TĘCZA

Półkolisty wielobarwny łuk; widzialny znak popartej przymierzem obietnicy Jehowy, że „już nigdy nie zostanie wytracone wszelkie ciało przez wody potopu i już nigdy nie nastąpi potop, by ziemię obrócić w ruinę” (Rdz 9:11-16). W języku hebrajskim nie ma oddzielnego wyrazu oznaczającego tęczę, więc w Biblii określa ją to samo słowo, które normalnie znaczy „łuk” (Eze 1:28).

Aby w pełni wytłumaczyć powstawanie tęczy, trzeba użyć skomplikowanych teorii i wzorów. W sposób uproszczony zjawisko to można wyjaśnić tak: Kiedy białe światło wnika do wnętrza kropli deszczu, ulega załamaniu i rozszczepieniu na różne kolory, a zatem kropla działa niczym maleńki pryzmat. Następnie światło każdego koloru odbija się od jej wewnętrznej powierzchni i opuszcza ją pod charakterystycznym dla siebie kątem. Dzięki temu obserwator widzi wielobarwny łuk złożony ze wszystkich siedmiu barw widma optycznego (od wewnątrz: fioletowy, granatowy, niebieski, zielony, żółty, pomarańczowy i czerwony), które niekiedy się zlewają i wtedy wyraźnie widać tylko cztery lub pięć. Czasami pojawia się też większy, lecz mniej wyraźny łuk wtórny, w którym kolejność barw jest odwrócona. Zjawisko tęczy jest w dalszym ciągu przedmiotem badań naukowych. Carl B. Boyer zauważył: „W kropli deszczu energia światła w tak złożony sposób oddziałuje z materią, że znajdują tu zastosowanie prawa mechaniki kwantowej i teorii względności. (...) Chociaż wiele już wiadomo o powstawaniu tęczy, dalej mało wiemy na temat jej postrzegania” (The Rainbow, From Myth to Mathematics, 1959, ss. 320, 321).

Pierwsza biblijna wzmianka o tęczy pojawia się w opisie przymierza, które Bóg zawarł z Noem i jego potomstwem, gdy po potopie wyszli z arki (Rdz 9:8-17; Iz 54:9, 10). Już sam ten wspaniały widok dodał im otuchy i był dla nich zapowiedzią pokoju.

Panują różne opinie co do tego, czy była to pierwsza tęcza, jaką widzieli ludzie. Niektórzy bibliści twierdzą, jakoby tęcze pojawiały się już dawniej, a po potopie Bóg ‛dał’ tęczę w tym sensie, że istniejącemu wcześniej zjawisku nadał szczególne znaczenie, szczególny sens. Wiele osób podzielających ten pogląd uważa, iż potop miał zasięg jedynie lokalny i nie spowodował większych zmian w atmosferze.

Jest to jednak pierwsza wzmianka o tęczy i gdyby widywano ją już wcześniej, ogłoszenie jej przez Boga specjalnym znakiem Jego przymierza nie miałoby tak mocnej wymowy. Byłaby wtedy czymś powszednim, a nie znamiennym symbolem pewnej zmiany, czyli czegoś nowego.

Biblia nie opisuje stopnia przejrzystości atmosfery na krótko przed potopem. Ale najwyraźniej nikt przed Noem i jego rodziną nie mógł oglądać tęczy; sytuacja uległa zmianie dopiero po tym, jak „otworzyły się upusty niebios” (Rdz 7:11). Nawet dzisiaj tęczę można ujrzeć tylko w określonych warunkach atmosferycznych.

Do wspaniałości, piękna i tchnącego spokojem widoku tęczy po burzy nawiązano w biblijnych opisach Boga i Jego tronu. Kiedy Ezechiel otrzymał wizję Boga, zobaczył „coś przypominającego z wyglądu łuk, który pojawia się na kłębach chmur w dzień ulewnego deszczu”. Podkreślało to „chwałę Jehowy” (Eze 1:28). Apostoł Jan również widział wspaniały tron Jehowy, a ‛wokoło tronu była tęcza podobna z wyglądu do szmaragdu’. Łagodny, szmaragdowozielony kolor tęczy zapewne kojarzył się Janowi z opanowaniem i spokojem, co było najzupełniej stosowne, gdyż Jehowa jest chwalebnym Władcą, który potrafi zapanować nad każdą sytuacją (Obj 4:3). Jan ujrzał też anioła z ‛tęczą na głowie’ (Obj 10:1), co mogło wskazywać na to, iż był on specjalnym wysłannikiem „Boga pokoju” (Flp 4:9).