„Babiloński Watykan”

W SWEJ książce „Lost Cities” (Zaginione miasta) Leonard Gottrel pisze o ruinach Babilonu, nad którego odkopaniem rozpoczęło prace Niemieckie Towarzystwo Wschodnie pod kierunkiem Roberta Koldewey’a: „Dzięki pieczołowitym metodom, które zastosowali Niemcy, ukazywały się oczom jedna po drugiej najważniejsze budowle: Świątynia Ninmacha, mur obronny Imgur-Bels, święty okrąg, który otaczał Zikkurat (Wieżę) Etemenanki, oraz ‚kamień węgielny nieba i ziemi’ — Wieża Babilonu. Dziedziniec tworzył kwadrat otoczony różnymi budynkami; niektóre z nich służyły prawdopodobnie do przyjmowania pielgrzymów, którzy odwiedzali świątynię, podczas gdy w innych, które były bardzo obszerne i bogato wyposażone, mieszkali kapłani.” To był, jak mówi Koldewey, ‚Babiloński Watykan’, miejsce, które Herodot określił jako „spiżowe sanktuarium Zeusa Belosa z miedzianymi bramami”.

◆ W jednym końcu dziedzińca wznosiła się sama wieża wysokości ośmiu pięter, lecz jak wysoka ona była pierwotnie, tego nie wiemy. Napisy Nabuchodonozora i jego ojca Nabopolassara uwydatniają jej szczególną wysokość. Nabopolassar mówi: „W owym czasie nakazał mi Marduk (...) wieżę Babilu, która w czasie przede mną uległa osłabieniu i zawaliła się, umocnić i ugruntować jej fundament aż do łona ziemi, podczas gdy jej wierzchołek niech zdąża do nieba.” A syn jego chełpi się: „Przyczyniłem się do tego, aby wznieść wierzchołek Etemenanki, żeby rywalizował z niebem.” Po krótkim ożywieniu Babilon stał się znów bezkształtnym rumowiskiem, które widzieli Rich i Layars, gdyż mury z glinianej cegły raz dotknięte rozpadają się szybko. Toteż gdy Niemcy odeszli, Arabowie, którzy budowali w Hillah, wynieśli prawie wszystkie cegły z Zikkurat Etemenanki. Istnieje ona, rzec można, jeszcze tylko w książce Koldewey’a.

◆ Piotr Bamm, który niedawno odwiedził Babilon, w swojej książce „Frühe Statten der Christen” (Wczesne miejsca chrześcijaństwa) mówi: „Wykopaliska są bezludnym i trudnym do przeniknięcia polem gruzów. (...) Przy wkroczeniu na teren wykopalisk, napotyka się najpierw słynną bramę Isztary, bogini płodności. Stopiono ją później z grecką Demeterą. Brama Isztary jest rozległą strukturą, położoną głęboko w ziemi. Kroczę między ceglanymi murami wysokości piętnastu metrów, gdzie na surowych cegłach można jeszcze rozpoznać olbrzymie buhaje, smoki i lwy. Rozmieszczone są one na olbrzymich płaszczyznach w starannie odmierzonych odstępach. Płaskorzeźby te wyłożone były błyszczącymi, kolorowymi, emaliowanymi cegłami. Całą tę wspaniałość przewieziono pięćdziesiąt lat temu do Berlina. Część wieży Isztary, została zasypana przez samego Nabuchodonozora, dla umożliwienia budowy wyżej położonej ulicy procesyjnej.

◆ Wybrukowana dużymi kamiennymi płytami ulica procesyjna króla Nabuchodonozora jest obecnie w znacznym stopniu odkopana. Liczy ona kilka kilometrów długości. Zaczyna się przy bramie Isztary, a kończy się przy wieży Zikkurat, na szczycie której stała świątynia Marduka, boga Babilonu. Tą ulicą, w pełnych przepychu procesjach, noszone były przez kapłanów posągi bogów. Ta święta ulica po obu stronach była obramowana pałacami, o wielkości których jeszcze dzisiaj świadczą odkopane fundamenty. Ulica ta musiała robić takie wrażenie, jak Champs Elysees w Paryżu między Louvrem i Arc de Triomph.”

◆ Archeolog Koldewey, który teren świątyni nazwał „Babilońskim Watykanem” opublikował swoje wrażenia w książce „Das wieder erstehende Babylon” (Odkopany Babilon): „Czymże są te wszystkie pisane wiadomości w porównaniu z jasnością świadectwa, które otrzymujemy z samych budowli, pomimo że są tak bardzo zburzone! Kolosalny masyw wieży, który Żydzi Starego Testamentu traktowali jako szczyt ludzkiej pychy, wśród wyniosłych pałaców kapłańskich, obszernych magazynów, niezliczonych pokoi gościnnych — białe ściany, bramy z brązu, dookoła groźne mury obronne z wysoko sterczącymi portalami i lasem 1000 wież — wszystko to musiało robić przytłaczające wrażenie wielkości, potęgi i zamożności, jakie rzadko można było wywołać w tym rozmiarze w rozległym babilońskie królestwie. Pewnego razu widziałem, jak olbrzymiej wielkości srebrny posąg Marii, obładowany darami ofiarnymi, pierścieniami, drogimi kamieniami, złotem i srebrem, niesiony przez 40 mężczyzn ukazał się wysoko nad głowami cisnącego się tłumu w portalu katedry w Syrakuz. (...) W podobny sposób wyobrażam sobie procesję boga Marduka, gdy z Esagila przez Peribolos odbywał swój triumfalny pochód po procesyjnej ulicy Babilonu.