OFIR

1. Potomek Sema poprzez Arpachszada, Szelacha, Ebera i Joktana; jedenasty z 13 synów Joktana (Rdz 10:22-29; 1Kn 1:17-23). Ofir urodził się prawdopodobnie jakieś 200 lat przed Abrahamem, potomkiem jego stryja Pelega (Rdz 10:25; 11:18-26). Możliwe, że tak jak jego bracia był założycielem jednego z semickich plemion wymienionych wśród potomków Noego „według ich rodzin, według ich języków, w ich krainach, według ich narodów” (Rdz 10:31, 32). Plemię to osiedliło się w krainie Ofir, której przypuszczalne położenie omówiono poniżej.

2. Miejsce słynące ze sporych zasobów złota najwyższej jakości. Już w czasach Hioba (ok. 1600 p.n.e.) w kontekście sformułowania „złoto z Ofiru” używano równolegle określeń „cenny kruszec” i „czyste złoto” (Hi 22:24; 28:15, 16). W Psalmie 45:9 o królewskiej małżonce powiedziano, że była przyozdobiona cennym złotem z Ofiru, a w Izajasza 13:11, 12, w proroctwie przeciwko Babilonowi, wskazano na rzadkość występowania tego kruszcu, by unaocznić, iż po upadku owego miasta zabraknie w nim tyranów.

Dawid ofiarował na budowę świątyni 3000 talentów złota z Ofiru o wartości 1 156 050 000 dolarów (1Kn 29:1, 2, 4). Później okręty handlowe Salomona, syna Dawida, regularnie przywoziły stamtąd 420 talentów złota (1Kl 9:26-28). Równoległe sprawozdanie z 2 Kronik 8:18 wspomina o 450 talentach. Zdaniem części uczonych różnica ta pojawiła się wtedy, gdy cyfry zapisywano literami alfabetu — któryś starożytny kopista mógł pomylić hebrajską literę nun (נ), odpowiadającą liczbie 50, z literą kaf (כ), odpowiadającą liczbie 20, lub na odwrót. Jak jednak wskazują dowody, wszystkie liczby w Pismach Hebrajskich były zapisywane słownie, a nie za pomocą pojedynczych liter. Dlatego bardziej prawdopodobne jest wyjaśnienie, że obie liczby są poprawne, przy czym 450 talentów stanowiło całkowitą wagę dostarczanego surowca, z czego 420 talentów wynosił czysty zysk.

Te biblijne relacje o dostawach złota z Ofiru potwierdza znaleziona w r. 1946 na pn. wsch. od Tel Awiwu-Jaffy gliniana skorupka, na której widnieje napis: „Złoto z Ofiru do bet choron, 30 sykli” (Journal of Near Eastern Studies, 1951, t. X, ss. 265, 266).

Oprócz dużych ilości złota Salomon sprowadzał z ziemi Ofir drewno „algumowe” oraz drogocenne kamienie (1Kl 10:11; 2Kn 9:10). Ale ekspedycja do Ofiru, którą sto lat później zorganizował król Jehoszafat, zakończyła się katastrofą — jego „okręty Tarszisz” rozbiły się koło Ecjon-Geber, na pn. krańcu zatoki Akaba (1Kl 22:48; zob. TARSZISZ 4).

Położenie. Obecnie trudno stwierdzić z całą pewnością, gdzie dokładnie leżała kraina Ofir. Z licznych sugerowanych miejsc preferowane są trzy: Indie, Półwysep Arabski i pn.-wsch. Afryka — do każdego z nich mogła dotrzeć flota wyruszająca z Ecjon-Geber, położonego na pn. krańcu wsch. odnogi Morza Czerwonego. W Indiach występowały wszystkie bogactwa, które sprowadzali statkami Salomon i Chiram. Pewne dowody na poparcie tej hipotezy można też znaleźć u Flawiusza, Hieronima i w Septuagincie. Z drugiej strony zwolennicy poglądu, iż Ofir był regionem w pn.-wsch. Afryce (w okolicach Somalii, niedaleko pd. krańca Morza Czerwonego), argumentują, że byłoby to o wiele bliższe źródło wszystkich tych dóbr niż Indie.

Jednakże najwięcej zdaje się przemawiać za umiejscowieniem Ofiru w pd.-zach. części Półwyspu Arabskiego, w pobliżu dzisiejszego Jemenu. Pogląd ten opiera się na przesłance, że potomkowie Ofira, syna Joktana, osiedlili się na Półwyspie Arabskim razem z bratnimi plemionami, wywodzącymi się chociażby od Szeby i Chawili (Rdz 10:28, 29). Poza tym relacja o przybyciu królowej Szeby (prawdopodobnie z pd. Półwyspu Arabskiego) została umieszczona między dwiema wzmiankami o sprowadzaniu przez Salomona dóbr z Ofiru (1Kl 9:26 do 10:11).