PYCHA

Wygórowane mniemanie o sobie; nieuzasadnione poczucie wyższości ze względu na swe zdolności, urodę, bogactwo, pozycję itd.; pogardliwy stosunek do innych; arogancja w zachowaniu. Niektóre synonimy pychy to duma, egotyzm, wyniosłość czy zarozumiałość. Słowo „duma” może mieć wydźwięk pozytywny i oznacza wtedy zadowolenie z własnych lub cudzych osiągnięć, a także satysfakcję z posiadania czegoś.

Hebrajski czasownik gaʼáh dosłownie znaczy „rosnąć; podnosić się” i jest rdzeniem, od którego pochodzi kilka innych słów nawiązujących do pychy lub dumy (Hi 8:11; Eze 47:5). Te pokrewne słowa mogą mieć odcień ujemny bądź dodatni i tłumaczone są na „wywyższanie się”, „wyniosłość” albo „dostojeństwo”, „majestat” (Prz 8:13; Iz 9:9; Ps 68:34; Am 8:7).

Greckie słowo kaucháomai, które znaczy „chełpić się; chlubić się; wielce się radować”, w zależności od kontekstu również ma wydźwięk pozytywny lub negatywny (Rz 2:17; 5:2; 1Ko 1:29).

Pycha jest zwodnicza i zgubna. Ktoś, kto jest pyszny, może sobie tego nie uświadamiać bądź nie chcieć spojrzeć prawdzie w oczy i twierdzić, że kieruje się innymi pobudkami. Każdy więc powinien dokonać starannej samooceny, by stwierdzić, czy nie przejawia tej złej cechy. Apostoł Paweł podkreślił, jak ważne jest działanie z właściwych pobudek i umiejętność zbadania siebie pod tym względem. Ujął to w ten sposób: „Gdybym rozdał całe swoje mienie, żeby nakarmić drugich, i gdybym wydał swe ciało, żeby móc się chlubić [kauchésomai], a miłości bym nie miał, nie odniósłbym żadnego pożytku” (1Ko 13:3).

Warto więc wyzbyć się pychy dla własnego pożytku, a już koniecznie musi uczynić to ten, kto chce podobać się Bogu. Trzeba ją wręcz znienawidzić, gdyż Słowo Boże mówi: „Bojaźń przed Jehową oznacza nienawidzenie zła. Nienawidzę wywyższania się i pychy, i złej drogi, i przewrotnych ust” (Prz 8:13).

Jeśli ktoś nie wyzbywa się pychy, naraża się na kłopoty. „Pycha poprzedza upadek, a duch wyniosły — potknięcie” (Prz 16:18). „Jehowa zburzy dom tych, którzy się wywyższają” (Prz 15:25). Biblia podaje wiele przykładów osób, dynastii i narodów, które drogo zapłaciły za swą pychę (Kpł 26:18, 19; 2Kn 26:16; Iz 13:19; Jer 13:9; Eze 30:6, 18; 32:12; Dn 5:22, 23, 30).

Pycha jest zwodnicza. Apostoł Paweł ostrzega: „Jeśli ktoś myśli, że jest czymś, a jest niczym, to zwodzi swój umysł” (Gal 6:3). Osoba pyszna może sądzić, że wybiera dla siebie najkorzystniejszą drogę, ale w rzeczywistości zupełnie zapomina o Bogu (por. Jer 49:16; Obj 3:17). Biblia mówi: „Lepiej być uniżonym w duchu z potulnymi, niż dzielić łup z tymi, którzy się wywyższają” (Prz 16:19).

Chełpienie się. Grecki czasownik kaucháomai („chełpić się; chlubić się”) często kryje w sobie myśl o samolubnej pysze. Pismo Święte pokazuje, że żaden człowiek nie ma podstaw, by chełpić się swymi cechami lub osiągnięciami. Niektórzy chrześcijanie z Koryntu popadli w samochwalstwo albo chełpili się innymi, co wprowadzało podziały w zborze. Myśleli na sposób cielesny, skupiając uwagę na ludziach, a nie na Chrystusie (1Ko 1:10-13; 3:3, 4). Nie zależało im na duchowej pomyślności zboru; zamiast pomagać współwyznawcom pielęgnować czyste serce podobające się Bogu, chełpili się wyglądem zewnętrznym (2Ko 5:12). Dlatego apostoł Paweł surowo zganił ten zbór, wykazując, że mogą się chlubić wyłącznie Jehową Bogiem i tym, co dla nich uczynił (1Ko 1:28, 29; 4:6, 7). Podał im taką zasadę: „Kto się chlubi, niech się chlubi w Jehowie” (1Ko 1:31; 2Ko 10:17).

Przyrodni brat Jezusa Jakub jeszcze surowiej potępił tych, którzy przechwalali się swymi planowanymi świeckimi przedsięwzięciami: „Chełpicie się w swych zarozumiałych przechwałkach. Wszelkie takie chełpienie się jest niegodziwe” (Jak 4:13-16; por. Prz 27:1).

Znaczenie pozytywne. Hebrajskie słowo gaʼáh, greckie kaucháomai i wyrazy pokrewne bywają też używane w znaczeniu pozytywnym. Odnoszą się wtedy do dumy lub radości wynikającej z jakiegoś osiągnięcia czy posiadania czegoś. Psalmista nazwał Izraela „dumą Jakuba, którego [Jehowa] umiłował” (Ps 47:4). W proroctwie dotyczącym odrodzenia Izajasz powiedział, że owoc ziemi będzie „przedmiotem dumy” (Iz 4:2). Apostoł Paweł napisał do współwyznawców w Tesalonice, iż ze względu na ich wiarę, miłość i wytrwałość ‛szczycił się nimi wśród zborów Bożych’ (2Ts 1:3, 4). Chrześcijanie są dumni z tego, że Jehowa jest ich Bogiem, że Go poznali i cieszą się Jego uznaniem. Postępują zgodnie z zasadą: „Kto się chełpi, niechże się chełpi tym, iż posiadł wnikliwość i poznał mnie, że ja jestem Jehowa, Ten, który okazuje lojalną życzliwość, sprawiedliwość i prawość na ziemi” (Jer 9:24; por. Łk 10:20).