Pytania czytelników

● Według sprawozdania Łukasza 22:37 Jezus miał być zaliczony „do złoczyńców”, aby się spełniły słowa z proroctwa Izajasza 53:12. Czy za tych „złoczyńców” można uważać uczniów Chrystusa, ponieważ niektórzy z nich nosili miecze? — A.F.

Nie, nic nie wskazuje na to, jakoby tymi „złoczyńcami” mieli być naśladowcy Jezusa, nawet jeśli posiadali wówczas dwa miecze. Odpowiednia cząstka tekstu Izajasza 53:12 spełniła się raczej wtedy, gdy przybito Jezusa do pala między dwoma przestępcami. Lepiej zrozumiemy zasadnicze znaczenie wypowiedzi Jezusa, gdy się bliżej przyjrzymy kontekstowi. W sprawozdaniu ewangelicznym Łukasza 22:35-38 czytamy:

„Rzekł do nich: ‚Czy brak wam było czego, kiedy was posyłałem bez trzosa, bez torby, i bez sandałów?’ Oni odpowiedzieli: ‚Niczego’. ‚Lecz teraz — mówił dalej — kto ma trzos, niech go weźmie; tak samo torbę; a kto nie ma, niech sprzeda swój płaszcz i kupi miecz. Albowiem powiadam wam: to, co jest napisane, musi się spełnić na mnie: „Zaliczony został do złoczyńców”. To bowiem, co się do mnie odnosi, dochodzi kresu’. Oni rzekli: ‚Panie, tu są dwa miecze’. Odpowiedział im: ‚Wystarczy’”. — BT, wyd. II.

Pan właśnie spędzał z uczniami swą ostatnią noc przed śmiercią. Zdawał sobie sprawę z tego, że po jego aresztowaniu i wykonaniu wyroku nastaną dla nich inne warunki. Kiedy ich wysyłał poprzednio, lud podejmował ich i zaopatrywał, lecz teraz miały dla nich nadejść o wiele trudniejsze czasy (Marka 6:7-11). Odtąd większość ludzi nie będzie już witała ich serdecznie, mieli być odtrąceni i wyszydzeni. Rzecz jasna więc, że musieli sami więcej zadbać o siebie.

Nakreśliwszy, z jaką sytuacją mają się liczyć w przyszłości, Jezus objaśnił uczniom, dlaczego nastąpi taka zmiana; podał im uzasadnienie. Miało do tego dojść dlatego, że będzie zabity, będzie schwytany jak przestępca i stracony ze złoczyńcami, przez co spełnią się słowa z proroctwa Izajasza 53:12. Owymi „złoczyńcami” nie byli uczniowie, do których mówił, lecz kryminaliści, między którymi Jezus potem został przybity do pala (Mat. 27:38). Niektóre manuskrypty zawierają w piętnastym rozdziale Ewangelii według Marka wtrącony wiersz, który bezpośrednio łączy tych złoczyńców z proroctwem Izajasza 53:12; niemniej jednak starsze i bardziej wiarygodne manuskrypty biblijne opuszczają tekst Marka 15:28.

Kiedy Jezus wytłumaczył uczniom, dlaczego odtąd mogą się spodziewać trudności, naśladowcy ci rzekli: „Panie, tu są dwa miecze”. Nie znaczy to, że naśladowcy Jezusa zazwyczaj nosili miecze, ale akurat przy tej okazji mieli dwa przy sobie. Wspominając im o mieczu, Jezus nie zalecał, aby się uzbroili do walki. Wręcz przeciwnie! Następne jego słowa wskazują, że miał co innego na myśli. Za pomocą tych mieczy udzielił swym uczniom doniosłej lekcji.

Wkrótce miał zostać aresztowany przez uzbrojoną zgraję, w skład której wchodzili także żołnierze rzymscy; zatem okoliczności mogły sprowokować opór zbrojny (Mat. 26:47; Jana 18:12). Chcąc jednak dopełnić wszystkiego, co było przepowiedziane w proroctwach, Jezus postanowił nie uciekać się do takiego oporu, lecz dobrowolnie dał się aresztować. Dwa miecze wprawdzie nie wystarczyły do skutecznej obrony tej grupy przed motłochem, lecz wystarczyły do udzielenia zamierzonej lekcji, do podkreślenia, że Jezus poddaje się z własnej, nieprzymuszonej woli i nie opiera się gwałtem, choć jego grupa była do tego wyposażona (Jana 18:11, 36). Kiedy Piotr zapalczywie chwycił za miecz i odciął ucho niewolnikowi Malchusowi, Jezus udzielił mu nagany. Powiedział między innymi: „Wszyscy bowiem, którzy miecza dobywają, od miecza giną”; poza tym, jeśliby chciał, mógł zawezwać na pomoc zastępy aniołów (Mat. 26:52, 53). Ale nie chciał się odwołać do tej pomocy. A rezygnując z użycia owych dwóch mieczy w swojej obronie, Jezus wykazał, że chętnie idzie na śmierć, którą miał ponieść na palu między dwoma „złoczyńcami”. Wierni naśladowcy Jezusa dobrze zrozumieli tę lekcję, bowiem Justyn Męczennik napisał w „Dialogu z Tryfonem, Żydem” (155-160 n.e.): „My, którzyśmy byli przejęci wojną i wzajemną rzezią, i wszelką niegodziwością, wszyscy na całym obliczu ziemi zamieniliśmy swe zbroje wojenne: swe miecze — na pługi, a swe włócznie — na narzędzia do uprawy ziemi”.

● Dlaczego pewne przekłady Biblii różnią się od innych w numeracji Psalmów i które z nich są inaczej oznaczone? — J.C.

Wprawdzie na ogół wszyscy zgadzają się co do tego, że księga Psalmów pierwotnie zawierała 150 psalmów, ale istnieją pewne wahania, jeśli chodzi o ich podział. Rzuca się to w oczy na przykład przy porównywaniu księgi Psalmów w „Biblii gdańskiej” (Gd) z tą samą księgą w rzymskokatolickim przekładzie ks. Wujka (Wk). Obydwa tłumaczenia zawierają po 150 psalmów, lecz ich numeracja nie jest jednolita.

„Biblia gdańska” trzyma się układu, jaki występuje w hebrajskim tekście masoretycznym (M). Ponieważ „Pismo święte w Przekładzie Nowego Świata” (NW) opiera się bezpośrednio na językach oryginalnych, więc trzyma się ono także numeracji hebrajskiej. Natomiast starożytne tłumaczenie Pism Hebrajskich na język grecki, zwane Septuagintą (LXX), dzieli niektóre psalmy w sposób odmienny. Łączy ono w jedną całość psalmy 9 i 10, jak również 114 i 115, natomiast rozdziela 116 i 147. Ogólna liczba psalmów pozostaje taka sama. Łacińska „Wulgata” (Wg), trzyma się podziału, jaki występuje w tekście greckim. Ponieważ tłumaczenie ks. Wujka i wiele innych przekładów katolickich opiera się głównie na „Wulgacie”, więc i numeracja psalmów jest w nich inna niż ta, jaką znajdujemy w bezpośrednich przekładach z tekstu hebrajskiego. Niektóre przekłady, jak „Biblia Tysiąclecia”, choć tłumaczone z języków oryginalnych, trzymają się numeracji właściwej „Wulgacie”, ale w nawiasach podają liczbę kolejną psalmów według hebrajskiego tekstu masoretycznego.

W kwestii poprawności numeracji z greckiej „Septuaginty” wysuwano już wiele argumentów za i przeciw. Trzeba jednak przyznać, że nikt nie może być obecnie absolutnie pewny tego, jaki był pierwotny podział tych kilku kontrowersyjnych psalmów. Wielu uczonych uznaje powagę tekstu masoretycznego. Wprawdzie nie jest on równie starożytny, jak niektóre istniejące do dziś kopie „Septuaginty”, niemniej jednak — w przeciwieństwie do greckiej „Septuaginty” — nie jest to tłumaczenie na inny język.

Poniższe zestawienie przedstawia dwa najpowszechniej występujące układy księgi Psalmów:

M, NW, Gd i inne LXX, Wg, Wk i inne

Psalm Psalm

1-8 1-8

9, 10 9

11-113 10-112

114, 115 113

116 114, 115

117-146 116-145

147 146, 147

148-150 148-150

Z zestawienia tego widać, że jeśli ktoś jest przyzwyczajony do posługiwania się tłumaczeniem uwzględniającym układ hebrajski, to może mieć trudności w odnalezieniu określonego psalmu w przekładzie ks. Wujka lub w innym tłumaczeniu dostosowanym do układu „Septuaginty”. Ogólnie można doradzić, żeby szukał tego psalmu pod numerem o jeden mniejszym. Skoro ktoś przyzwyczaił się do posługiwania przekładem ks. Wujka, wówczas przy wyszukiwaniu większości psalmów w tłumaczeniach trzymających się układu hebrajskiego powinien podwyższyć numer psalmu o jeden.

Dalsza godna uwagi różnica, występująca w pewnych tłumaczeniach, dotyczy numeracji wierszy. Niektóre przekłady numerują nagłówki bądź uwagi wstępne do pewnych psalmów i podają je jako wiersz pierwszy danego psalmu. Jeżeli więc ktoś odszukał już właściwy psalm, ale widzi, że werset nie pasuje, to w danym przekładzie należałoby brać pod uwagę następny wiersz. Może się nawet zdarzyć, że trzeba będzie pójść dwa wiersze dalej. Dzieje się tak w wypadku, gdy nagłówek był dłuższy i został w danym psalmie zaliczony jako wiersz pierwszy i drugi; przykładem tego może być Psalm 52 (w przekładzie ks. Wujka — Psalm 51).