plemię Naftalego odegrało znaczącą rolę w pokonaniu nieprzyjaciół Izraela (Ps 68:1, 27 oraz nagł.).

Kilkadziesiąt lat po rozpadzie zjednoczonego królestwa ziemię Naftalego najechał syryjski król Ben-Hadad I (1Kl 15:20; 2Kn 16:4). Jakieś dwa wieki później, za panowania Pekacha, mieszkańcy tych terenów zostali uprowadzeni do niewoli asyryjskiej przez Tiglat-Pilesera III (2Kl 15:29). Prawie sto lat po upadku królestwa północnego judzki król Jozjasz odważnie pousuwał różne przedmioty bałwochwalczego kultu aż po spustoszone miejsca terytorium Naftalego, pozostające wtedy pod władzą Asyrii (2Kn 34:1-7).

Proroctwo Izajasza. Być może do upokorzenia przez Asyryjczyków nawiązuje wypowiedź z Izajasza 9:1: „Pomroka ta nie będzie taka jak wtedy, gdy ziemia doznawała ucisku, jak dawniej, gdy ze wzgardą traktowano ziemię Zebulona i ziemię Naftalego”. Następnie Izajasz wskazał, że w późniejszym czasie pogardzanej „drodze nadmorskiej w regionie nad Jordanem, Galilei narodów” ‛zostanie okazany szacunek’. Oznajmił też: „Lud, który chodził w ciemności, ujrzał wielkie światło. Nad mieszkającymi w krainie głębokiego cienia zajaśniało światło” (Iz 9:1, 2). Słowa te przytoczył później Mateusz (Mt 4:13-17), odnosząc je do osoby i działalności Chrystusa Jezusa, „światła świata” (Jn 8:12). Ponieważ Jezus „swoim miastem” (Mt 4:13; 9:1) uczynił Kafarnaum w ziemi Naftalego, w pewnym sensie należał do tego plemienia. A zatem także prorocze słowa Jakuba o Naftalim: „Od niego pochodzą piękne słowa” można odnieść do Jezusa (Rdz 49:21). Syn Boży istotnie wypowiadał „piękne słowa”, gdyż nawet urzędnicy, którzy mieli go aresztować, zauważyli: „Nigdy żaden inny człowiek nie mówił jak ten” (Jn 7:46).

Wzmianki w wizjach. W wizji Ezechiela ziemia Naftalego leżała pomiędzy terytorium Aszera i Manassesa (Eze 48:3, 4), a jedna z bram miasta o nazwie „Jest tam Jehowa” nosiła imię Naftalego (Eze 48:34, 35). W innej wizji apostoł Jan usłyszał, że z (duchowego) plemienia Naftalego opieczętowano 12 000 osób (Obj 7:4, 6).